Reja; 1 Hamshiralik ishi faniga kirish

Zararlanganda. Agar ikkala neyron butunlay biror joyda zararlansa, unda harakat bo‘lmaydi. Bunda plegiya — umuman harakat yo‘q, parez

• 
  harakat butunlay yo‘qolmagan, ammo chegaralangan.
  

Parezlar yengil, o‘rta va chuqur parezlarga bo‘linadi. Parezlar joylashishiga qarab quyidagicha bo‘linadi: monoparez — bitta qo‘l yoki bitta oyoqda harakat chegaralangan; paraparez — ikkala qo‘l yoki ikkala oyoqda harakat chegaralangan; gemiparez — bir tomonda, o‘ng yoki chap tomonda harakat chegaralangan; tetraparez — ikki qo‘l va ikki oyoqda harakat chegaralangan. Parezlar xarakteriga qarab ikki xil bo‘ladi: a) markaziy parezlar — markaziy asab tizimi kasallanganda kuzatiladi; b) periferik parezlar — periferik asab tizimi kasallanganda kuzatiladi.
Agar bosh miya peshona qismi, oldingi markaziy egat yoki gulbog‘ zararlansa, bitta qo‘lda yoki bitta oyoqda monoplegiya faqat qarama- qarshi tomonda bo‘ladi. Agar ichki kapsula zararlansa, bir tomondan va undan pastdagi tuzilmalar miya ustunidan orqa miyagacha zarar- lansa, gemiplegiya faqat markaziy xilida hamma vaqt qarama-qarshi tomonda bo‘ladi.
Orqa miya zararlansa: 1. Yuqori bo‘yin qismida orqa miyaning butun ko‘ndalang qismi zararlansa, tetraplegiya markaziy xarakterda bo‘ladi. 2. Orqa miyaning bo‘yin qalinligi zararlansa, bunda ham tetraplegiya bo‘ladi. Bunda faqat qo‘llarda parez periferik xarakterga, oyoqlarda markaziy xarakterga ega bo‘ladi. Chunki qo‘llar uchun orqa miyaning oldingi shoxidagi harakat hujayralari zararlangan bo‘ladi, oyoqlar uchun esa markaziy neyron zararlangan. 3. Orqa miyaning ko‘krak qismi zararlanganda pastki paraplegiya oyoqlarda markaziy xarakterda, chunki oyoqlar uchun markaziy neyron zararlangan. 4. Orqa miyaning bel qismi butunlay zararlansa, bunda pastki paraplegiya oyoqlarda, falajlanish periferik xarakterga ega. Chunki orqa miyaning oldingi shoxidagi harakat hujayralari zararlangan. Shunday qilib, orqa miyaning butun ko‘ndalang qismi kasallanganda paraplegiya yoki tetraplegiya bo‘ladi.
Glazgo shkalasi ilk bor 1975- yilda Jennet va Bond tomonidan ishlab chiqilgan bo‘lib, markaziy nerv sistemasi jarohatini boshidan kechirgan patsiyentlarning holatiga baho berish uchun qo‘llaniladi. Jarohatni boshidan kechirib tirik qolgan patsiyentlar salomatlik darajasiga qarab quyidagi to‘rt ko‘rinishga bo‘linadi:

1. 
   Vegetativ ko‘rinish.
   
2. 
   Mehnat qobiliyatini to‘liq yo‘qotganlar.
   
3. 
   Mehnat qobiliyatini to‘liq yo‘qotmaganlar.
   
4. 
   Salomatligi tiklangan.