Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish

Nazorat uchun savollar: 
1.
Mehnatni tashkil qilishning mohiyati nimada? 
2.
Mehnatni tashkil qilishning qanday vazifalari ajratiladi? 
3.
Mehnatni tashkil qilish qanday yo‘nalishlarda olib boriladi? 
4.
Ish joyi nima va unga qanday talablar qo‘yiladi? 
5.
Ish joylari qanday belgilar bo‘yicha tavsiflanadi? 
6.
Mehnatni ilmiy tashkil qilish bo‘yicha xizmatlarni tashkil etish mohiyati? 
7.
Mehnatni tashkil qilish holatini o‘rganishning ahamiyati nimada? 
8.
Mehnatni ilmiy tashkil qilish tadbirlarning iqtisodiy samaradorligi aniqlash 
ko‘rsatkichlari mohiyati? 
9.
Shartli doimiy xarajatlar bo‘yicha iqtisod, ish haqi bo‘yicha iqtisod qanday 
aniqlanadi? 
10.
Mehnatni ilmiy tashkil qilish tadbirlarning iqtisodiy samaradorligi aniqlash 
tartibi qanday? 
Testlar: 
1.Mehnatni tashkil etishning psixo-fiziologik vazifalari: 
a) xodimlarning mehnat samaradorligini barcha chora va tadbirlar bilan oshirish, 
mehnat va moddiy resurslardan eng unumli foydalanish; 
b) xodimlarni har tomonlama garmonik rivojlantirish, mehnatni yoqimliligini va 
uni bajarish tartiblarini takomillashtirish, xodimlar sog‘ligini muxofaza qilish; 
c) xodimlar ish joyini tashkil etishning soxalar, mutaxassislar va kasblar bo‘yicha 
namunaviy loyixalarini ishlab chiqish; 
d) xodimlar ish joyini muxofaza qilish, ularni har tomonlama garmonik 
rivojlantirishni ta'minlash, mehnatni bajarish bosqichlarining oddiyligini oshirish. 
2.Mehnat deganda nimani tushunasiz? 
a) ish operatsiyalarini bajarilishining usul va uslublaridir; 

---

b) kishilarning ma'lum bir maqsadga qaratilgan ongli faoliyatidir; 
c) ishlab chiqarish vositalarini boshqarishdir; 
d) texnologiya jarayonlari yig‘indisidir. 
3. Mehnatni tashkil etishning asosiy vazifalariga qanday vazifalar kiradi? 
a) iqtisodiy, psixofiziologik, sotsial, tashkiliy; 
b) tashkiliy, sanitariya-gigiena hamda psixofiziologik; 
c) iqtisodiy , tashkiliy; 
d) iqtisodiy, ijtimoiy, tashkiliy. 
4. Mehnatni ilmiy asosda tashkil etishning iqtisodiy vazifasi deganda nimani 
tushunasiz? 
a) ish joyini tashkil etishning soxalar, mutaxassislar va kasblar b‘yicha tijorat
loyixalarini ishlab chiqarish; 
b) mehnat samaradorligini barcha tadbirlar bilan oshirish, mehnat va moddiy 
resusrlardan unumli foydalanish, mahsulot sifatini hamda hajmini oshirish; 
c) ish vaqti sarflarini kamaytirish, mehnatning mazmundorligini, yoqimliligini va 
uni bajarish bosqich, tartiblarini oddiyligini rivojlantirish; 
d) xodimlarni har tomonlama garmonik rivojlantirish, mehnatning 
mazmundorligini ijodiy tashabbumkorligini rivojlantirish, mehnatni eng zarur 
hayotiy ehtiyojiga aylantirish. 
5. Malakali mehnat taqsimoti nima? 
a) ishlab chiqarish jarayonining bosqichlariga ish turlarida va operatsiyalarga 
bo‘linishi; 
b) xodimlarning biror ishlab chiqarish funktsiyasini bajarishga aniq ixtisoslashgan, 
ya'ni, asosiy ishlarni yordamchi ishlardan ajratish; 
c)tayyor mahsulot chiarishga doir ishlab chiarish jarayonining qismlarga 
(operatsiyalarga) bo‘linishi; 
d) xodimlarning malakasiga asosan, texnika, texnologiyaning mavjud 
imkoniyatlaridan to‘la foydalanilgan xolda ishlab chiqarish jarayonining 
bosqichlariga, operatsiyalarga bo‘linishidir. 
6. Mehnat taqsimoti deganda nimani tushunasiz? 

---

a) ishlab chiqarish jarayonining turlarga bo‘lnishi hamda ish operatsiyalarini 
ishchilarga bo‘lib berilish? 
b) xodimlarning mahsulot ishlab chiqarish jarayonida qatnashishlariga va 
bajariladigan ishning xarakteriga ko‘ra kategoriyalarga bo‘linishi; 
c) har xil mehnat turlarining bir-biridan ajratilishi va ijrochilarning ishlab 
chiqarishda ishtirok etishga qarab xilma-xil faoliyat bilan band bo‘lishi; 
d) ishlab chiqarish jarayonining bosqichlarga, ish turlarida va operatsiyalarga 
bo‘linishi. 
7.Ish o‘rinlarini tashkil qilish nima? 
a) ish vaqtidan, ish kuchidan, jihozlarning texnik imkoniyatidan to‘liq 
foydalanishga qaratilgan tadbirlar kompleksi; 
b) ish o‘rinlarini texnologik jihozlar, signalizatsiya, xavfsizlik texnikasiga doir 
vositalar bilan ta‘minlash; 
c) ishchilarning ishlab chiqarish topshirig‘ini kam kuch va kam vaqt sarflab 
bajarish uchun usullar va uslublar kompleksi; 
d) mehnat uchun qulay shart - sharoit yaratilishini hamda mehnatni tashkil 
etishning boshqa elementlarini amalga oshirish. 
8. Texnologik mehnat taqsimoti nima? 
a) asosiy ishchilarning asosiy va yordamchi hamda qo‘shimcha ishchilarga 
bo‘linishi; 
b) ishlab chiqarish jarayonining bosqichlarga, ish turlariga va operatsiyalarga 
bo‘linishi; 
c) ish operatsiyalarini malakali ishchilarga bo‘lib berishi; 
d) ishchi xodimlarni bajaradigan funksiyalarga ko‘ra bo‘linishi. 
9. Ish joyini ixtisoslashtirish bu – ................... 
a) ish joyiga bir qancha ma‘lum bir xil mehnat funktsiyalarini biriktirib qo‘yish; 
b) ish joyiga bir qancha ma‘lum bir xil mehnat predmetlari va jihozlarning 
biriktirib qo‘yilishi; 

---

c) ish joyiga bir qancha ishchilarni ixtisosligi bo‘yicha biriktirib qo‘yish; 
d) ish joyiga aloxida operatsiyani biriktirib qo‘yish.
10. Ish o‘rinlarini to‘g‘ri rejalashtirish nima? 
a) ish o‘rinlarini injenerlik jihatidan hamda xom ashyo materiallari bilan 
ta‘minlanishi 
b) c) sex va uchastka maydonida ishchilarni mehnat predmetlari bilan ta‘minlash 
10. Ish o‘rniga xizmat ko‘rsatish nima? 
a) xom ashyo, materiallar, yarim tayyor mahsulotlar bilan yetarli miqdorlarda 
uzluksiz ta‘minlash; 
b) texnologik jihozlar, tashkiliy-texnologik uskunalar, signalizatsiya, xavfsizlik 
texnikasiga doir vositalar bilan uzluksiz ta‘minlash; 
s) har bir kishining o‘ziga berilgan ishlab chiqarish topshiriqlarni tushunib olish va 
instruktsiya bilan tanishtirish; 
d) jihozlarni, tashkiliy va texnik uskuuna vositalarini, yarim tayyor mahsulot 
hamda detallarni oqilona joylashtirilishi.