Sayali sadiqova

 
Oxranmaq
 - kişnəmək
: 
 
Orxanur
 - kişnər, ün eylər biməhəl,
Anda vardır munca bu kari-dəğəl. 
Göründüyü kimi, bu beytdə "oxranmaq", "kişnəmək" və "ün 
eyləmək" feilləri sinonim kimi işlənmişdir. Bu felin "oqramaq" 
şəklində "Kitabi-Dədə Qorqud"da və XVI-XVIll yüzilliklərə aid 
türkdilli yazılı abidələrdə işlənməsi qeydə alınmışdır. "Oqra-
maq" feili əski türk mətnlərindən yalnız Kaşğarinin lüğətində iş-
lənmişdir. Maraqlıdır ki, bu söz dilimizin qərb qrupu şivələrində 
"oxrammaq” şəklində qorunub saxlanılmışdır
2
. 
 
Oxumaq
 - çağırmaq, səsləmək, dəvət etmək: 
 
Der Əli, bu sözə istərsən dəlil,
Mal yığanı daim 
oxurlar
 bəxil. 
“Oxumaq” feili istər qədim türk mətnlərində, istərsə də orta 
yüzilliklərə aid yazılı abidələrdə bu mənada sıx-sıx işlənmişdir. 
"Oxumaq" sözü çağdaş ədəbi dilimizdə işlənən “meydan oxu-
maq" sabit söz birləşməsində əski mənasını qoruyub saxlamış-
dır. Ümumiyyətlə, götürdükdə isə, çağdaş dilimizdə bu söz lek-
sik-semantik cəhətdən daralmaya məruz qalmış və yalnız "oxu-
maq", mütaliə etmək", “ifa etmək” mənalarında işlənir.
 
Sayruluq
 – xəstəlik: 
 
Aydalar vardır sizinçün bir həyat,
Görməyəsiz dəxi 
sayrulıq
, məmat. 
1
Cavadova H. Şah İsmayıl Xətainin leksikası (“Dəhnamə” poeması üzrə). 
Bakı, 1977, səh.69
2
Azərbaycan dilinin qərb qrupu dialekt və şivələri. I c., Bakı. 1967, səh.231 

---

214 
Öncə qeyd edək ki, "sayrulıq" sözü yalnız tərcümənin Bakı 
nüsxəsindədir. Bursa nüsxəsindəki bu beytdə “sayrulıq” sözünün 
əvəzində "hərgiz" sözü işlənmişdir. “Sayrulıq” ismi, eləcə də 
onun kökündə dayanan "sayru" sifəti orta yüzilliklərə aid Azər-
baycan yazılı abidələrində sıx-sıx işlənən leksik vahidlərdən sa-
yılır. "Sayru" dilimizin Borçalı şivəsində eyni mənada qorunub 
saxlanılmışdır.