S. M. Turobjonov, M. M. Niyazova

Suyultirilgan tuzlar bilan absorbsiyalashda 
gazlarni tozalash uchun 
yuqori temperaturada ishqoriy metallar karbonatlarining evtektik 
aralashmasi (%):
Li2C 0 3~ 32, Na2C 0 3—33, K2C 0 3—35 qo‘llaniladi.
Gazning tarkibida S 0 2 ning miqdori 0.3 dan 3% gacha bo‘lsa S 0 2 
ning 99% ini yutadi.
Quyidagi reaksiyalarga binoan sulfatlar sulfitlargacha qaytarilishi 
boradi.
4
Me2S 0 3 
2 = 5
M eS04+M e2S 
Me2S 0 4 + 4H2 
2
= ; Me2S+4 H20
Me2S 0 4 + 4CO 
2 = 5
Me2S+4COz
Kaliy formiat tuzini 117°C dagi suyultirmasini, 93°C da esa suvli 
eritmasini absorbent sifatida qo‘llash mumkin.
Absorbsiya jarayoni quyidagicha boradi:
2 KHOOC + 2S02 
2 = 5
K2S20 3 + 2 C 02 + H 20
112

---

regeneratsiya esa quyidagicha boradi:
4KHOOC + K2S20 3 t = t 2 K 2C 0 3+ 2KHS + 
1 C 0 2 +
H20
2KHS + C 0 2^
H 2C 0 3 + 2H2S 
K2C 0 3 + 
2 C O ± = i
H 20 + 2HCOOH + C 0 2 
Vodorod sulfid oltingugurt holatida rekuperatsiya qilinadi. 
Aromatik aminlar bilan absorbsiyalash usulida 
rangli metallurgiya 
korxonalari chiqindilari tarkibidagi S 0 2 ni absorbsiya qilish uchun 
ksilidin yoki dimetilalanin eritmalari qo‘llaniladi.
Taklif etilgan usullaming birida ksilidin va suvning (1:1) aralashmasi 
qo‘llaniladi. Ksilidin suvda erimaydi, lekin S 0 2 bilan ta ’sirlashish 
natijasida suvda eriydigan ksilidinsulfat hosil bo‘ladi. 
2C6H 3(CH3)2N H 2 + S 0 2 ± = 5 2C6H (CH3)N H 2-S 02 
Chiqayotgan gaz aralashmasi tarkibidagi S 0 2 ning miqdori 35% 
dan ortiq b o ‘lsa dimetilalanin ksilidin-suv aralashmasiga nisbatan 
samaraliroq absorbent hisoblanadi.
5.3. Gazlarni vodorod sulfid, serouglerod va merkaptanlardan
tozalash
Vodorod sulfid tabiiy gaz va neft, kokskimyo gazlari tarkibida 
aralashma shaklida bo‘ladi. Tarkibida vodorod sulfid bo‘lgan texnologik