«Radioelektronika» kafedrası İyt elektronika laboratoriya işlərinin yerinə yetirilməsi üzrə metodik vəsait

3. Düzbucaqlı formalı boş rezonatorlar

Sadə formalı bu cür rezonatorlara müəyyən uzunluqlu dalğa ötürənlərin hissələri kimi baxmaq olar. En kəsiyinin ölçüləri a və b olan düzbucaqlı dalğa ötürəndən c uzunluqlu seksiyanı ayıraq (şək. 4.1).

c- nin qiymətini elə götürək ki,


(4.8)

olsun, yəni həmin hissədə n yarımdalğa yerləşsin. Elektrik və maqnit sahələrin rezonatorda paylanmasını öyrənmək üçün koordinat oxları üzrə aşağıdakı kimi paylanmış - üç indeksi daxil edək:

ox	ох	оу	oz
ölçü	а	b	c
indeks	1	m	n

Düzbucaqlı rezonatorun məxsusi dalğalarını təyin etmək üçün, dalğaötürəndə dalğa uzunluğu üçün və kritik dalğa ifadəsindəki məlum ifadələrdən istifadə edək. Bu ifadələrdən və (4.8) şərtindən düzbucaqlı rezonatorun məxsusi dalğasını tapaq


. (4.9)

Bu düstur, düzbucaqlı rezonatorlarda yayılan elektrik və maqnit sahələri dalğalarının ixtiyarı növləri üçün yararlıdır. Dalğaötürəndə olduğu kimi rezonatorlarda E və H dalğaları haqqında danışmaq olar. Misal üçün E (TM) dalğasına baxaq. OZ oxunun müsbət istiqamətində yayılan E_z komponentini belə yazmaq olar:

.


məsafəsindəki arakəsmədən əks olunan dalğa aşağıdakı formada yazıla bilən komponentinə malikdir.


.

Dalğaötürənin rezonans seksiyasında yaranan durğun dalğa düşən və əks olunan dalğaların uyğun komponentlərinin cəminə bərabər komponentinə malikdir, yəni

şərti nəzərə alaraq faza sabiti , kimi ifadə etmək olar ki, bu da düzbucaqlı rezonatordakı durğun dalğanın komponenti üçün aşağıdakı ifadəni verir.

(4.10)

Bu ifadə aşağıdakı sərhəd şərtləri daxilində tam uyğundur.

üçün və üçün .

Düzbucaqlı rezonatordakı durğun dalğanın digər komponentləri üçün sərhəd şərtlərini nəzərə alaraq yazmaq olar:

; ;
; ;
; . (4.11)


uyğun komponentlərin amplitud qiymətləridir. Bu ifadələri sadə rəqs sahələrinin mənzərəsi ilə aydınlaşdıraq. Fərz edək ki, , yəni rezonator dalğası ilə həyəcanlanır. Bu halda alınan sahənin quruluşu şək. 4.2- də göstərilmişdir, bütöv xətlərlə elektrik sahəsinin, qırıq xətlərlə maqnit sahəsinin qüvvə xətləri göstərilmişdir.
və növ rəqslərin rezonatordakı məxsusi dalğaları hesablayaq (4.9)-dan alarıq:


və .

Kub üçün ( ) alarıq:

, . (4.12)

Nəticə olaraq düzbucaqlı rezonatorun keyfiyyətini qiymətləndirək. rəqsləri üçün ( ) keyfiyyət əmsalının hesablanması aşağıdakı ifadəyə gətirib çıxardır.

, (4.13)

burada δ- skin qatın dərinliyidir.

Tərəfi olan kub üçün bu ifadə aşağıdakı kimi olur.


(4.14)

Yuxarıda göstərildiyi kimi, kub üçün məxsusi dalğa . Əgər rezonator mis tərkiblidirsə skin qatın qalınlığı:

.

Deməli, mis rezonatorun keyfiyyəti:

.


dalğası üçün .