Referat mavzu: yerga ekin ekishdan oldin va keyin ishlov

3. Yerni ekin ekkandan keyin ishlash. Qator oralari ishlanadigan 
ekinlarga ishlov berish. Yoppasiga ekilgan kuzgi va bahorgi ekinlarga ishlov 
berish. 
Tuproqni ekin ekilgandan keyin ishlash qator oralari ishlanadigan va 
yoppasiga ekilgan kuzgi hamda bahorgi ekinlarni ishlash tizimiga bo’linadi. 
 
a) Qator oralari ishlanadigan ekinlarni parvarish qilish. Respublikamiz 
tuproqlari yomg’ir yoqqandan keyin qurishi bilan qatqaloq bo’lishiga moyil. 
Tuproqning mexanik tarkibi qancha og’ir va tuproq sho’r bo’lsa, qatqaloq yana 
ham qattiq bo’ladi. Shuning uchun ekinzorlarda bahorgi yomg’irlardan keyin hosil 
bo’lgan qatqaloqni zudlik bilan yumshatish lozim. Qatqaloq o’z vaqtida 
yumshatilmay kechiktirilsa, uning qattiqligi va qalinligi ortib boradi, yumshatish 
qiyinlashadi va zarari katta bo’ladi. Agar chigit unib chiqqan va unib chiqish 
oldida bo’lsa, rotasion motigadan, maboda, chigit yoki makkajo’xori unib chiqib, 
qatorlari bilingan bo’lsa, rotasion yulduzchalar o’rnatilgan kultivatorlardan 
foydalaniladi. Agar chigit ekib bo’lishi bilan yog’in yeg’sa, qatqaloqni yoppasiga 
yumshatadigan yengil, tishining uzunligi 6-8 sm bo’lgan «zig-zag» borona bilan 
qatorlarning ko’ndalangiga boronalash mumkin. Ekinlar qator orasini ishlash 
muddati va chuqurligi tuproqning holatiga, begona o’tlar bilan ifloslanganligiga va 
ob-havo sharoitiga qarab belgilanadi. 
Birinchi kultivasiya maysalar unib chiqqandan boshlanadi. Kultivatorning 
ikki chetidagi pichoq 6-8 sm, o’rtasidagi g’ozpanja yumshatgich 10-12 sm 

---

chuqurlikda ishlatiladi. G’o’za qator oralarining qanday kenglikda (60 yoki 90 sm) 
bo’lishidan qatiy nazar kultivasiya qilishda 8-10 sm kenglikda himoya zonasi 
qoldiriladi. Keyingi kultivasiyada yumshatuvchi ish organlarining chetdagi 
pichog’i 8-10 sm, o’rtadagisiniki esa 14-26 sm chuqurlikda ishlatiladi. Ikkinchi, 
uchinchi va keyingi kultivasiyalarda himoya zonasi 10-12 sm gacha kengaytiriladi. 
Har galgi sug’orishdan so’ng yer yetilishi bilan kultivasiya o’tkazish lozim. Bu 
namlikni saqlashni taminlaydi. G’o’za o’suv davrida 4-5 marta kultivasiyalanadi. 
Ko’p o’t bosgan hamda ildizpoyali begona o’tlar tarqalgan dalalar chopiq qilinadi. 
O’simliklarga ishlov berishni oziqlantirish bilan birga qo’shib olib borish kerak.
G’o’za rivojlanishining birinchi davrida azot va fosforni, shonalash davrida azotni 
va gullash-hosil tugish davrida azot va fosforni ko’proq talab qiladi. Xo’jalikning 
tuproq iqlim sharoitiga qarab, mavsumda g’o’za 3-7 marta va undan ortiq, har xil 
sxemalarda sug’oriladi. Har galgi sug’orishdan oldin okuchniklar yordamida 18-22 
sm chuqurlikda egatlar olinadi.