R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil
Moliyaviy tahlil natijalarini rasmiylashtirish
Yüklə 5,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4.3. Moliyaviy tahlil natijalarini rasmiylashtirish Iqtisodchi olimlar A.V.Vahobov, A.T.Ibrohimov va N.F.Ishonqulovlar “Odatda tahlil ma’lumotlari va ularning natijalari uni kim va nima maqsadda o‘tkazilganligiga qarab, turli shaklda umumlashtirilishi mumkin” 28 deb ta’kidlaydi. Ularning fikriga ko‘ra tahlil natijalarini umumlashtirish va yakunlash qaysi turdagi tahlilni o‘tkazganligimizga qarab bajariladi. Agarda korxonalarning yillik hisoboti asosida o‘tkazilgan joriy tahlilning yakuni, umumiy xulosalar yozish va yuqori tashkilotlarga tushuntirish xati tuzish orqali yakunlanadi. Ayrim turdagi boshqa tahlillarning natijalari esa mutaxassislarning ma’ruzasi, korxona rahbarining buyrug‘i, jamoaning majlis bayoni, taftish komissiyasining dalolatnomalari orqali umumlashtirilishi mumkin. Iqtisodchi olimlar M.Q.Pardaev, J.I.Isroilov va B.I.Isroilovlar 29 korxona yoki uning bo‘limlari faoliyati bo‘yicha qilingan analitik tadqiqotlarning turli xil natijalari tegishli hujjatlar bilan rasmiylashtiriladi, deb ta’kidlagan holda tahlil 28 Vahobov A.V., Ibrohimov A.T., Ishonqulov N.F Moliyaviy va boshqaruv tahlili. T.: «Sharq», 2005. - 68 b. 29 Pardaev M.Q., Isroilov J.I., Isroilov B.I. Iqtisodiy tahlil: O‘quv qo‘llanma. –T, 2017. -108 b. 79 natijalari hujjatlari tarkibini quyidagicha ko‘rsatib o‘tishgan: - tushuntirish; - ma’lumotnoma; - xulosa. Ushbu iqtisodchi olimlarning fikrlarini e’tirof etgan holda shuni aytish mumkinki, ular tomonidan tahlil natijalarini rasmiylashtirish tartibi xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyati natijalari ma’lumotlaridan tashqi foydalanuvchilar foydalanishi nazarda tutilgan holda tarkiblangan. Uylaymizki, bunday tartibda tahlil natijalarining rasmiylashtirilishi, undan foydalanuvchida to‘liq tassavur shakllanishini ta’minlamaydi. Ya’ni, tahlil natijalaridan foydalanuvchi uni oddiy tushuntirish yoki ma’lumotnoma sifatida qaraydi. Bu esa, tahlil natijalari umumlashtirilgan tartibda rasmiylashtirilgan hujjatning yuridik ahamiyatini pasaytiradi. Fikrimizcha, xo‘jalik yurituvchi subyektlarda moliyaviy tahlilni tashkil etish va o‘tkazish bo‘yicha tasdiqlangan reja va dasturda belgilangan vazifalar bajarilgandan so‘ng olingan natijalar umumlashtirib, xulosa va takliflar shakllantirilgan holda hisobot shaklida rasmiylashtirilishi lozim deb hisoblaymiz. Moliyaviy tahlil natijalari rasmiylashtirilgan hisobot shakli uch qismdan tashkil topadi (4.3-jadval). Shuni ta’kidlab o‘tish kerak-ki, moliyaviy tahlil natijalari to‘g‘risidagi hisobot tushunarli, ilmiy asoslangan, sodda va ravon, analitik jadvallar, grafiklar va diagrammalar bilan bog‘langan holda bayon etilishi zarur. O‘z navbatida u xo‘jalik yurituvchi subyekt rahbariga taqdim etiladi va subyekt kengashida muhokama qilinib, bayonnoma orqali tasdiqlanadi. Bu esa, hisobotning yuridik ahamiyatini yanada oshiradi. Moliyaviy tahlil natijalarining bunday tartibda rasmiylashtirilishi axborotdan foydalanuvchida to‘liq tahlil natijalari to‘g‘risida ma’lumotga ega bo‘lish orqali obyektiv baholash va kelgusida faoliyat samaradorligini oshirish imkoniyatlari to‘g‘risida ma’lumot olish imkonini beradi. |