«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 5
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
141
taftish qilayotgan Yusuf og‘ir iztiroblar iskanjasida qovriladi. Uning ongida kechayotgan mushohadalar millat ruhiyatini ham taqdim etadi. Yozuvchi, shu tariqa, romaniy tafakkur unsurlari bilvosita jamiyatni harakatlantiruvchi kuch hisoblanadigan yangi shaxs konsepsiyasining ma’naviy-axloqiy mezonlarini qahramonlar hayoti orqali ochib beradi. Qolaversa, ularda aks etgan murakkab ruhiy iztiroblar shaxsning o‘z- o‘zini anglab etishi, xarakter namoyon bo‘lishidagi nuqsonlar bilan beayov kurashishi singari muammolarni birinchi planga chiqaradi. MUHOKAMA Yozuvchining ijodiy muvaffaqiyatlaridan biri - qahramon nutqi xoslanganlik darajasining ustuvorligiga erishganligi bilan izohlanadi. Jumladan, Yusufning «Bizga berishi mumkin bo‘lganlarning hech birida o‘sha savil yo‘qmish» nutqida zohir bo‘lgan ichki «men»i, uning kayfiyatini to‘laligicha namoyon etadi. Natijada qahramon tiynatida ob’ektga nisbatan rang-barang shaxsiy munosabatlar shakllanadi. Shunga asoslanib, aytish mumkinki, yozuvchining boshqa romanlaridan jiddiy tafovutlangan «Muvozanat» asari shakliy-mazmuniy-falsafiy jihatdan eng mukammal roman hisoblanadi. Chunki unda voqelik hamda epik ko‘lamni baholashga yo‘naltirilgan yaxlit nuqtai nazar izchilligi ta’minlangan. Ijodkor badiiy talqin jarayonida bayon qilishning xotira, ruhiy kechinma, lirik chekinish va mono-dialogik usullarni qo‘llaydi. Adabiyotshunos olim H.Umurov: «Romanda epik tasvir bilan his-tuyg‘ular tasviri o‘ziga xos uyg‘unlashadi. Asarda tashqi voqelikning panoramasi – qahramonlar qalbidagi kechinmalarni reallashtirgani kabi, kechinma va fikrlar oqimi o‘z navbatida tasvirlanayotgan hayotning mohiyatini ochadi» 4 , – deya ta’kidlaydi. Munaqqidning ushbu fikrlarini “Muvozanat” romaniga nisbatan ham qo‘llash mumkin. Masalan, quyidagi parchada aynan shunga o‘xshash vaziyat namoyon bo‘lgan: «Mansur va uning ikki tanishi – oppoq xalatlardagi haligi do‘xtirlar Muhammadjonning shundoq bosh tomonida bir-birlariga latifa aytib kulishardi. Yusuf umrida bundan xunukroq, bundan jirkanchroq manzarani ko‘rmagandi. Tuyqusdan uning ko‘ngli aynidi. Oshqozonida boshlangan g‘alayon birpasda bo‘g‘zini yorib chiqdi, ko‘zlari achishib yoshlandi, quloqlari bitdi, lekin og‘zigasiz tupukkina keldi. U haqiqatdan ham bugun hech nima totmagandi» 5 . Parchaga diqqat qilinsa, yozuvchi epik tasvir bilan birga personajlarning epik kechinmalari, didlari, ma’naviy-axloqiy qiyofalarini ham birgalikda ko‘rsatgan. Axir og‘ir bemor bolaning tepasida o‘zaro kulgi qilishlari antigumanizm hisoblanadi. Ishdan charchab kelib, kechga tomon xatni o‘qigan va tanishlaridan qarz so‘rab sarson kezib, bir amallab Rovotga kelgan Yusufning jismoniy charchoqlari bilan ruhiy qiynoqlari qo‘shilib, ichida ko‘ngil ozish yuz berdi. Eng fojeali jihati shundaki, aynan 4 Умуров Ҳ. Рисолалар, сайланмаси. 1-жилд. –Тошкент:Фан, 2007. – Б.33. 5 Ҳамдам, Улуғбек. Ватан ҳақида қўшиқ: Мувозанат. – Тошкент: Akademnashr, 2014. – Б. 157 www.scientificprogress.uz «SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 5 Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|