Radioelektronika asoslari

(9)

A/_e
S
n =-


A/,


kb


(10)

huningdek, koilektor o‘tishiga teskari kuchlanish berilganligi uchun kollektor o'tishining differensial qarshiligi ortadi. ya'ni:
va natijada kollektor tokining kichik o'zgarishi AUy, kuchlanishining seziiarli (katta qiymatlarda) o‘zgarishiga olib keladi. Natijada kollektor o‘tishida emitter o'tishiga nisbatan katta kuchlanish tushuvi hosil bo‘ladi. Uni ajrtib olish uchun, kollektor zanjiriga (- E_k + I_kR_k < 0 shartni qanoatlantiruvchi) nagruzka qarshiligi ulansa boiadi. Bunda tranzistoming ish rejimi o'zgarmaydi.
Emitter o‘tish va kollektor o'tishiardan ajralayotgan quwatlar quyidagicha ifodalanadi:
AP_e ~AJ_cAU_eh - Al_er_e va AP_k = Al_kAU_kh = Alp_e « A11r„ (11)
Ulaming o‘zaro nisbati olinsa, chiqish quwatining ortganini ko‘rish mumktn:
AP_k tJ_kAU_a „ M²_kR„ .,R„ . ^
AK M_eAU_eh Al]r_e r_e
Shunday qilib, tranzistoming emitter va kollektor o'tishlaridan o‘layotgan tok miqdori deyarli o‘zgarmasdan turganida o'tish qarshiliklarining “transformals iya” hodisasi uning kuchaytirishini asoslovchi tranzistor effektini belgilaydi.
T
ranzistor sxemaga ulanayotganida elektrodiaridan biri kirish va chiqish zanjiri uchun utnumiy qilib ulanadi, shu sababli quyidagi ulanish sxemalari mavjud: umumiy hazati (UB) (4a-rasm); umumiy emitterli {UE) (4b-rasm); umumiy kollektorli {UK) (4c-rasm). Bunda umumiy eiektrodning potensiali nolga teng deb olinadi va qolganlaridagi kuchlanisb esa umumiy potensialga nisbatan aniqlanadi. Kuchlanish manbai qutblari va tranzistor toklarining yo‘nalishi tranzistoming aktiv rejimiga mos ketadi.
1
4a-rasmda tranzistoming UB ulanish sxemasi keltirilgan bo‘lib, unda ro'y beradigan fizik hodisalar yuqorida ko‘rib cbiqildi (2-rasm) va uning tokni kuchaytirmasdan kuchlanishni kuchaytirishi o'rganildi. UB ulanish sxemasida kirish toki emitter toki, chiqish toki esa kotlektor toki hisoblanadi. (6) ifoda tranzistoming UB ulanishi uchun ishchi tenglama deyiladi va undagi a koeffitsient UB ulanish uchun tok bo'yicha siaiik uzatish koeffitsienti deyilib, u emitter tokining qancha qismi kollektorga uzatilganligini ifodalaydi:

L — U/i I L
(i3)
a koeffitsicnt koilektor kuchlanishi o‘ zgarmas bo‘ Iganda, chiqishga nagruzka qarshiligi ulanmagan holda aniqlanadi. UB ulanish sxemasining asosiy kamchiligi sifatida uning yetarlicha kichik kirish qarshiligiga ega ekaniigini ko‘rsatish mumkin. Bu esa uni ko‘p kaskadli sxemalarda qo'llash imkoniyatini bermaydi.