2.4-rasm. Buxgalteriya hisobining «uzviy aloqa» funksiyasining vujudga kelish jarayoni. Buxgalteriya hisobi tizimi boshqaruvni uzviy aloqa orqali har
qanday darajada axborot bilan ta’minlay oladi. Boshqa hech qanday
tizim ushbu vazifani bajara olmaydi.
Uzviy aloqa funksiyasi, odatda, asosan dastlabki hujjatlardan
olinadigan, turli xil tashuvchilardagi birlamchi axborotlarni shakllan-
tiradi. Masalan, mehnatga haq to‘lash to‘g‘risidagi ishbay naryadlarda
mavjud bo‘lgan axborotlar, ham bajarilgan ishlarning haqiqiy hajmini
hisobga olish uchun, ham ma’lum davr ichidagi rejalashtirilgan har bir
tadbir bo‘yicha rejadan chetga chiqishlarni aniqlash uchun ishlatiladi.
5. Tahlil funksiyasi xo‘jalik yurituvchi subyektlar moliya-xo‘jalik
faoliyatini va uning natijalarini tahlil qilishdan iborat. Axborotdan
foydalanuvchilar (ichki va tashqi) hisob-iqtisodiy axborotlarga asosan
xo‘jalik yurituvchi subyektning mulkiy holati, to‘lov layoqati, chetdan
kapital jalb qilishi, ichki va tashqi munosabatlari, faoliyat samaradorligi,
rivojlantirish istiqbollari va hokazolar to‘g‘risida zarur ma’lumotlarni
olishga intiladilar. Boshqaruv maqsadlari uchun resurslarning barcha
turlaridan foydalanish, ishlab chiqarish va realizatsiya xarajatlari;
foydaning shakllanishi, taqsimlanishi va ishlatilishi hamda shunga
o‘xshashlar tahlil qilinishi lozim. Tahlil jarayonida haqiqiy ko‘rsatkich-
lar, reja, normativ, smeta ko‘rsatkichlari bilan taqqoslanib, tafovut
sabablari aniqlanadi. Demak, operativ boshqaruv, boshqaruv qarorlarini
tayyorlash, asoslash va qabul qilish hamda korxonaning moliya-xo‘jalik
faoliyatini prognozlashda buxgalteriya hisobi tahliliy funksiyasining
ahamiyati beqiyosdir.
Q a r o r Qaror qabul
qiluvchi shaxs
Ma’lumotlarni bir
tizimga keltirish
Ma’lumotlarni
yig‘ish
Ma’lumotlarni
ro‘yxatga olish
