Sana f sinf

VI. Darsning borishi: 1. Tashkiliy qism – 2 min. 2. O’tilganlarni takrorlash – 3 min
3. Masalalar yechish – 22 min
Chizmani taxt qilish. Qalam bilan chizma chizma chizish. Chizma chizishning birinchi bosqichi chiziqlarni
qalam bilan ingichka qilib chizib Chiqishdan iboratdir.
Qalam bilan chizma chizishda asosiy qoidalar. O’lchamlar chizmaga o’lchash chizg’ichi yoki rejalash sirkuli yordamida o’lchab qo’yiladi. Agar chiziladigan shakl simmetrik bo’lsa, u vaqtda avval simmetriya o’qi chiziladi. Berilgan o’lchamning yarmi simmetriya o’qining ikki tomoniga o’lchab qo’yiladi. Yordamchi chiziqlarni chizishda qalam uchi 1.7-chizma, A kabi yoki grafit sterjeni ingichka bo’lgan sanga qalamdan foydalaniladi.
Chizma chizishning ikkinchi bosqichda chizilgan chizilgan chizmaning ustidan bostirib chiziladi. Chizmani bostirib chizishda qalam qog’ozning sifatiga qarab tanlanadi . Qog’oz sathi g’adir-budur qarab bo’lsa, qattiqroq qalam, silliq bo’lsa yumshoqroq qalam tanlanadi
Chizmani eng avval markaz, simmetrik o’q chiziqlari va ingichka chiziqlarni chizishda boshlash kerak. So’ngra aylanalar, radiusli yoylar, keyin to’g’ri chiziqlar ustidan bostirib chizish tafsiya etiladi.
Asosiy kontur, ya’ni chizmadagi barcha yo’g’on chiziqlar yordamchi ingichka chiziqlar ustidan 2.1-chizmada ko’rsatilgandek, o’rtada qoldirib chiziladi. Shuning unitmaslik kerakk, yog’on ko’ntur ya’ni yo’g’on chiziqlar ingichka chiziqlar ichidan chizilsa detal kontur kichiklashib, tashqarisidan chizilsa, kattalashib ketadi.
Serkulga o’rnatish uchun to’g’ri chiziqlarning ustidan bostirib chiziladigan qalimga biroz yumshoqroq qalam olish lozim. Shunda chiziqlar aniq chiziladi va qog’ozdagi aylanalar markazlari joylashgan nuqta haddan oryiq kengayib ketmaydi. Markazlarni saqlab qolish uchun sirkul yog’idagi ignani chizma tekisligiga perpendikular bo’lishiga hamda ignaning to’mtoq tomonidagi chiqib turgan uchidan foydalanishga katta e’tibor beriladi. Aylana radiusini kattaligiga qarab ignani kerakli vaziyatga o’zgartirib turish lozim. Bitta markazli konsentrik, aylanalarni chizishda sentirik degan moslamadan foydalaniladi.
Chizma tayyor bo’lganida keyin ortiqcha chiziqlar o’chiriladi, xatolarni bo’lsa to’g’irlanadi. Ortiqcha yoki xato chizilgan chiziqlarni o’chirishda shablonlardan foydalanish tavsiya etiladi.
Format (bichim) lotincha so’z bo’lib, shakillantirish degan ma’noni anlatadi. O’z DST 2.301:2003 ko’rsatilgandek muvofiq, hamma chizmalar ma’lum bichimdagi standartda joriy etilgan o’lchamdagi qog’ozga chiziladi. Standart asosiy beshta- A1, A2, A3, A4 va A0 (2.2-chizma a) bichim tasdiqlangan. Barcha bichimlar uchun o’lcham birligi sifatida o’lchamlari 210x297mm bo’lgan A4 bichim qabul qilingan.
A5-148x210mm A0-841x1189mm
A4-210x297mm Al-594x840mm
A3-297x420mm
A2-420x594mm
8- F sinf

I. Mavzu: Chiziq turlari. O’lcham qo’yish qoidalari.

II. Darsning maqsadi: o’quvchilarga chiziq turlariniva o’lcham qo’yish qoidalarini o’rgatish