Sayali sadiqova

 
İlətmək/iltmək
 - aparmaq, çatdırmaq, yetirmək: 
 
Peyki-Həzrət ol zəman gəldi yerə,
Həqq səlamın 
iltübən
 peyğəmbərə. 
Bu qədim türk sözü əski türk run mətnlərindən tutmuş Qüt-
bün "Xosrov və Şirin" əsərinədək böyük bir dövrü əhatə edən 
türkdilli yazılı abidələrin çoxunda eyni mənada işlənmişdir. 
"İlətmək" feilinin Azərbaycan yazılı abidələrinin də əksəriyyə-
tində eyni mənada işləndiyi qeydə alınmışdır. “İlətmək" XVI əsr 
Azərbaycan tərcümə abidəsi "Şühədanamə”də də işlənmişdir: 
"
Bu muştuluqi Kufənün elinə 
ilətürəyim
". 
 
İrmək/irişmək
 - yetmək, yetişmək, çatmaq: 
 
Bizə, ey fəxrül-qiyamət, bir mədəd,
Canımıza
 irdi 
afət, bir mədəd... 
Bəzisinün köksünə 
irişə
 həm,
Durmadın yaxa buları dəmbədəm. 
1
Dastani-Əhməd Hərami (tərtibçi Ə.Səfərli). Bakı, 1978.səh.21 
2
Azərbaycan dilinin qərb qrupu dialekt və şivələri. Ic., Bakı. 1967.səh.247 

---

210 
Qədim türk sözlərindən olan "irmək/irişmək" feili də istər 
əski türkdilli mətnlərdə, istərsə də Azərbaycan əlyazmalarında 
və türkdilli yazılı abidələrin ço- xunda işlənmişdir. Nəsimi “Di-
van”ında bu feillərin təsirli şəkli: "irürmək" və "irişdirmək" də 
qeydə alınmışdır. V.Radlov bu sözün XIX əsrdə dilimizdə fəal 
işləndiyini göstərmişdir. "İrişmək" feili bu gün də dilimizin cə-
nub və şimal şivələrində işlənməkdədir 
1
. 
 
İvərmək 
- göndərmək, yetirmək, çatdırmaq: 
 
Dedi, ey xatun, muni algil rəvan, 
Kim sizə sultan