Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi

o‘
]
 
unlisining talaffuz variantlari haqida ma’lumot mavjud. O‘quvchi nutqining ravon va 
ta’sirchan bo‘lishida birgina tovushning, asosan, unli tovushlarning ta’siri katta ekanligi 
barchamizga ma’lum. Agar so‘zlovchi birgina tovushni to‘g‘ri talaffuz qila olmasa ham, uning 
nutqi buziladi. Shuni inobatga olsak, mazkur darslikda [
o‘
]
 
unlisining so‘zlar tarkibida to‘g‘ri 
talaffuzi va ularning bir-biridan farqlanishi masalasiga e’tibor qaratilishi nihoyatda 
ahamiyatlidir. Buni darslikning yutug‘i deb baholash o‘rinli. Ammo e’tirof etish hamda 
o‘rganish, o‘rgatish boshqa-boshqa hodisalar ekanligi aniq. Darslikda aynan shu jihatga e’tibor 
qaratish zarur bo‘lgan o‘rinlar bor. Masalan, darslikning 139-sahifasida shunday ma’lumot 
berilgan: “
O‘
tovushi 
ko‘l, o‘s, cho‘l, jo‘ra, mo‘tabar
kabi so‘zlarda torroq
, bo‘ri, qo‘ri, xo‘roz, 
ro‘mol
kabi so‘zlarda esa kengroq eshitiladi, ammo hamma vaqt bir xil yoziladi”. Kuzatishlar
aytilgan fikrlarni asoslash, bu borada o‘quvchida zaruriy ko‘nikma va malakalarni hosil qilish 
uchun yanada aniqroq misollar keltirilishini talab etadi.
Yaratilgan barcha “Ona tili” darsliklarida unli tovushlarni o‘qitishdan mavjud o‘quv 
materiallari o‘ziga xoslikka egadir. Hammasida ham unli va undosh tovushlar tavsiflangan, 
bo‘g‘in va urg‘u mavzulari, shuningdek, mashqlar tizimi ham keltirilgan. Unli tovushlarni 

---

 
YANGILANAYOTGAN OʻZBEKISTON TARAQQIYOTIDA IQTISODIY FANLARNI 
OʻQITISHNING DOLZARB MASALALARI 
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI 
 16-iyun, 2023- yil 
546
o‘qitish sathi orfografiya va orfoepiya bo‘limlari bilan chambarchas bog‘langan. Mustaqillik 
davrida yaratilgan “Ona tili” darsliklari oldingilariga nisbatan nazariy va amaliy jihatdan biroz 
boyitilganligini ko‘rish mumkin. Ayniqsa, [