Rüblük elmi-praktik jurnal

  . ., 
  .
., 
  . . 
 
    
   
, 
 
 
 
  
 
 I 
 
 
, 
 
.   
 
 
, 
, 
 
,   
 
 
, 
, 
   
 
 
   
 
   
 
. 
, 
 
   
-
 
 
-
   
 
 
 
   
 
 
.  
 
 
 
Ibrahimova A.A., Bayramov N.Y., Omarov T.I. 
 
Obesity and changes in the organism caused by obesity 
 
Department of surgical diseases I, Azerbaijan Medical University, Baku 
 
Summary. The article discusses the respiratory, cardiac, hepatic complications, as well as thrombophilia, 
endocrinopathy, resulting in the body of obesity and its complications in the perioperative period. It is shown 
that the distribution of medical and social significance of obesity today is one of the main problems of the 
WHO. 
   
 
 
 
E-mail: [e-mail] 
R yçi: t.e.n., dosent M.P.Quliyev 

94
J, 2016,  3, 94-98                
 
smay lov  .Y
1
., Osman Yüksel
1
, Emin Ersoy
1
, 
Tu ba Ta ç  Türkmeno lu
2 
 
S ÇOVULLARDA POSTOPERAS ON YIRTIQLARIN ONLAY METODU  L  
MÜAL C S ND  D SBA-01  MADD S N N  ST FAD S N N N T C L R  
 
Gazi Universiteti Tibb Fakult snin Ümumi c rrahiyy  kafedras
1
, Ankara ,  
D kap  Y ld r m Beyaz t T hsil v  Ara d rma x st xanas
2
,
 
Ankara 
 
Xülas . M qal d  siçovullarda postoperasion y rt qlar n onlay metodu il  müalic sind  Disba-01 madd -
sinin s m r liliyinin qiym tl dirilm si m qs dil  apar lm  t dqiqat i i haqq nda m lumat verilir. T crüb l r 
ç kil ri 250-260 qr., ya lar  4 ay olan 24 ba  Wistar-Albino cinsli di i siçovullarda 4 qrupda apar lm d r 
(h r qrupda 6 siçovul). Qar ya qoyulan m s l ni h ll etm k üçün  siçovullarda y rt q yarad ld qdan 14 gün 
sonra onlay metodu il  implant qoyularaq Disba-01 madd si t tbiq edilmi dir. Müayin l r zaman : I v  III 
tip kollagenin s xl ; MMP-2 aktivliyi; fibroblastlar n say ; vaskulyar proliferasiya s viyy si; polimorf v  
t knüv li hüceyr l rin nisbi say  qiym tl ndirilmi dir.                      
Al nan n tic l r göst rmi dir ki, postoperasion y rt qlara birincili onlay metodu il  yamaq yerl dirm kl  
yana , Disba-01 madd sini t tbiq etdikd  hüceyr d   b rpa prosesi getdiyind n bütün göst ricil r normal 
h dd  olur. Xüsus n d , yaran n formala mas nda  güclü t siri olan I tip kollagen s xl n n gec dövrd  d  
mü ahid  edilm si yaran n optimal s viyy d  sa almas na s b b olur.  m liyyatdan sonrak   y rt qlar n 
müalic si zaman  onlay metodunun istifad si mütl q  rtl rd n biridir. Bununla yana , Disba-01-in (disin-
teqrin) mü yy n dozada istifad si d  vacibdir. Çünki, bir t r fd n qar n bo lu unda g rginliyi azaltmaq 
üçün fassiya örtülm kl  onlay yamaq qoyulmas n n seçilm si residivl ri azaltma a imkan verir, dig r t r f-
d n disba-01-in mü yy n dozada istifad si kollagen metabolizm ni d yi m kl  yana , yaran n optimal 
s viyy d  sa almas n  t min edir. 
Açar sözl r: disba-01, kollagen s xl ,  m liyyatdan sonrak  y rt qlar 
 
: 
-01, 
 
, 
 
 
 
Key words: disba-01, collagen density, hernias after operations 
      
Qar n divar   y rt qlar  qar n divar ndak  
z l , fassiya v  ba lar n funksiyas ndak  
z ifl m   n tic sind  ba  verir. Postoperosion 
y rt qlarla ba l   t dqiqatlarda is   y rt qlar n  
ba   x st liyi oldu u göst rilir [1]. Kollagen 
metabolizmind ki pozulmalar n y rt n  m l  
g lm si v   t krarlamas  il   laq li oldu u 
bildirilir [2,3]. Kollagen ekstrasellul r mat-
riksin (ESM-in)  sas madd l rind n olub, 
g rilm  qüvv si yaradan ba l ca proteindir. 
Anormal kollagen metabolizmi erk n müd-
d td  y rt q  m l  g lm sin  t sir edir. Kolla-
gen metabolizmind ki pozulmalar anadan-
g lm  ola bildiyi kimi, qazan lm  da olur [1-
6].  m liyyatdan sonrak   y rt qlar n  m l  
g lm sind  kollagenin I v  III tipl rinin rolu 
daha böyükdür. 
Son zamanlar y rt qlar n b rpas nda çox-
sayl  sintetik v  qeyri-sintetik protez mater-
iallar (monofilaman polipropilen materiallar) 
istifad  edilir [7-9]. Bunlar n h r birinin 
özün  m xsus rolu oldu undan, h l  d  q bul 
edilmi  ideal bir protez mate- rial   t sdiql n-
m mi dir [8,9]. Y rt q patofiziologiyasinda 
kollagen metabolizm  il  yana  
matriks-
metalloproteinazalar n (MMP) da rolu 
böyükdür. MMP ekstraselüllyar madd l rin 
(ESM) degredasyas nda yer alan  n vacib 
fermentl rd ndir [7,10,11]. MMP-
mismetalloproteinazalar ail sind n olub, 
endopeptidaza aktivasiyas  olan ana 
ekstrasellulyar proteinl rdir v  say s z 
funksional t sir  malikdir (hüceyr  böyüm si, 
apoptozun t nzimi, immun sistem       t sir v  
s.). Son m lumatlarda göst rilir ki, MMP-2-
l r d  birba a qas q y rt n n fiziopa-
tologiyas nda  h miyy tli proteolitik h lledici 
amildir [10,11]. Postoperosion y rt qlar n  
yamaq material  il  tiki inin müalic si zaman   
v 3 
–
 
inteqrin ingibitoru olan v  MMP-2 
aktivasiyas n  art ran D sba-01 m hlulunun 
istifad sinin yaran n sa almas na v  ekstra-
sellülyar matriks     t siri  ara d r lmaqdad r 
[12]. 
v 3
 – integrin blokatoru olan Disba-01-

95 
in yara sa almas n  sür tl ndirildiyi göst rilir 
[12].  Disba-01  m liyyatdan sonrak   y rt q 
yaralar na birincili onlay metodu il  yamaq 
yerl dirm kl  apar lan müalic d   h miyy ti 
ola bil r. Bütün bunlarla yana   m liyyatdan 
sonrak   y rt qlar n müalic si h l   d  tam h ll 
edilm mi  bir problem olaraq qal r. 
Bu bax mdan t dqiqat n m qs di siçovul-
larda  m liyyatdan sonra yaranm  abdominal 
y rt qlara birincili onlay metodu il  yamaq 
yerl dirdikd  Disba-01 madd sinin istifa-
d sinin qar n divar  hüceyr l rind  histoloji, 
biokimy vi v  ekstrasellülyar matriksd  ba  
ver n d yi iklikl rin t sirini v  yaran n müa-
lic sinin n tic l rini qiym tl ndirm k ol-
mu dur.
T dqiqat n material v  metodlar .  T dqiqat i i 
Gazi Universitetinin Etik  uras n n raz l  al naraq 
h yata keçirilmi dir. T crüb l r kütl si 250-260 q olan 
24 ba  4 ayl q Wistar-Albino cinsli di i siçovulda 4 
qrupda apar lm d r ( h r qrupda 6 siçovul). 1-qrupdak  
( am qrupu) siçovullara heç bir c rrahi v  ya medikal 
müdaxil  edilm d n sa lam fassiya ç xar lmi ; 2-ci 
qrupdak  (kontrol qrupu) siçovullarda y rt q yarad ld q-
dan 14 gün sonra (y rt q kis si göründükd n sonra)  
fassiya götürülmü ; 3-cü qrupdak  siçovullarda (ilkin 
rekonstruksiya qrupu – onlay) y rt q  kis sinin içind ki 
yap qanl qlar disseksiya edilmi , y rt q fassiyas n n 
k narlar  0,5-1 sm-lik aralarla 3/0 vikril tiki l rl   t k-
t k tikil r k, birincili olaraq b rpa edildikd n sonra 
onlay olaraq transplantasiyadan istifad  edilmi dir. 4-
cü qrupdak  siçovullarda (birincili t mir v  Disba-01  
qrupu – onlay D) is   y rt q fassiyas n n k narlar  0,5-
1,0 sm-lik aralarla 3/0 vikril tiki l rl  bir-bir ba la-
n laraq birincili olaraq rekonstruksiya edilmi dir. Sonra 
onlay metodla implant qoyularaq Disba -01 t tbiq 
edilmi dir ( kil 1). Disba-01 m hlulu 0,5 mkq/kq 
dozas nda 
z l  daxilin  yeridilmi dir. Disba-01 
qurudulmu  Bothrops Alter natus (Urutu) (LKT Labo-
ratories, LKT Sb5776-M100) ilan z h ri serumunun 
mRNA fraksiyas ndan  ld  edilir.  lan z h rind n 
ayr lan protein möht viyyat  fizioloji serumla haz r-
lan r. T crüb  müdd tind   i iqland rma v  temperatur 
t nziml n mi dir. Siçovullar t dqiqatlardan  vv l 12 
saat ac saxlan lm , su q buluna is  imkan verilmi dir. 
C rrahi anesteziya m qs dil   z l  daxilin  ketamin-
hydrochlorid (5,0 mq/kq) v  Xylazine-hydrochlorid 
(5,0 mq/kq) inyeksiya edilmi dir. Sonra siçovullar n 
qar n divar   t mizl n r k betadin m hlulu il  silin-
mi dir. 5 sm-lik dermal k sik aç laraq, orta x ttin h r 
iki lateral k nar na do ru 2 sm uzunlu unda dördbucaq 
klind   d ri flebleria vaskulyar planda orta x tt  
müvafiq olaraq parçalar götürülmü dür. Fassiya v  
peritonda 2x2 sm-lik k sik aç laraq, daha sonra d ri 
t k-t k 0,5-1 sm aral  olmaqla 3/0 vikril tiki l rl  tikil-
mi dir. Bu  m liyyatlardan sonra siçovullar n anal-
geziya ehtiyaclar  standart üsulla t min edil r k 2 h ft  
gözl nilmi  v  y rt q  m l  g ldikd n sonra t crüb l r  
ba lan lmi d r.  m liyyatdan sonrak  y rt qlar n  m l  
g lm si 14-cü günd   ba a çatd qdan sonra, 15-ci gün 
y rt q  m l   g lmi  bütün siçovullarda implant olaraq 
polipropilend n istifad  edilmi dir. 
Siçovullar n  ür yind n intrakardial olaraq 4-5 ml 
qan götürüldükd n sonra siçovullar öldürülmü dür. 
ntakt  qrup  daxil olmaqla  m liyyatlardan 14 gün 
sonra histopatoloji müayin l rin apar lmas   m qs dil  
siçovullar n qar n divar n n y rt q yarad lm  hiss si  
rezeksiya edilmi dir. Rezeksiya edil n toxumalar n bir 
qismi 10%-li formaldehid m hluluna qoyulduqdan 
sonra, parafin  götürül r k i l nmi , bundan sonra 5 
μm qal nl nda k silmi dir. K sikl r hematoksilin-
eosin (H&E), retikulin v  Massonstrichome il  boya-
d lm d r. Parafin k sikl rind  ayr ca kollagen görül-
m si m qs dil  0,025 ml toluidin m hlulu (pH-4) il  
i ar l ndikd n sonra d y rl ndiril- mi dir. Rezeksiya 
edil n toxuman n di r qismi is  protein ekstrassiyonu 
v  analizi m qs dil  daha sonra -80  temperaturda 
saxlan lm d r. Patomorfoloji müayin l r zaman : I v  
III tip kollagenin qat l ; MMP-2 aktivliyi; fibroblast-
lar n say ; vaskular proliferasiya s viyy si; polimorf v  
t knüv li hüceyr l rin nisbi say  qiym tl n dirilmi dir.                      
Al nan n tic l rin statistk analizi IBM SPSS Sta-
tistics 17.0 ( BM Corporation, Armonk, NY, USA) 
paket proqram nda h yata keçirilmi dir. 
T dqiqat n n tic l ri v  onlar n müza-
kir si. 
m liyyatdan sonra bütün siçovul-
larda y rt n inki af  mü ahid  edilmi , heç 
birind  ölüm v  kütl  itkisi a kar edilm mi -
dir. I tip kollagen s xl nin d yi m si kontrol 
qrupu il  müqayis d  Onlay+Disba-01 qrupu 
aras ndak   f rq statistik olaraq  h miyy tli 
d r c d   d yi mi dir ( k.1). Bel  ki, I tip 
kollagen s xl n n inteqrin blokadas  zaman  
daha ayd n v ziyy td   d yi diyi mü ahid  
edilmi dir. Xüsus n d , yaran n formala ma-
s nda güclü t siri olan I tip kollagen s xl n n 
gec dövrd   d  mü ahid  edilm si yaran n 
optimal s viyy d  sa almas na s b b olur. 
Analoji qanunauy unluq intakt qrupla müqa-
yis d  d  mü ahid  edilir. 
III tip kollagen s xl n n inteqrin bloka-
das  zaman  is  I tip kollagenin art m n n daha 
az oldu u mü ahid  edilir ( k. 2). I/III tip 
kollagen s xl nda qar n divar   y rt qlar nda 
mü ahid  olunan azalma Disba-01 verilm -
sind n sonra t rsin  dön r k, xüsusil  I tip 
kollagen s xl nda v  I/III tip kollagen s xl -
nda çoxalma il   n tic l nir. Bu i  plan nda 
da ortaya qoyuldu u kimi, MMP aktivliyinin 
artmas  toxuma degenerasiyas n n yan nda 
xüsusil , denaturasiyaya u ram  kollagenin 
mühitd n uzaqla d r lmas , daha t sirli yara 
yax la mas  üçün I tip kollagen s xl ndak  
çoxalma v  onun I tip kollagenin v zif sini 
icra etdikd n sonra toxuman n yenid n for-
mala mas  üçün  m hvi il   rh edilir ( k. 2). 

96
     
 
 
       kil 1. Qruplara gör  I tip kollagen s xl                        kil 2. Qruplara gör  III tip kollagen s xl  
 
 
Disba-01 il  inteqrinin blokla d r ld  
qruplarda toxumada fibroblast s xl n n dig r 
qruplara gör  daha çox oldu u mü ahid  
edilir. Bu s xl n artmas nda ekstrasellulyar 
matriksin yenid n formala mas n n t sirli 
oldu u n tic sin   g linir. Bu t dqiqatda isti-
fad  olunan Disba-01-in (Disinteqrin) mü y-
y n dozan n alt nda istifad  edildiyi zaman 
angiogenezisi nizamlayaraq, vaskulyar proli-
ferasiyan n miqdar nda çoxalma a s b b 
oldu u mü ahid  edilir. Vaskulyar prolifera-
siyadak  bu çoxalma yara yax la mas na 
pozitiv t siri t min etdi. 
Disba-01 il  inteqrinin blokla d r ld  
qruplarda toxumada adheziya molekullar n n 
dövriyy y  daxil olmas  v  inteqrin kimi s thi 
reseptorlar n n vasit çiliyi il  yaranan xemo-
taksis n tic sind   t knüv li v  poilimorfo-
nüv li hüceyr   s xl nda çoxalma mü ahid  
edilir.  nteqrinin blokla d r lmas   n tic sind  
birnüv li v  poilimorfonüv  hüceyr   s xl -
nda azalma olmamas  yaradak  iltihab pro-
sesinin dig r xemotaksik faktorlarla davam 
etdiyi 
klind  
rh edilir. Apar lan çal -
malarda Disba-01,a
v
b
3 
(Disintegrin) inteqrini 
blokla d raraq, inteqrinl   laq li olan yaran n 
yax la mas  üz rind  pozitiv t sirl r gös-
t rdiyi ortaya qoyulmu dur.  nteqrin blokla -
d rman   h yata keçir r k v  MMP-2, T MP 
v  kollagen I-III tip aktivliyi v  toxuma for-
mala d rmas n  art raraq toxuman n b rpa-
s nda yararl  ola bil c yi qeyd edilir ( k. 3). 
 
kil 3. Qruplara gör   MMP aktivliyi 
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Azalm
Orta
Artm
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Azalm
Orta
Artm
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
KONTROL
SHAM
POI
ONLAY
ONLAYD
POD
Azalm
Orta
Artm

97 
m liyyatdan sonrak   y rt q qüsurlu yara-
n n sa almas     il  xarakteriz  olunan bir 
x st likdir. Bir a
v
b
3
 inteqrin blokatoru olan  
Disba-01-in yara sa almas n n sür tin  
n zar t etdiyi  göst rilmi dir. Q saca, bu yeni 
yara yax la mas  terapiyalar nda  bir m qs d 
ola bil r. Disba -01 il  inteqrinin blokla -
d r ld  qrupda toxumada fibroblast s xl n n 
dig r qruplara gör  daha çox oldu u mü a-
hid  edilir. Bu s xl n artmas nda ekstrasel-
lulyar matriksin yenid n formala mas n n 
t sirli oldu u n tic sin   g linir. III tip kol-
lagen s xl n n inteqrin bloku il  I tip 
kollagen  gör  artmas n n daha az oldu u 
mü ahid  edilir. I/III tip kollagen s xl nda 
qar n divar   y rt qlar nda mü ahid  olunan 
azalma Disba-01 verilm sind n sonra t rsin  
dön r k, xüsusil  I tip kollagen s xl nda 
çoxalma v  I/III tip kollagen s xl nda çoxal-
ma il   n tic l nir. Disba-01-in (Disinteqrin) 
mü yy n dozada istifad  edildiyi zaman 
angiogenezisi nizamlayaraq, vaskulyar proli-
ferasiyan n miqdar nda çoxalma mü ahid  
edildi. Vaskulyar proliferasiyadak  bu çoxal-
ma yara yax la mas na pozitiv t siri t min 
etdi.  nteqrinin blokla d r lmas   n tic sind  
birnüv li v  poilimorfonüv li hüceyr l rin 
s xl nda azalma olmamas  yaradak  iltihabi 
prosesin dig r xemotaksik faktorlarla davam 
etdirildiyi  klind   rh edildi. I tip kollagen 
s xl n n inteqrin bloku il  daha ayd n 
v ziyy t  dü düyü mü ahid  edilir. Xüsusil , 
yaran n formala mas nda rolu olan I tip 
kollagen s xl n n gec dövrd   d  mü ahid  
olunmas  yaran n optimal s viyy d  yax la -
mas n  göst rir. 
Bel likl ,  m liyyatdan sonrak   y rt qlar n 
müalic si zaman  onlay metodunun istifad si 
mütl q 
rtl rd n biridir. Bununla yana , 
Disba-01-in (Disinteqrin) mü yy n dozada 
istifad si d  vacibdir. Çünki, bir t r fd n 
qar n bo lu unda g rginliyi azaltmaq üçün 
fassiya örtülm kl  onlay yamaq qoyulmas n n 
seçilm si residivl ri azaltma a imkan verir, 
dig r t r fd n Disba-01-in mü yy n dozada 
istifad si kollagen metabolizm ni d yi m kl  
yana  yaran n optimal s viyy d  yax la -
mas n  t min edir. 
 
N T C L R 
 
1. 1.Postoperasion y rt q yaralar n n forma-
la mas nda rolu olan I tip kollagen s xl -
n n gec dövrd   d  mü ahid  olunmas  
yaran n optimal s viyy d  yax la d n  
göst rir; 
2. Postoperasion y rt qlarda III tip kollagen 
s xl n n inteqrin bloku I tip kollagen  
nisb t n daha az art r. Qar n divar   y r-
t qlar  zaman  I/III tip kollagen s xl n n 
azalmas  Disba-01 t tbiqind n sonra 
sür tl nir. Xüsusil  I tip kollagen s xl -
ndak  çoxalma I/III tip kollagen s xl n-
dak  çoxalma il  n tic l nir: 
3. Postoperasion y rt qlara birincili onlay 
metodu il  yamaq yerl dirm kl  yana , 
Disba-01madd sini t tbiq etdikd  hücey-
r d   b rpa prosesi getdiyind n bütün 
göst ricil r normal h dd  olur. 
 
d biyyat 
 
1.
Junge K., Klinge U., Rosch R. Decreased collagen type I/III ratio in patients with recurring hernia after 
implantation of alloplastic prostheses.Langenbecks Archives of //Surgery February; 2004, vol. 389,  1, p. 17-22. 
2.
Ricardo M.Y., Robert G., Robert C.D. Sepramesh and dualmesh forabdominal wall herni arepairs in a rabbitmodel 
//Current Surgery, 2004, vol.21, p.77-79. 
3.
Kingsnorth A. The management of incisional hernia//Ann R. CollSurgEngl, 2006, vol.88, p.252-260. 
4.
AbciI Bilgi S., Altan A. Role of TIMP-2 in fasciatransversalis on development of inguinalhernias//J nvestSurg, 
2005,vol.18, p.123-128. 
5.
Smigielski J., Kolomecki K., Ziemniak P., Drozda R. Degradation of collagen by metalloproteinase 2-in 
patientswithabdominalhernias//EurSurgRes , 2009,vol 42, p. 118-121. 
6.
Antoniou S.A., Antoniou G.A., Granderath F/A. The role of matrixmetalloproteinases in thepathogenesis of 
abdominal Wall hernias // Eur J. Clin .2009,vol. 39, 11, p.953-959. 
7.
Zheng H., Siz Y., Kasperk R., et al. Reccurentinduinalhernia:disease of the collagen matrix //WorldJournal of 
Surgery April;2002,vol.26, 4,p.401-408. 
8.
Burger W.A., Luijendijk R.W., Hop W.C.J., Halm J.A., Verdaasdonk E.G., Jeekel J. Long-term fol  low-up of a 
randomizedcontrolledtrial of sutureversus mesh repair of incisional hernia // AnnSurg, 2004, vol. 240, p.578-585. 
9.
Bello’n J.M., Bajo A., Honduvila N.G., Gimeno M.J., Pasqual G., Guerrero A. Fibroblasts from the 
transversalisfascia of young patients with directinguinal hernias Show constitutiveMMP-2 overexpression//Ann 

98
Surg. ,2001,vol.233,p.287-291.  
10. Herniksen N .A.,Yadet  D.H., Sorensen L.T., Agren M.S., Jorgensen L.N. Connectivetis sueal terna tion in 
abdominal Wall hernia//Br J. Surg.2011,vol.98, 2,p.210-229. 
11. Rosh R., Lynen-Jansen P., Junge K. Biomaterial-dependent MMP-2 expression in fibroblasts from patients with 
recurrent incisional hernias //Hernia 2006, 10,p.125-130. 
12. Kauskot A., Cominetti M.R., Ramos O.H. Hemostatic effects of recombinant DisBa-01, a disintegrin from 
Bothrops alternatus // Front Biosci 2008,vol.13, p.6604-6616. 
 
 
 
  . 
1
.,
 
1
, 
 
1
,
 
 
2
 
 
 
 
 
   
 
  
 
 
   
 
 
-01 
 
 
 
 
, 
 
 
1
,  
 
, 
 
 
 T
   
-
 
2
,  
 
 
. 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
   
 
 
-01. 
 
 
 14 
 
 
-01 
 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
.   
 
 
 
   
 
. 
 
 
, 
 
-01 
 
-
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
. 
                                   
 
1
Ismayilov I.Y., 
1
Osman Yuksel, 
1
Emin Ersoy, 
2
Tugba Tazch   Turkmenogli
 
 
The results of usage postoperative hernias in rat onlay method  and of using 
Disba- 01 to the  surgical wounds 
 
1
Department of General surgery, Medical Faculty, Gazi University, Ankara; 
2
 Department of Pathology, D shkap  Y ld r m Beyazit Traningand Research Hospital, Ankara, Turkey 
 
Summary. This publication is dedicated to effects onlay method and of using Disba-01 in hernias after 
operations for primary recovery on wound heahing. In rats after 14 days use of Disba-01 for hernias after 
operations it was identified that it helps for increasing density of collagen for reconstruction of wounds. As 
the result of this the recovery of wounds continues optimally. This study shows that Disba-01 has ability to 
control the rate of wound recovery and can be used for treatment of hernias after operations.  
 
 
E-mail: [e-mail] 
 
R yçi: t.e.n., dosent S.H mz yev 
 
 
 

99 
J, 2016,  3, 99-105                 
Qas mov E.K.¹, N sirovM.Y.²,  l kb rova S. .², Tahirova S.N.¹ 
 
EKSPER MENTAL MEXAN K   SARILI IN  LK N DÖVRÜND  QARAC Y RD    
BA  VER N D Y
KL KL R N H STOLOJ  V  ELEKTRON-M KROSKOP K 
XARAKTER ST KASI 
 
Az rbaycan Tibb Universitetinin 
Histologiya v  Embriologiya kafedras ¹ v  
III C rrahi x st likl r kafedras ², Bak  
 
Xülas . M qal d  a  siçovullarda yarad lm  mexaniki sar l q modelinin ilk günl rind  qaraciy rd  ba  
ver n d yi ikliklin histoloji v  ultrastruktur s viyy l rd  t sviri verilm dir. Kontrol  v  t crübi heyvanlar n 
qaraciy rl rind n götürülmü  tik l rin araldit-epon bloklar ndan EM UC7 (Leica) ultratomunda al nm  
yar m- v  ultranazik k sikl r müvafiq olaraq i q (Latimet - Leitz) v  elektron mikroskoplar nda (J
L 
1400) müay n  edil r k laz m olan hiss l rin  kill ri ç kilmi dir. Mexaniki sar l n yarad ld  birinci gün 
rzind  hepatositl rin ist r Disse sah l rin , ist rs  d  öd kapillyarlar na baxan hiss l rind  mikroxovlar n 
a kar edilm m si, sitoplazmalar nda dan siz endoplazmatik  b k  sisternalar n n v  qlikogen dan l rinin 
say n n k skin  sür td  azalmas  il  yana i, öd damlalar n n toplanmas   a kar edilmi dir. Eksperimental 
sar l n yarad ld  ilk gunl r  rzind  yuyucu (detergent) xüsusiyy t  malik “toksik t sirli öd tur ular n n” 
hepatositl r daxilind  toplanmas  mexaniki sar l q zaman  qaraciy rd  ba  ver n d y kl kl r   s b b olan 
faktorlar aras nda ön plana ç kilm lidir.  
Açar sözl r: mexaniki sar l q, hepatosit, apoptoz, nekroz 
 
: 
 
, 
, 
, 
 
Key words:  obstructive jaundice, hepatocyte, apoptozis, necrosis