Seçilmiş əsərləri

GÜL DEDI BÜLBÜLƏ... 

 

 (Bir qonaqlıq haqqında)

 

 

 

BIRINCI FƏSIL

 

  

Qar yağırdı. 

Altı gündən sonra, təzə – 1985-ci il gəlirdi, bayaq televizorda deyirdilər ki, 

Tomsk vilayətinin Kolpaşeva rayonunda 38 dərəcə şaxta var, Yakutiyada isə şaxta 

55-i keçib, amma Bakıda bu qış birinci dəfə idi ki, qar yağırdı, o da əməlli-başlı qar 

deyildi, səki boyu düzülmüş tut ağaclarının budaqlarına düşüb su damcısı olurdu, 

yerdə, yəni asfaltın üstündə də qalmırdı, təkcə ağacların dibindəki torpaqda bir qat 

çox narın qar ağarırdı. 

Səki boyu düzülmüş həmin çılpaq və yaş tut ağaclarının dibindəki torpaq daşla 

kiçik kvadrat bir sahəyə salınmışdı  və qar yağan həmin cümə günü əllərini 

paltosunun cibinə salıb küçə ilə üzüyuxarı gedən  Əlipaşa çalışırdı ki, o kiçik daş 

çərçivələrə salınmış kvadrat torpaq sahələrinə baxmasın, çünki indicə evdən çıxanda 

təsadüfən gözləri ağacların dibindəki bu kiçik torpaq kvadratlarına sataşdı və həmin 

kvadrat çərçivələr birdən-birə Əlipaşanın ürəyini sıxmağa başladı, daha doğrusu, o 

kiçik və  səliqəli kvadratlar Əlipaşanın ürəyinə bir qəmginlik, bəlkə  də, kədərli bir 

həzinlik gətirməyə başladı; qəribə idi, tələsə-tələsə ora-bura gedən tək-tük adamlı bu 

boş küçənin nəmliyi, kimsəsizliyi, tut ağaclarının o yaş  və  çılpaq budaqları, adda-

budda o budaqlara qonub, gözlərini yumub boyunlarını bədənlərinə qısmış sərçələrin 

güzəranı  Əlipaşanın ürəyini sıxmırdı, amma ağacların dibindəki bu kiçik kvadrat 

çərçivələrə salınmış torpaq sahələri ürəyini sıxırdı. 

Nəhayət ki, bu gün rəngli televizor alırdılar, amma təqsir o ağac dibindəki 

torpağın kvadrat çərçivələrində idi, ya nəydisə, ürəkdə sevinc yox idi, bir həzinlik 

var idi, hətta axtarsan, bir həsrət var idi – nəyin həsrəti idi, kimin həsrəti idi, bilmirdi 

və  Əlipaşa başını qaldırıb bu küçəyə, elə bil ki, rəngli televizorda baxdı; bu dəm 

rəngli televizor da ağ-qara televizor kimi göstərirdi, yaş asfalt küçədə də, o çılpaq 

(və üşüm-üşüm üşüyən!) ağaclarda da, o balaca kvadrat torpaq parçalarında da başqa 

bir rəng yox idi, qar idi, qaranın hardasa bir az tünd, hardasa da bir az açıq kölgəsi 

idi, bir də ki, o narın qar qatının ağımtıllığı... 

Dünən Züleyxa dedi ki, rəngli televizoru sabah, yəni bu cümə günü almaq 

lazımdı, çünki qabaqdan şənbə, bazar gəlirdi. Əlipaşa da evdə olacaqdı, qış çağıdı, 

isti xörək yeyə-yeyə, çay içə-içə  uşaqlarla bir yerdə oturub rəngli televizora 

baxacaqdılar. 

Dünyanın ən qəribə xasiyyətli adamlarından biri, heç şübhəsiz, Züleyxa idi; düz 

iki il bundan əvvəl, gecənin yarısı yuxuya getdikləri vaxt Züleyxa birdən çöməlib 

çarpayıda oturdu və dedi: – «Rəngli televizor almaq lazımdı...»  Əlipaşa da yaxşı 

bilirdi ki, Züleyxa elə-belə söz deyən adam deyil, həmişəki kimi, yüz ölçüb, bir 

biçib və hərgah bu qərara gəlibsə ki, rəngli televizor almaq lazımdı, deməli, belə də 

olmalıdı və belə də olacaq; necə ki, pianinonu belə almışdılar, evdəki böyük xalçanı 

da, soyuducunu da, Züleyxanın dovşan dərisindən kürkünü də, Əlipaşanın əynindəki 

paltonu da belə almışdılar; Züleyxa yüz ölçmüşdü, bir biçmişdi, qərar vermişdi, pul 

yığmışdı və almışdı. 

---

 

227

Əlipaşa iyirmi altı il idi ki, nəşriyyatda işləyirdi, bu iyirmi altı ilin düz on 

doqquz ili idi ki, Züleyxa ilə evlənmişdilər və on doqquz da il idi ki, Əlipaşa hər ay 

nəşriyyatdan aldığı maaşı köpüyünə kimi gətirib Züleyxaya verirdi, çünki evin bütün 

haqq-hesabına, yemək-içmək işinə Züleyxa baxırdı və vacib bir işdən ötrü təcili pul 

lazım olanda (misal üçün, nəşriyyatda işləyənlərdən kimsə öldüyü üçün, yaxud 

kiminsə qohumu öldüyü üçün qəzetdə başsağlığı verməkdən, yaxud 8 Martda bir 

yerdə işlədikləri qadınlar üçün hədiyyə almaqdan ötrü pul yığılanda və s.) Əlipaşa 

beş manatı, yaxud səkkiz manatı Züleyxadan alırdı (Züleyxa heç vaxt narazı 

olmurdu,  əksinə, tez qalxıb paltar dolabının yuxarı gözündən lazım olan pulu 

götürüb Əlipaşaya verirdi, amma, nədənsə, həmin anlarda Əlipaşa özünü günahkar 

adam kimi hiss edirdi). 

Bu dəfə  rəngli televizoru almaq əhvalatı bir az ləngidi, yəni gecənin yarısı 

Züleyxanın verdiyi o qərardan sonra, düz iki il keçmişdi və bunun da səbəbi o idi ki, 

yayda uşaqları da götürüb Riqa ətrafına gedəcəklər. (Əlipaşa təəccüb etdi: – «Bəs 

televizor?» Züleyxa: – «Televizorun pulu ayrıdı», – dedi, amma, hər halda, yayda 

Riqa ətrafına, Yurmalaya getmələri, görünür, rəngli televizorun puluna təsir etmişdi 

və onun alınmağı da beləcə gecikmişdi.) 

Nə isə, iş qurtarandan sonra, nəşriyyatdan evə gəldi, Züleyxa dovğa bişirmişdi, 

bir də soğanla kartof qızartmışdı, yedi, sonra Züleyxa paltar dolabının yuxarı 

gözündən qəzetə bükülmüş 800 manat pul götürdü və  Əlipaşaya verdi ki, gedib 

rəngli televizoru alıb gətirsin. 

 – Yaxşı-yaxşı yoxlat, sonra götür!.. 

Qızların ikisi – Gülzarla Süsən evdə idi (ikisi də – Sonayla Suğra hələ 

məktəbdən gəlməmişdilər, dərsdə idilər), cidd-cəhdlə tez-tələsik evdə  yır-yığış 

eləməyə başladılar, on səkkiz il, necə deyərlər, cani-dildən evlərinə xidmət etmiş 

köhnə «Temp-2» televizorunu güclə yerindən qaldırdılar, aparıb arakəsməyə 

qoydular (Əlipaşa bazar ertəsi işdən sonra, o vəfalı «Temp-2»ni aparıb köhnə 

televizorlar qəbul eləyən məntəqəyə verməli idi, əvəzində  də  nə  qədərsə pul alıb 

gətirməliydi), Əlipaşa da paltosunu geyib təzə televizoru almaq üçün evdən çıxdı.  

 – Göz qoy a, yaxşı-yaxşı yoxlasınlar!.. – Züleyxa axırıncı dəfə tapşırıq verdi. 

Əlipaşanın fikri belə idi ki, trolleybusa minsin, iki dayanacaq gedib düz dükanın 

qabağında düşsün, o rəngli televizoru tez alıb gətirsin, oturub evdə rahatlansın; 

sabah  şənbə, biri gün də bazar, heç hara getməyəcəkdi, uşaqlarla, Züleyxayla bir 

yerdə televizora baxacaqdı, radioya qulaq asacaqdı, «Bakı» qəzetini oxuyacaqdı; 

amma elə ki, evdən çıxdı, elə ki, külək bu sulu qarı üzünə vurdu, nədənsə, 

trolleybusa minmək istəmədi, bəlkə ona görə ki, işin qurtaran vaxtı idi, trolleybusda 

basabas olacaqdı? Bəlkə ona görə ki, səhər tezdən işə də trolleybusla gedirdi, axşam 

işdən qayıdanda da trolleybusla qayıdırdı? Hər nə isə, piyada getməyə başladı. 

Qar, deyəsən, get-gedə artırdı, paltosunun yaxasına düşüb bir müddət elə qar 

kimi də qalırdı, sonra əriyirdi və  Əlipaşa qulaqlarında, burnunda qarın zərifliyini, 

kövrəkliyini hiss edirdi, qar hərdənbir, hətta  şərfinin boynuna da düşürdü və bu 

zaman Əlipaşa qarın soyuqluğunu daha artıq hiss edirdi. 

---

 

228

Alacağı rəngli televizorun qiyməti 784 manat idi və Əlipaşa küçə ilə üzüyuxarı 

gedə-gedə fikirləşirdi ki, görəsən, yerdə qalan 16 manat rəngli televizoru maşına 

qoyub həyətə gətirmək və beşinci mərtəbəyə qaldırmaq üçün fəhlələrə (hər halda, o 

boyda televizoru daşımağa, azı, iki fəhlə lazım idi) və sürücüyə çatacaqdı, ya yox? 

Yəqin çatacaqdı... yəqin Züleyxa fəhlələrin, maşının muzdunu öyrənmişdi ki, pulu 

bu qədər vermişdi; sonra Əlipaşa fikirləşdi ki, bir fəhlə  də götürsə  bəsdir, 

televizorun bir tərəfindən fəhlə yapışar, bir tərəfindən də özü; düzdü, beşinci 

mərtəbəyə qalxmalıdırlar, amma Əlipaşa da hələ qocalıb əldən düşməmişdi, əlli yaşı 

gələn il tamam olacaqdı  və  Əlipaşa burasını, yəni gələn il əlli yaşının tamam 

olacağını fikirləşəndə yenə gözləri səki boyu düzülmüş o üşüyən tut ağaclarının 

dibindəki torpağın kvadrat çərçivələrinə sataşdı və ürəyindən yenə də o həzinlik, o 

həsrət (bəlkə, gizli bir nigarançılıq idi? Amma nəyin nigarançılığı idi?) keçdi. 

Yenə  şərfin arasından boynuna qar düşdü və o qarın soyuğu elə  Əlipaşanın 

ürəyindəki o həzinliyi, o həsrəti (ya nigarançılığı?) qovub çıxartdı  və elə bil, 

boynuna düşmüş o qar Əlipaşanın təkcə boynuna, bədəninə yox, ürəyinə  də bir 

sərinlik gətirdi, yəni bu mənada ki, ürəyinin həmişəki sakitliyi öz yerinə qayıtdı və 

Əlipaşa fikirləşdi ki, bazar ertəsi müdir Əlimuxtar müəllimdən icazə alıb işdən bir az 

tez çıxmaq lazımdır ki, köhnə televizoru aparıb təhvil versin, pulunu da gətirib 

Züleyxaya versin. Doğrusu, Əlipaşa heç vaxt kənddə, rayonda yaşamamışdı, Bakıda 

doğulmuşdu, Bakıda böyümüşdü, heç vaxt sevimli inəyi, yaxud sevimli deyək ki, 

keçisi olmamışdı, amma indi, bu soyuq cümə günü təzə televizor almağa gedə-gedə 

köhnə televizor barədə fikirləşəndə, bazar ertəsi o köhnə televizoru aparıb təhvil 

verəcəyini yadına salanda Əlipaşaya elə  gəldi ki, elə bil, «Temp-2»ni yox, 

Azərbaycan yazıçılarının müxtəlif kitablarında oxuduğu kimi, sevimli bir inəyini, ya 

qoçunu, ya keçisini satmağa aparır; əlbəttə, bu hiss bir az qəmginlik gətirirdi, amma 

burası da vardı ki, köhnə televizoru – o vəfalı «Temp-2»ni təhvil verib əvəzinə nə 

qədərsə pul alacaqdı və o pulu gətirib evə verəcəkdi. 

Həmin qarlı cümə günü Əlipaşanın ürəyindəki o yüngül qəmginliyi bu dəfə bir 

hərarət əvəz elədi: maaşdan başqa da Züleyxaya nəsə bir pul verəcəkdi və o gözəl 

hadisə həmin hərarəti, həmin çəkisiz, xoş hərarəti indidən ürəyinə yaydı. 

Əlipaşa altı il korrektor işləmişdi, sonra kiçik redaktor işləmişdi, indi də on ildən 

artıq idi ki, redaktor işləyirdi və bütün bu müddətdə, təbii ki, yalnız maaşa baxmışdı. 

Başqa redaktorlar ordan-burdan pul qazanırdı, kimisi hekayə yazırdı (hətta roman 

yazıb, sonra da həmin romanı nəşriyyatda çap elətdirmək uğrunda illərlə mübarizə 

aparanlar da var idi!), kimisi tərcümə edirdi, qəzetlərə, radioya, televiziyaya nəsə bir 

məlumat, ya reportaj, ya da bir başqa  şey yazırdı, amma Əlipaşa heç nə yazıb-

pozmurdu və buna görə  də, arı  şirniyə uçan kimi, ora-bura qonorara uçuşan 

həmkarlarından açıq-aşkar seçilirdi. Bəlkə, yaza bilmirdi? Bəlkə, yaza bilərdi, amma 

həvəsi yox idi? Bəlkə, başqaları kimi bacarığı yox idi, qılığı yox idi? – Səbəbini 

bilmirdi, heç vaxt nəsə bir şey yazıb-pozmaq üçün təşəbbüs göstərməmişdi, təkcə bir 

dəfə, bircə dəfə yazı yazmışdı, yaxşı da pul qazanmışdı, amma indi o yazının yalnız 

bir xatirəsi qalmışdı... 

---

 

229

Əlipaşa yeddi il idi ki, üçotaqlı rahat mənzilinə köçmüşdü; mikrorayondakı bu 

mənzili nəşriyyatda növbəyə durub almışdı, o vaxta qədər isə Züleyxanın anasıgildə 

ikiotaqlı balaca mənzildə qalırdılar. Yeni köçdükləri binada qapıbir qonşuları Mürsəl 

adında bir kişinin ailəsi idi və  həmin Mürsəl restoranda – gərək ki, ode, uzaqdan 

görünən o «Sağlamlıq» restoranında – bufetçi işləyirdi, çox işgüzar, burdan vurub, 

ordan çıxan, cəld bir adam idi, civə kimi, yerində dayana bilmirdi, həddən artıq 

tanış-bilişi var idi, evində də tez-tez qonaqlıqlar olardı və əvvəllər (o yazı əhvalatına 

qədər!) Mürsəl Əlipaşanı da qonaqlıqlarına çağırırdı, sonra isə (o yazı əhvalatından 

sonra) araları xeyli sərinlədi. 

Mürsəl, deyəsən, heç orta məktəbi də bitirməmişdi, kefinin kök vaxtlarından 

birində, dediyi kimi, qırx yeddi illik ömründə bir dənə də kitab oxumamışdı və buna 

görə  də, qalın-qalın kitablarda redaktor kimi Əlipaşanın adını görüb (o kitabları 

təsadüfən  Əlipaşanın evində görmüşdü) təzə qonşusuna böyük hörmət göstərirdi, 

qurduğu məclislərdə  Əlipaşa ilə açıq-aşkar fəxr edirdi. Əlipaşa ilə qonşu olandan 

sonra, Mürsəl hərdənbir, hətta, kitab mağazalarına girirdi və azərbaycanca təzə 

çıxmış qalın kitabları çox ciddi görkəmdə vərəqləməyə başlayırdı, Əlipaşanın adını 

axtarırdı, rast gələndə, elə bil, lotereyası udurdu, daxili bir sevinclə mağazadakı 

adamlara baxırdı, hətta iki dəfə özünü saxlaya bilməmişdi, cildləri gözəl olan həmin 

kitablardan – bir dəfə Drayzerin «Kerri bacı»sını, bir dəfə də Rəşad Nuri Güntəkinin 

«Çalı quşu»sunu – alıb gətirib qonaq otağında, gözlərinə cürbəcür büllur güldanlar, 

qənddanlar, qədəhlər düzülmüş dolabın görümlü yerlərindən birinə qoymuşdu. 

Düzdü, Mürsəl o iki kitabı oxumadı, amma hərdən şəstlə gəlib o iki kitabla üzbəüz 

dururdu, o iki kitaba baxırdı, sonra dolabın qabağında bir neçə addım o baş-bu başa 

var-gəl edirdi, səhərdən-axşamacan «Sağlamlıq» restoranının bufetində nəfəs aldığı 

o ab-havadan çox fərqlənən,  əsl maariflə dolu yüksək bir hiss kişinin sinəsini 

qabardırdı  və belə anlarda Mürsəl, nədənsə, gedib özünə çeşmək sifariş eləmək, 

çeşmək taxmaq istəyirdi. 

Mürsəlin dostlarının arasında müfəttişdən tutmuş məşhur stomatoloqacan, futbol 

hakimindən tutmuş müstəntiqəcən çox adam var idi, amma iş belə  gətirmişdi ki, 

yazı-pozu işləri ilə məşğul olan adam yalnız təzə qonşusu Əlipaşa idi və günlərin bir 

günündə Mürsəl  Əlipaşanın qapısının zəngini basdı  və  Əlipaşadan yatsa yuxusuna 

girməyəcək bir xahiş elədi: Mürsəlin dostlarından biri səhiyyə nazirliyində işləyirdi, 

cürbəcür xəstəliklərin  əleyhinə plakatlar buraxmaq istəyirdilər və bu barədə söz 

düşəndə, dostu həmin plakatlara qısa  şerlər yazmaq üçün qələm ustası axtaranda, 

Mürsəl,  əlbəttə, o saat Əlipaşanın adını  çəkmişdi, həmişəki kimi, bu dəfə  də 

dostlarının köməyinə gəlmişdi, indi də Əlipaşadan xahiş edirdi ki, həmin plakatlar 

üçün o qısa şerləri yazsın. 

Ömründə ilk dəfə pendir, yaxud kolbasa, yaxud göy-göyərti, içki haqq-hesabı ilə 

yox, maarifçi bir işlə  məşğul olduğu üçün, Mürsəl daxili bir coşğunluq, ruh 

yüksəkliyi içində idi və özü ilə səhiyyə nazirliyi adından müqavilə gətirmişdi, sifariş 

olunan plakatların mövzusu yazılmış bir qovluq səliqəli kağız-kuğaz gətirmişdi və 

bu xəbərin gözlənilməzliyindən özünü tamam-kamal itirmiş  Əlipaşa heç özü də 

bilmədi ki, üçrəqəmli məbləğ yazılmış o müqaviləni (bütün ömründə ilk dəfə 

imzalayacağı o müqaviləni) necə imzaladı. 

---

 

230

Züleyxa  əvvəlcə bu işə çox şübhəli yanaşdı, sonra Əlipaşada qalan həmin 

imzalanmış nüsxəsini  əvvəldən axıracan bir neçə  dəfə diqqətlə oxuyub öyrəndi, 

sonra o səliqəli qovluqdakı kağızları bir-bir oxudu və doğrudan da, dünyanın qəribə 

işləri var idi. Mürsəl hara, Züleyxa hara? – amma Mürsəlin bayaqkı daxili 

coşğunluğu, ruh yüksəkliyi, elə bil ki, yavaş-yavaş Züleyxaya keçdi, Züleyxa 

Əlipaşanın yazı mizinin üstündən qızların dərs kitablarını, dəftərlərini götürdü, mizi 

səliqə-sahmana saldı, həmin daxili coşğunluqla, ruh yüksəkliyi ilə  Əlipaşanın 

karandaşlarını yondu, qələmlərinin mürəkkəbini yoxladı, çay dəmlədi və axşam 

Əlipaşa yazı mizinin arxasında oturanda özündə heç vaxt hiss etmədiyi bir 

yaradıcılıq ehtirası hiss etdi, bütün həyatında ilk dəfə şer misraları yazmağa başladı. 

Adətən, nəşriyyat işçiləri, nəşriyyata gəlib-gedən müəlliflər söhbət düşəndə, 

gülə-gülə, yaxud xəyala dala-dala deyirdilər ki, eh, cavanlıqda kim şer yazmayıb?! 

O zaman Əlipaşa səsini çıxartmırdı, çünki ömründə və o cümlədən də, cavanlığında 

heç vaxt şer yazmayan adamlardan biri elə özü idi. 

Nə isə, ilk plakatın mövzusu bədəni istiyə-soyuğa öyrətməyin xeyrindən, yeyib-

içməyə fikir verməkdən ibarət idi, bu barədə  rəssam satirik şəkil çəkəcəkdi və 

Əlipaşa o çəkiləcək şəklin altındakı iki misranı belə yazdı: 

 

Mən tez-tez oluram zökəm, 

Çünki çox yeyirəm, kökəm. 

 

Ikinci plakat oturaq həyat keçirməyin, hərəkətsizliyin  əleyhinə olmalı idi və 

Əlipaşa bir xeyli yaradıcılıq iztirablarından sonra, çox götür-qoy edəndən, 

fikirləşəndən sonra bu iki misranı yazdı: 

 

Maşınla gəzirəm mən hər saat, 

Bununçun da olmuşam infarkt. 

 

Yazı mizinin arxasında oturub o plakatların şerlərini yazdığı zaman birdən-birə 

Əlipaşaya elə  gəldi ki, elə bil, həmin yaradıcı  dəqiqələrdə  nədən ötrüsə çox 

yeyənlərdən, ömründə trolleybusa minməyib maşınlarda gəzənlərdən, içki 

içənlərdən, siqaret çəkənlərdən intiqam alır; nəyin intiqamı idi? Nə üçün məhz 

intiqam almalı idi? Ürəyindəki o gizli kin-küdurət nə idi hələ? Bilmirdi, amma bu 

hiss Əlipaşanın xoşuna gəlmirdi, bu hissi özündən uzaqlaşdırmaq istəyirdi və buna 

görə də üçüncü plakatın şerini tamam kinsiz-küdurətsiz yazdı: 

  

Əllərini yumazsan, 

Dezinteriya tutarsan. 

 

Axşam keçdi, gecə düşdü, Gülzar da, Sona da, Süsən də, o vaxt lap balaca olan 

Suğra da atalarının çox ciddi və vacib bir işlə məşğul olduğunu başa düşdükləri üçün 

cınqırlarını da çıxarmadan yerlərinə girib yatdılar, Züleyxa mane olmasın deyə heç 

bir söz demədən hərdənbir  Əlipaşa işləyən otağa isti çay gətirdi və bu minval ilə 

Əlipaşa səhər, saat beşə qədər işlədi, plakatların hamısının şerini yazıb qurtardı və 

cəmi ikicə saat (səhər saat yeddiyə kimi: əvvəlcə birinci növbədə oxuyan Sonanı 

məktəbə aparmalı idi, sonra nəşriyyata işə getməli idi) yatdı, amma ömrünün ən şirin 

yuxusunu yatdı. 

---

 

231

Ikinci gün axşam bufetdən yarım saatlıq qaçıb gəlmiş Mürsəl içəri girən kimi, 

Əlipaşa yazdıqlarının hamısını ona oxudu və  həmin anlarda ürəyi yüksək maarifçi 

hisslərlə dolmuş Mürsəl də heyranlıqla başını bulaya-bulaya bu şerlərə qulaq asıb 

ağız dolusu təşəkkür elədi, Əlipaşanın yazdığı əsərləri qoltuğuna vurub apardı. 

Iki gündən sonra Əlipaşa müqavilə üzrə ona çatacaq qonorarın hamısını alıb 

gətirib Züleyxaya verdi, amma o yaradıcılıq fəaliyyətinin, o üçrəqəmli məbləğin 

sevinci çox çəkmədi, çünki beş-altı gündən sonra pilləkəndə Mürsəllə rastlaşanda 

çox pis bir hadisə baş verdi. 

Mürsəl açıq-aşkar bir kinlə (hətta nifrətlə!)  Əlipaşaya baxa-baxa: « – Alə, – 

dedi, – sənin  əlindən bir iş-zad gəlmirmiş ki, alə! Allah səni biabır eləsin, biabır 

eləmisən məni o boyda kişinin yanında!». Ayaq üstə çaşbaş qalmış  Əlipaşaya 

haçandan-haçana məlum oldu ki, plakatlara yazdığı o şerlərin üstündə az qalıblar 

Mürəsəlin hörmətli dostunu (həmin kişini!) işdən çıxarsınlar, axırda xətir-hörmət 

qoyub  şiddətli töhmətlə kifayətləniblər. Mürsəl yana-yana: «–Alə, elə  də  şer 

yazarlar? – dedi, sonra da o şerləri yamsıladı: – Dizenteriya oldum, mən nə bilim 

neylədim?.. Ay-hay! sən lap bisavadıymışsan ki, alə!..» 

Həmin gündən sonra, Mürsəl, təbii ki, bir də heç vaxt Əlipaşanı evindəki 

məclislərə  dəvət etmədi, blokun pilləkənlərində, ya həyətdə rastlaşanda ötəri bir 

salam verib keçdi və Əlipaşa hələ burasını bilmirdi ki, Mürsəl daha bir də heç vaxt 

kitab mağazalarına girib qalın kitabları vərəqləmədi, o yazıq Drayzerlə Rəşad Nuri 

əfəndinin kitablarını da o qonaq otağındakı dolabdan götürdü. 

Ancaq bir dəfə Mürsəl yenə də Əlipaşagilin zəngini basdı və bir balaca çəkinə-

çəkinə belə bir təklif etdi ki, bir dostu qəbiristanlıq işləri ilə  məşğuldu, o adamın 

qəbir daşlarında yazdırmaq üçün təsirli  şerlərə ehtiyacı var (yəni ki, həmin təsirli 

şerləri qəbiristanlıqda yatan o rəhmətliklərin qohum-əqrəbasına satacaqdı ki, 

əzizlərinin qəbir daşlarına həkk elətdirsinlər) və yox, yox, o şerləri  Əlipaşa özü 

yazmasın, başqa böyük şairlərin  şerlərindən dünyanın vəfasızlığı barədə misallar 

tapsın versin, o adam da nə qədər lazımdısa, bu zəhmətin haqqını ödəsin. 

Bu,  əlbəttə, asan bir iş idi, hələ  tələbəlik illərində Füzulinin, Seyid Əzimin, 

Vahidin kitablırını almışdı  və o kitablar indiyədək  Əlipaşanın evdəki balaca 

kitabxanasında idi, amma Əlipaşa Mürsəlin bu yeni təklifini qəbul etmədi, 

yumurtasayağı balaca və dolu Mürsəl həmin anlarda Əlipaşanın gözlərində yeyib 

kökəlmiş qəbir qurdlarına oxşayırdı... 

Qar bərkiyirdi və yavaş-yavaş təkcə tut ağacının dibindəki kiçik kvadrat torpaq 

sahələri yox, səkilərin qırağı, küçə eyvanlarının sürahiləri, hərdənbir küçədən ötən 

maşınların üstü də kağız kimi nazik qar layı ilə örtülürdü. 

Əslində, yəni lap əslində, o «Temp-2»ni təhvil vermək, rəngli televizor almaq, 

bu qarlı cümə günü işdən sonra beləcə əlləri cibində (bir balaca da üşüyə-üşüyə...) 

univermağa getmək  Əlipaşanın ürəyindən deyildi, çünki köhnə televizor indinin 

özündə də göstərirdi və bu qədər xərcə düşməyin, əziyyət çəkməyin mənası yox idi, 

amma Züleyxa belə  qərara gəlmişdi və deməli, belə  də olmalı idi, mübahisəyə 

ehtiyac yox idi. 

Ümumiyyətlə, televizorun özü də dünyanın qəribə hadisələrindən biri idi; təkcə 

o mənada yox ki, elm, texnika inkişaf edib (bu, necə deyirlər, öz yerində!), ona görə 

ki, misal üçün, qədimlərdə göbək rəqsinə ancaq saraylarda padşahlar tamaşa 

eləyərdi, amma indi televizorda bütün camaat baxır, göbəyi də bütün ekran boyu 

göstərirlər, özü də rəngli... 

 

---

 

232