siyasining ortishi bilan birgalikda kechadi. 0 ‘pka ventilyasiyasining tezlashishi, karbonat angidrid gazining chiqarilishini ortishi va nihoyat qondagi vodorod ionlari konsentrasiyasining kamayishi nafas markaz- larining qo‘zg‘alishini chaqiradi. Shunday qilib, nafas markazi qon pH ning doimiyligini ta’minlydi. Kislotalarga boy bo‘lgan g o ‘shtli ovqatlar bilan ovqatlanganda nafas 146
markazlari kuchli qo‘zg ‘aladi, nafas tezlashadi bu esa karbonat angidrid gazining kuchli ajralishini va qon pH ning doimiyligini saqlaydi. Karbonat angidrid gazining nafas markazlarini qo‘zg ‘atuvchi ta’siri chorraha qon aylanishi bo‘yicha hayvonlarda o ‘tkazilgan tajribalarda ko‘rsatilgan. (Fredrik tajribasi). Bu tajriba shundan iboratki, narkoz ostidagi itlaming birini uyqu arteriyasiga ikkinchi itning uyqu atreiyasi ulanadi, tomirlami ulash tartibiga ko‘ra, har bir itning bosh miyasi qonni boshqa it tanasidan olishi kerak. Agar bir itga C 0 2 bilan nafas oldirilsa, o ‘pka ventilyasiya shu itda emas balki boshqa itda tezlashadi. Bu tajriba shuni ko‘rsatdiki, nafas markazlari uni yuvib o ‘tuvchi qon tarkibida C 0 2 ning ortishi, dastlabkisini qo‘zg ‘atadi. Germetik jihatdan yopiq kenglikda nafas olish odamlarda nafas qisishi (dispnoe), ya’ni nafas oJishning sekinlashishi va chuqurlashishini chaqirish tajribalarda ko‘rsatilgan. Olinadigan nafas havosidagi C 0 2 ning miqdori biroz ko'pay- tirilganida, alveolar havo tarkibida uning miqdori nafas markazlarini qo‘zg ‘alishi va o ‘pka ventilyasiyasining tezlashishi tufayli juda kam o ‘zgaradi. Olinadigan nafas havosi tarkibidagi C 0 2 miqdori ko‘pay- tirilganida, hattoki o ‘pka ventilyasiyasini tezlashtirish ham alveolyar havo
