S. M. Turobjonov, M. M. Niyazova

3
0 H + 0
2
---------- ► c o
2
+ h 2o
Katalizatorlar sifatida metallar yoki ularning oksidlari, tuzlari 
ishlatiladi. Ko‘pincha platina, palladiy va boshqa platina guruhidagi 
metallar, shuningdek, temir, xrom, kobalt, nikel, vanadiy, mis, molibden 
ishlatiladi.
Gazlarni termik tozalashda sanoat korxonalarida hosil bo‘layotgan 
zaharli gazlarni yuqori temperaturada yoqish (termik neytrallash) keng 
tarqalgan usullardandir. Ekish jarayonini (oksidlash reaksiyasi) olib 
borish uchun juda yuqori (900— 1000°C) temperatura zarur. Natijada 
oksidlash jarayoni borishi hisobiga gazlar zararsizlantiriladi. Texnologik 
gazlarni zararsizlantirish uchun qo‘llaniladigan moslama quyidagicha 
keltirilgan. Uslub tabiiy gazni yoqishga m o‘ljallangandir.
105

---

1
2
36-rasm. Gazlarni termik zararsizlantirish moslamasi:
1 - kanal; 2 - gorelka; 3 - kollektor.
Zararsizlantiruvchi chiqindi gazlar 1 kanalga yo‘naltiriladi. 3- 
kollektordan gaz soploga beriladi va tashqaridan havo tortib olinadi. 
Oxirgi jarayon yuzadan chiqish vaqtida olib borilib zararsizlantirilayotgan 
gaz bilan kontaktlashadi. Shunday qilib, termik usul yordamida havo 
zaharli gazlardan tozalanadi.
5.2. Gazlarni oltingugurt (IV) oksididan tozalash
Absorbsiya usuli bilan tozalash usullari ham quyidagi turlarga 
bo‘linadi:
1
) norekuperatsion usul:
A) suvli;
B) ohak va ohakli suvli;
2) Rekuperatsion usul:
1) Magnezitli;
2) Ruxli;
3) Na asosidagi xemosorbentlar yordamida;
4) qo‘sh ishqorli;
5) suyultirilgan tuzlar yordamida;
6
) ammiakli tuzlar yordamida;
7) aromatik aminlar yordamida.
Suv bilan absorbsiyalash jarayoni quyidagicha boradi:
S 0