Rəyçilər: Yeganə Qəhrəmanova

İşgüzar ünsiyyətdə özünütəsdiq təqdimatı
İşgüzar ünsiyyətdə “özünü tanıma”. Hər bir insan bir-birini ilk təəssürat və ya iki-üç xarici əlamətlə, davranışla təhlil edə bilər. İşgüzar ünsiyyətin əsas elementləri içərisində məlumat ötürən və məlumat qəbul edən insanlar ünsiyyət subyekti kimi mühüm rol oynayır. İşgüzar ünsiyyətin uğurlu olması üçün digər amillər arasında “özünü tanıma”, “özünü bilmə” amilinə də ehtiyac var. Vaxtilə Sokratın “Özünü tanı” yazısına şagirdi Ksenofon bu sözləri söyləmişdir: “Özünü tanıyan onun üçün nəyin yaxşı olduğunu bilir və nəyin mümkün olduğunu, nəyə qadir olmadığını yaxşı başa düşür. Bildiyi şeylə məşğul olur, ehtiyaclarını ödəyir və xoşbəxt yaşayır, bilmədiklərini götürmür, səhv etmir, bədbəxtlikdən çəkinir. Bunun sayəsində digər insanların da dəyərini təyin edə bilir və onlardan faydalanaraq həm fayda əldə edir, həm də özünü bəlalardan qoruyur”. Özünü tanımaqla bir insan digər insanları daha yaxşı başa düşür, bu ona ünsiyyət maneələrini dəf etməyə, o cümlədən iş ortaqlarını tapmaq imkanlarını inkişaf etdirməyə imkan verir.
İnsanın şəxsiyyəti bioloji, sosial, zehni və mənəvi amillərin qarşılıqlı təsiri nəticəsində formalaşır. Ünsiyyət prosesində iştirak edən insanlar yaş, cins və psixoloji xüsusiyyətlərinə görə fərqlənirlər. Şəxsiyyətin zehni quruluşunda xasiyyət, xarakter, qabiliyyət, motiv, ehtiyac, duyğu və s. kimi komponentlər fərqlənir. Bütün bu komponentlər öz fərdiliyini ifadə edir və müxtəlif vəziyyətlərdə müəyyən bir insanın düşüncə, davranış tərzini müəyyən edir.
İşgüzar ünsiyyət təcrübəsi üçün psixologiya sahəsində ən əhəmiyyətli biliklər əldə edilir. Şəxsiyyətə psixoloji yanaşmanın xüsusiyyəti insanın şəxsiyyətinin, ilk növbədə, zehni quruluşun təhlili baxımından öyrənilməsidir. Şəxsiyyətin psixoloji quruluşu vahid bir modeldir. Hər hansı bir modeldə olduğu kimi, psixoloji quruluşda da ən əhəmiyyətli şəxsiyyət xüsusiyyətləri vurğulanır:

• 
  oriyentasiya (müəyyən sahələrdə maraqlar və meyillər);
  
• 
  temperament (davranışın dinamik xüsusiyyətləri);
  
• 
  xarakter (dünyaya və insanlara münasibət);
  
• 
  könüllü keyfiyyətlər (davranışı könüllü tənzimləmək bacarığı);
  
• 
  bacarıqlar (bu və ya digər sahədə uğur nümayiş etdirməyə hazırlıq);
  
• 
  duyğular (müəyyən duyğulara meyil, ümumi emosionallıq);
  
• 
  motivasiya (müəyyən ehtiyacların, motivlərin üstünlük təşkil etməsi).
  

Zehni quruluşa inteqrasiya olunan bütün bu komponentlər fərdiliyini ifadə edir və müxtəlif vəziyyətlərdə, o cümlədən işgüzar ünsiyyət şəraitində müəyyən bir insanın düşüncə və davranış tərzini müəyyənləşdirir. Qeyd edək ki, şəxsiyyət təkcə fərdi əlamətlərdən ibarət deyil, hər bir xüsusiyyətin başqaları ilə sıx bağlı olduğu sabit bir sistemdir.