R. D. Do‘smuratov, B. Yu. Mengliqulov qishloq xo‘jaligida buxgalteriya hisobi va statistika asoslari
Buxgalteriya hisobining mohiyati, turlari va tamoyillari
Yüklə 1,2 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Soliq hisobi
|
1.4. Buxgalteriya hisobining mohiyati, turlari va tamoyillari
Bozor iqtisodiyotining buxgalteriya hisobi oldiga qo‘yadigan talablari rejali-taqsimot iqtisodiyotiga qaraganda ancha keng. Bu eng avvalo, boshqaruv maqsadlari xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyatining yakuniy natijasi – foyda olishga qaratilganligi bilan bog‘liq. Hozirgi 12
uch turga bo‘linadi (1.3-rasm). 1.3-rasm. Buxgalteriya hisobining turlari Moliyaviy hisob tashqi va ichki axborotdan foydalanuvchilar talabini qondirishga qaratilgan hisob va hisobot tizimidan iborat. Bosh- qaruv hisobi faqat ichki axborotdan foydalanuvchilar, ya’ni xo‘jalik yu- rituvchi subyekt boshqaruv apparatini axborot bilan ta’minlaydi va uning joriy vazifalari (ishlab chiqarish hisobi) kabi strategik maqsadlariga (strategik hisob) xizmat qiladi. Soliq hisobi soliqlarning alohida turlari bo‘yicha soliqqa tortiladigan bazani to‘g‘ri hisoblash va budjet bilan hisob-kitoblarni o‘z vaqtida amalga oshirishni ta’minlashga qaratilgan. Shunday qilib, boshqaruvning ko‘rib chiqilgan rejalashtirish, nazorat va qabul qilingan qarorlar bajarilishining samaradorligini baholash kabi funksiyalari buxgalteriya hisobi tufayli amalga oshiriladi. Uning axborot tizimi ichki va tashqi axborotdan foydalanuvchilarning xo‘jalik yurituvchi subyekt moliya-xo‘jalik faoliyati to‘g‘risida yaqqol tasavvurga ega bo‘lishini ta’minlaydi. Buxgalteriya hisobi axborotlarini hisobning boshqa turlarida shakllanadigan axborotlar bilan qiyoslaganda farq qiladigan belgilari uning asosiy tamoyillariga tayanadi. Ularga asoslangan holda har bir xo‘jalik yurituvchi subyekt tomonidan ma’lum mahsulot, ish va xizmatlar bozorida o‘zining moliya-xo‘jalik strategiyasi ishlab chiqiladi. Buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi qonunning 6-moddasiga muvofiq buxgalteriya hisobining asosiy tamoyillari quyidagilar: • buxgalteriya hisobini ikki yoqlama yozuv usulida yuritish; • uzluksizlik; • xo‘jalik muomalalari, aktivlar va passivlarni pulda baholash; • aniqlik; • hisoblash; • oldindan ko‘ra bilish (ehtiyotkorlik); • mazmunning shakldan ustunligi; Buxgalteriya hisobi Moliyaviy hisob Boshqaruv hisobi Soliq hisobi 13
ko‘rsatkichlarning qiyoslanuvchanligi; • moliyaviy hisobotning betarafligi; • hisobot davri daromadlari va xarajatlarining muvofiqligi; • aktivlar va majburiyatlarning haqiqiy baholanishi. Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|