Referat mavzulari ro’yxati

Vn.k
30
20
10
0
0.2
0.4
0.6
0.8
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
0
V k
1.0
Vm
Vn.m
Vn.min q
Vn.min
2.1-расм. ? оришма ?оваклилиги хажмининг (масса бўйича 
%да) майда ва йирик тўлдирувчи ми?дорига бо?ли?лиги.
1.1-rasm
. Qorishma g‘ovakliligi hajmining (massa bo‘yicha %da) mayda va 
yirik to‘ldiruvchi miqdoriga bog‘liqligi. 
Yirik to‘ldiruvchining bo‘shliqlarini mayda fraksiyadagi donalar bilan 
to‘ldirishda bo‘shlilik quyidagi formula ko‘rinishida kamayadi: 
V
bush1
= B
 
a.y 
V 
d.y
– V 
d.m
= B
 
nis
.y
V – V 
d.m
(1.2) 
Mayda fraksiyaga bo‘shliqlari bo‘lmagan yirik donalar qo‘shilganda
hajmning bir qismini yirik donalar bilan to‘ldirishi hisobiga to‘ldiruvchining 
bo‘shliqligi quyidagi formulaga mos holda kamayadi: 
V
bush2
= B
 
a.m 
V 
d.m
= B
nis.m
(V – V 
d.y
) (1.3) 
1.3-formula V
m
< B
a.y. 
V
d.y 
sharti bajarilganda, ya’ni mayda fraksiyaning 
hajmi yirik fraksiyaning bo‘shligidan ortib ketmaganda qo‘llaniladi. 2.3-
formula V
m
> B
 
a.y. 
V 
d.y 
sharti bajarilganda, ya’ni yirik fraksiyadagi bo‘shliq 
hajmiga nisbatan qumning ortib ketishida qo‘llaniladi. Nazariy jihatdan eng 
kam bo‘shliqlar hajmini quyidagi formuladan aniqlash mumkin 
V
bush
n min
= B
 
nis
.m
B
nis..y
V . 
Haqiqatda esa, minimal bo‘shliqlar hajmi V
bushn min
hardoim nisbatan 
ko‘proq va buning sababi donalarning amalda ideal taqsimlanishiga erishib 
bo‘lmasligidir. 

---

64 
Agarda qorishtirilayotgan fraksiyalar bir biridan katta farq qilmasa,
mayda donalarning o‘lchamlari yirik donalar orasidagi bo‘shliqlarning 
o‘lchamlaridan katta bo‘ladi va mayda donalar bo‘shliqlarga joylasha olmay 
yirik to‘ldiruvchini bir oz surib yuboradi. Natijada butun sistemaning 
bo‘shliqligi kamayish o‘rniga ortib ketishi mumkin. Nisbatan ikki fraksiyali 
zich aralashma tayyorlash uchun bir fraksiya donalarining o‘lchamlari ikkinchi 
fraksiya donalarining o‘lchamlaridan 6,5 barobar kichik bo‘lishi kerak (yirik 
to‘ldiruvchi va qumning aralashmasi). Biroq, uzluksiz donador tarkibli 
to‘ldiruvchilar keng tarqalgan. Ularning ma’lum miqdorda bo‘shlig‘i ko‘proq, 
lekin qatlamlanib qolmaydi va amaliyotda ko‘p uchraydi.
To‘ldiruvchilar aralashmasini bo‘shligi 20 dan 50%ga qadar o‘zgarib 
turadi. Betonda bo‘shliqligi eng kam va bir necha fraksiyalardan tashkil topgan 
to‘ldiruvchilarni qo‘llagan ma’qul. 
Minimal g‘ovaklilikka erishiladigan chaqilgan tosh (shag‘al) va qumning 
nisbatini qum yirik to‘ldiruvchi g‘ovaklarini to‘liq qoplaydi degan faraz orqali 
aniqlash mumkin bo‘lib, ularning qum zarralari bilan ayrim miqdordagi 
surilishlari inobatga olinadi. Bu holda quyidagi formula kelib chiqadi 
r
К

=B


ш
ш
т
о
Ш
.
.
,
bu erda Q, SH – qum va chaqilgan tosh sarfi; α – surilish koeffitsienti; B 
nis.sh
– shag‘alning nisbiy bo‘shliqligi; 
Ш
П


,
- mos holda chaqilgan tosh va 
qumning zichligi. 
CHaqilgan tosh yoki qumning bo‘shliqligini materialning yoki chaqilgan 
tosh yoki qumning haqiqiy bo‘lakdagi zichligi 
*

- dan(g‘ovakli shag‘al yoki 
chaqilgan tosh uchun) va 
to‘kishdagi zichligi 
Т

- dan 
aniqlash mumkin: 
Ko‘plab o‘tkazilgan tajribalar asosida (α = 1,1 ni qabul qilib) quyidagini olamiz 


















/
1
*
/
*
,
/
1
/