Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

2-chizma

“BRADJUS” MCHJ ning 2022-yilgi yarim yillik moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisoboti 12-ilovada berib o’tildi.
Pul oqimlari to`g`risida hisobotning elementlari
Pul oqimlari to`g`risida hisobotning asosiy maqsadi bo`lib korxonada hisobot davrida yuz bergan pul oqimlari , shuningdek pul mablag`larining davr boshi va oxiridagi holati to`g`risida yig`ma ma`lumotlarni aks ettiradi.
Pul oqimlari to`g`risida hisobot ikki bo`limdan iborat bo`lib, uning birinchi bo`limida milliy valyutadagi pul mablag`larining holati va harakati, ikkinchi bo`limida esa chet el valyutasidagi pul mablag`larining holati va harakati aks ettoroladi.
Xususiy kapital to`g`risida hisobotning elementlari
Xususiy kapital to`g`risida hisobotning asosiy maqsadi bo`lib korxonaning korxonaning xususiy kapitalining holati va harakati to`g`risida yig`ma ma`lumotlarni aks ettirish hisoblanadi. Hisobot 9 ta ustundan iborat bo`lib, uning 1 va 2- ustunlarida hisobotning ko`rsatgichlari va ularga biriktirilgan satrlarning raqamlari ko`rsatiladi. Hisobotning 3-8 ustunlari xususiy kapitalning alohida turlarining holati va harakatiga doir ma`lumotlarni aks ettirishga mo`ljallangan

“BRADJUS” MCHJ ning 2020 yil 3 chorak yakuniga buxgalteriya balansi quyidagi jadvalda koʼrsatilgan.

5-jadval

АКТИВЛАР	ҲИСОБОТ ДАВРИ БОШИГА	ҲИСОБОТ ДАВРИ ОХИРИГА	ПАССИВЛАР	ҲИСОБОТ ДАВРИ БОШИГА	ҲИСОБОТ ДАВРИ ОХИРИГА
I.УЗОҚ МУДДАТЛИ АКТИВЛАР			I.ЎЗ МАБЛАҒЛАРИ
Асосий воситалар бошланғич қиймат	41403480.00	41594769.00	Устав капитали	579458.00	579458.00
Эскириш суммаси	17474897.00	18392355.00	Қўшилган cапитал	140704.00	140704.00
Қолдиқ қиймати	23928583.00	23202414.00	Резерв капитали	10355749.00	10749043.00
Номоддий активлар бошланғич қиймат	7000.00	7000.00
Амортизация суммаси	7000.00	7000.00
Қолдиқ (баланс) қиймати
Узоқ муддатли инвестициялар	4156708.00	4156708.00	Тақсимланмаган фойда	5500087.00	6572466.00
			Келгуси давр сарфлари ва тўловлари учун заҳира
I бўлим бўйича жами	30590461.00	33805570.00
II.ЖОРИЙ АКТИВЛАР			II.МАЖБУРИЯТЛАР
Товар-моддий заҳиралари	84774125.00	123181655.00	Узоқ муддатли мажбуриятлар		5413500.00
Ишлаб чиқариш заҳиралари	78625199.00	111655113.00	Узоқ муддатли банк кредитлари		5413500.00
Тугалланмаган ишлаб чиқариш		588878.00
Тайёр маҳсулот	4164233.00	4491384.00	Жорий мажбуриятлар	105294666.00	132062980.00
Товарлар	1984693.00	6446280.00
Дебиторлар	29213687.00	21860408.00	Жорий кредиторлик қарзлар	14451172.00	34210461.00
Харидор ва буюртмачиларнинг қарзи.	98580.00	124376.00	Мол етказиб берувчилар вапудратчиларга қарз	4957174.00	28985662.00
Шўъба ва қарам хўжалик жамиятларнинг қарзи	6479133.00	707445.00	Шўъба ва қарам хўжалик жамиятларга қарз	4687646.00	272896.00
Ходимларга берилган бўнаклар	26828.00	4369.00	Олинган бўнаклар	403724.00	346907.00
Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга бўнаклар	22106970.00	20405588.00	Бюджетга тўловлар бўйича қарз	310764.00	535306.00
Бюджетга солиқ ва йиғимлар бўйича бўнак тўловлари.	462031.00	591845.00
Мақсадли давлат жамғармалари ва суғурталар бўйича бўнаклар.	27489.00	5123.00	Мақсадли давлат жамғармаларига тўловлар бўйича қарз	1973667.00	1990507.00
Ходимларнинг бошқа операциялар бўйича қарзи	9632.00	7532.00	Таъсисчиларга бўлган қарзлар	596186.00	1579303.00
Бошқа дебиторлик қарзлари	3024.00	14130.00
Пул маблағлари	9399293.00	9198606.00
Кассадаги пул маблағлари	1.00	1.00	Меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича қарз	754589.00	384134.00
Ҳисоблашиш счётидаги пул маблағлар	45719.00	23608.00	Қисқа муддатли банк кредитлари	4330000.00	1910960.00
Чет эл валютасидаги пул маблағлари	7519377.00	7929121.00
Бошқа пул маблағлари ва эквивалентлари	1834196.00	1245876.00
Бошқа жорий активлар	1941241.00	1930327.00	Бошқа кредиторлик қарзлари	767422.00	115746.00
II бўлим бўйича жами	125328346.00	156170996.00
БАЛАНСНИНГ АКТИВИ БЎЙИЧА ЖАМИ:	155918807.00	189976566.00	БАЛАНСНИНГ ПАССИВИ БЎЙИЧА ЖАМИ:	4436164,3	4457444,6

““BRADJUS” MCHJ bu buxgalteriya hisobi ma’lumotlarini qayd etish, guruhlash va jamlashda Hisob registrlaridan foydalanadi. Hisob registrlari “BRADJUS” MCHJ da quyidagi vazifalarni bajaradi:

1. Yuz bergan xo‘jalik operatsiyalari, ularni tasdiqlovchihujjatlarniqaydetish (registratsiyaqilish);
2. Boshlang‘ich ma’lumotlarni aktivlar, xususiy kapital, majburiyatlar, daromad, xarajat, foyda va zararlar schyotlari kesimlarida qayd etish, guruhlash va jamlash;
3. Oraliq ma’lumotlarni aktivlar, xususiy kapital, majburiyatlar, daromad, xarajat, foyda va zararlar schyotlari kesimlarida qayd etish, guruhlash va jamlash;
4. Yig‘ma ma’lumotlarni aktivlar, xususiy kapital, majburiyatlar, daromad, xarajat, foyda va zararlar schyotlari kesimlarida qayd etish, guruhlash va jamlash.
“BRADJUS” MCHJ da quyidagi operatsiyalarda:

• 
  Hisob-kitob raqami harakati;
  
• 
  Tovar harakati;
  
• 
  Ish haqi hisoblash va xizmat safari xarajatlari;
  
• 
  Boshqa har xil xo’jalik operatsiyalari;
  
• 
  Soliqlar hisoblash va asosiy vositalar harakati;
  
• 
  Yozilgan ruhsatnomalar;
  
• 
  Schotlar yopilishi, deyarli barcha registrlar:
  

Hisob shakli – bu buxgalteriya hisobi ma’lumotlarini qayd etish, guruhlash va yig‘ishda qo‘llaniladigan registrlarning tizimli majmuasi.
Buxgalteriya hisobi amaliyotida uning jurnal - order, memorial- order, kitob-jurnal, boshjurnal, kompyuterlashtirilgan, ixchamlashtirilgan shakllari mavjud. ““BRADJUS” MCHJ ning buxgalteriyasida “1C buxgalteriya” programmasidan foydalaniladi.

9-mavzu. “BRADJUS” MCHJ da daromadlar, xarajatlar va moliyaviy natijalar, moliyaviy hisobotlarni tuzish va auditi.
Moliyaviy hisobot –bu korxona va tashkilotlarning moliyaviy-xoʼjalik faoliyati koʼrsatkichlarini oʼzida mujassamlashtirgan hisobot shakllari majmuasi.
Moliyaviy hisobot davlat ahamiyatiga molik Buxgalteriya xujjatlari tizimi hisoblanadi. Oʼzbekiston Respublikasida moliyaviy hisobotning turlari, tarkibi, shakllari, tayyorlanishi va taqdim etilishi Moliya Vazirligi tomonidan belgilangan Qoidalar va Nizomga muvofiq amalga oshiriladi.
Moliyaviy hisobotlar shakllarini toʼldirish Qoidalariga muvofiq moliyaviy hisobotning tarkibi hisobot davrlari boʼyicha oʼz ichiga quyidagi hisobot shakllarini oladi:
Yillik moliyaviy hisobot:
a) Buxgalteriya balansi - 1-son shakl;
b) moliyaviy natijalar toʼgʼrisida hisobot - 2-son shakl;
v) pul oqimlari toʼgʼrisida hisobot - 4-son shakl;
g) oʼz sarmoyasi toʼgʼrisida hisobot - 5-son shakl.
Korxonalar moliyaviy-xoʼjalik faoliyatining muhim koʼrsatkichi boʼlib daromadlar hisoblanadi. Ushbu koʼrsatkichning mohiyati, tasnifi va tavsifi respublikamizda qabul qilingan quyidagi meʼyoriy hujjatlarda atroflicha ochib berilgan:
• Oʼzbekiston Respublikasi Soliq Kodeksi (15-modda);
• BHMS «Moliyaviy hisobotni tuzish va taqdim etish uchun kontseptual asos»
• 2-son BHMS « Аsosiy xoʼjalik faoliyatidan olingan daromadlar»
• «Mahsulot (ish, xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish toʼgʼrisida Nizom».
Moliyaviy hisobot –bu korxona va tashkilotlarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyati ko‘rsatkichlarini o‘zida mujassamlashtirgan hisobot shakllari majmuasi.
O’zbekiston Respublikasi “Buxgalteriya hisobi to’g’risidagi qonunning 16-moddasiga muvofiq yillik moliyaviy hisobot quyidagi shakllarni o’z ichiga oladi.
1-shakl- “Buxgalteriya balansi”
2-shakl-“Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot”
4-shakl-“Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot”
5-shakl-“Xususiy kapital to’g’risidagi hisobot”
Izohlar, tushuntirishlar va hisob-kitoblar.
Yarim yillik va choraklik moliyaviy hisobotlar:
a) buxgalteriya balansi - 1-son shakl;
b) moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot - 2-son shakl.
“Buxgalteriya balansi” O’zbekiston Respublikasi “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi qonun hamda “Buxgalteriya balansi” nomli BHMS 15 (O’zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligidan 2003-yil 20-martda ro’yhatdan o’tgan, 1226) talablari asosida ma’lum davr uchun tuziladi.
Buxgalteriyabalansiningelementlari

• 
  Aktivlar
  
• 
  Majburiyatlar
  
• 
  Xususiy kapital
  

“BRADJUS” MCHJ ning 2020-yil yil oxiri va 2021-yil oxiridagi buxgalteriya balansi

6-jadval

Aktiv
Xo’jalik mablag’lari	2020-yil oxiri (ming.so’m)	2021-yil oxiri (ming,so’m)
1.Jami uzoq muddatli aktivlar	4 279 961	5201070,843
2.Jami joriy aktivlar	9 393 750	12196771,273
Balans	13 673 711	17397842,116
Passiv
1.Jami o’z mablag’lari	6 521 407	12844470,557
2.Jami majburiyatlar	7 152 304	4553371,561
Balans	13 673 711	17397842,118

Moliyaviy natijalar toʼgʼrisida hisobotning (2-son shakl) asosiy maqsadi boʼlib korxonaning hisobot davrlaridagi daromadlari, harajatlari, foyda va zararlari toʼgʼrisidagi yigʼma maʼlumotlarni aks yettirish hisoblanadi.

Buxgalteriya balansi va moliyaviy natijalar toʼgʼrisidagi hisobotni konsolidatsiyalashtirish tartibi:
Oʼzbekiston Respublikasida konsolidatsiyalashtirilgan moliyaviy hisobotning mohiyati, tarkibi va tuzish tartibi 8-son BHMS “Konsolidatsiyalashtirilgan moliyaviy hisobotlar va shoʼʼba xoʼjalik jamiyatlariga investitsiyalar hisobi” bilan tartibga solingan. Ushbu BHMS ga muvofiq konsolidatsiyalashtirilgan moliyaviy hisobot deganda bitta guruhga birlashgan shoʼʼba xoʼjalik jamiyatlarining bosh korxonasi tomonidan guruhning hisobot sanasiga moliyaviy holatini va hisobot davri uchun moliyaviy natijalarini aks yettiruvchi koʼrsatkichlar tizimi tushuniladi.