«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 5
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
139
Sababki, ular o‘tmishni qo‘msab qiynalmaydi, bu yoqda do‘ppi tor kelganda u yoqqa talpinib, o‘zi shundoq ham qiyin ahvolni battar murakkablashtirmaydi, katta avlodlarga o‘xshab har bir kishi o‘z botinida ikkiga bo‘linib ketmaydi, balki biri u sohada, kimi bunda o‘zligini yangi kelajakni bunyod etish ishiga bag‘ishlaydi. To ular bor ekan, ertaga – qurilayotgan yangi davlatda bugun oyoq osti bo‘lib yotgan qadriyatlarning, qonun-qoidalaru tartib-intizomning qaytadan qad rostlashi muqarrar” (1-236). Yoshligidan o‘z muvozanatini saqlab qolishga intilgan YUsuf hali ruhiy sokinlikka erishishga vaqt borligini yozuvchi sirtdan baholab boradi. Romanning syujeti markazida realistik tasvir prinsipidan unumli foydalana olganini ko‘rishimiz mumkin. Yusuf o‘z yolg‘izligidan siqilgan Zahroning tashvishlari bilan andarmon bo‘lib, vaqtincha ichki iztiroblarini unutadi. U botinidan tushkun kayfiyatni quvib solgan hodisaning mantiqini anglashga urinar ekan, bunga hech bir ism topib berolmaydi. Binobarin, Yusuf ruhiy xotirjamlik bor joyda inson muvozanati doimo saqlanishini romanning bir necha o‘rinlarida atrofidagilarga ta’kidlaydi. Ayni paytda, uning o‘sha muvozanat sari ildam yurishi jamiyat hayotining ham iziga tusha borayotganidan dalolat beradi. Demak, YUsufga xos muvozanat jamiyat muvozanatini ham bildiradi. Yozuvchi romanda ulkan imkoniyatlarning odam fe’liga ta’sirini alohida shaxsning parvozi hamda inqirozi ya’ni kuchli va ojiz tomonlari fonida ko‘rsatishni maqsad qiladi. Bu esa, shubhasiz tabiiy chiqqan va buni Mirazim va Saidning hayoti misolida ko‘rishimiz mumkin. Mansab pillapoyalaridan ko‘tarilib borayotgan Saidning kutilmaganda «qulab tushishi» bu yorug‘ olamda hamma narsa omonat ekanligini anglab etishiga zamin hozirlaydi. Adibning «Muvozanat» romani ham xilma-xil adabiy yo‘sinning qorishuvidan tarkib topgan bo‘lib, uni real mohiyatga ega realistik roman deyish to‘ri bo‘ladi. To‘g‘ri unda modernizmga xos kayfiyat ham o‘z aksini topgan. CHunki voqelikni badiiy idrok etishning norealistik va realistik metodining ba’zi xususiyatlari bir-biriga o‘tib turishi odatiy hodisa hisoblanadi. Mohiyat-e’tibori bilan aytganda, ifoda mustaqilligi, ruhiyat tasviri, an’anaviy-qodiriyona romaniy tafakkurning hissi, oybekona mushohadalarning teranligi, rumiyona fikrlar mantiqiyligi ko‘zga tashlanadi. Ammo yozuvchining individual uslubi barchasini o‘ziga simirib, real tasvir va badiiy psixologizm uyg‘unligida ifoda etgan. Negaki, har qanday badiiy talqin inson ruhiy borlig‘ini kashf etishga qaratilgan bo‘ladi. Jumladan, YUsufning qaynoq hayot ichkarisida chorasiz qolishi, ko‘ngil, oila xalovatining buzilishi, millat ruhiyatidagi muayyan evrilishlar davomiyligi romanda xilma-xil taqdirlar kesishuvida real mohiyat kasb etadi. Hammamiz his qilgan, ko‘nikkan qadriyatlar zamonlar evrilishida boshqacha mohiyat kasb etishi mumkin. Oraliqda qolgan inson nafaqat azob chekadi, balki o‘z hayotini izidan chiqarishi turgan gap. Ana shunday inson xarakterini, uning ruhiy olamini anglash va badiiy ochib berish juda murakkab va zahmattalab jarayon hisoblandi. Ulug‘bek Hamdam «Muvozanat» www.scientificprogress.uz «SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 5 Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|