Sayali sadiqova

menecer 
termini ingilis mənşəli 
manage-idarə et-
mək, rəhbərlik etmək, bacarmaq
sözündən götürülmüşdür. Dili-
mizdə formaca mənimsəmə olmuşdur, yəni forması tamamilə 
dəyişmişdir. Alındığı dildə “iki- 1. təsərrüfatda idarəetmədə mü-
təxəssis; 2. peşəkar idmanda idmançıların məşq və yarışını təşkil 
edən şəxs”, dilimizdə isə 1. şirkətlərin, bankların, maliyyə idarə-
lərinin, onların struktur bölmələrinin rəhbər heyəti; 2. borc istiq-
razlarının kapital bazarında yerləşdirilməsini həyata keçirən rəh-
bər qrupun iştirakçıları -mənalarını daşıyır. Göründüyü kimi, 
alınma terminin forması da, leksik məzmunu da dəyişmişdir. 
Termin alınan dildə ictimai-tarixi şəraitlə əlaqədar ilkin təbiətin-
dən uzaqlaşmış, yeni məna kəsb etmişdir. Eləcə də “server” və 
“servis” terminləri: 90-cı illərdə həm servis, həm də server söz-
lərinin semantikasında dəyişmə baş vermişdir. Terminlər indi 
sosial-iqtisadi və başqa sahələrə aid anlayışları ifadə edir. 
Server
– “kiçik və orta biznesdə istifadə olunan, əsas məlumatları saxla-
yan və ötürən kompüter” mənasındadır. 
Servis 
sözünün daha iki 
mənası yaranmışdır: 1. məhsulun istehlakı və satışı sisteminin 
təkmilləşdirilməsinə yönəlmiş kompleks xidməti təmin edən 
marketinq fəaliyyətinin alt sistemi; 2. sosioloji sorğu. Eyni hadi-
sə özünü 
server 
termininə münasibətdə də göstərir. Bu termin də 
yeni məna qazanmış, müxtəlif sözlərlə yeni terminoloji birləş-
mələr əmələ gətirmişdir. İndi 
server
– “internet şəbəkəsinə qoşu-
cu kompüter mənasında işlənir: İnternetə girmək üçün əvvəlcə 

---

378 
serverə qoşulmaq lazımdır. Bunun üçün serverin telefon nömrəsi 
yığılmalıdır.” (“Media Press “ qəzeti, 25 iyul, 2004).
Alınma leksika, o cümlədən ingilis dilindən alınma sözlər 
dilin leksik sistemində gedən proseslərdə fəal iştirak edir. Ümu-
mişlək leksik vahid kimi alınmış söz terminləşə bildiyi kimi, 
alınma terminin xüsusi leksik vahid səciyyəsini qazanması də 
mümkündür. Müasir dövrdə terminoloji mənanın dəyişməsinin 
tez-tez baş verməsi tədqiqatlarda qeyd olunur. İngilis dilindən 
alınma sözlərdən publisistik mətnlərdə, mətbuatda tez-tez istifa-
də olunması onların semantikasına əsaslı təsir göstərir. Mətbuat-
da işlənən alınma sözlərin semantik strukturunda dəyişmə baş 
verir. Sözün məna həcminin genişlənməsi yeni semlərlə zəngin-
ləşməsi özünü göstərir. Belə hallarda determinləşmə semantik ge-
nişlənmənin təzahür amilidir. Bir çox innovasiyalar məcazi məna-
da istifadə olunur, yeni mənalı söz müxtəlif semantik qrupun söz-
ləri və söz birləşməsi tərkibində işlənir.
Semantik derivasiya prosesində mənanın genişlənməsi əsas 
yer tutur. Alınma sözlərdə mənanın genişlənməsində ilkin lek-
sik-semantik variantın arxiseminin ümumiləşməsi baza sözlərdə 
leksik-semantik paradiqmasının hüdudlarından kənara çıxması 
da mühüm rol oynayır. Məsələn: