Sh. Sh. Olimov, Sh. X. Samiyeva

 
2.3. Italiya va Germaniyaning maktabgacha taʻlim tizimi va ilgʻor 
pedagogik tajribalarini oʻrganish 
Reja 
1.
Italiya taʻlimi. Maktabgacha taʻlim 
2.
Germaniya taʻlimi. Maktabgacha taʻlim -tarbiya sohasidagi 
ilgʻor pedagogik tajribalari
Italiya taʻlimi. Maktabgacha taʻlim. 
Italiya-taʻlim darajasi 
yuqori boʻlgan mamlakat sanaladi. XV asrda bu erda birinchi fanlar 
akademiyasi - «Linchei akademiyasi» tashkil etilgan. 12-asrda 
Evropadagi eng qadimgi Boloniya universiteti Italiyada tashkil 
etilgan. Bir oz vaqt oʻtgach, Padua, Neapol, Rim, Pizada 
universitetlar ochilgan boʻlib, hozirgi kunda ularning soni 30 
nafardan oshadi. Italiya taʻlim tizimi murakkab va bir necha 
yoʻnalishlardan iborat. Boshlangʻich maktabda 5 yillik oʻqish 
muddati mavjud. Keyin 3 yoshli quyi oʻrta maktab bosqichi 
boshlanadi. Ushbu ikki bosqichda taʻlim olish har bir fuqarodan 

---

45 
qatʻiy talab qilinadi. Toʻliq oʻrta taʻlim turli xil litsey va kasb-hunar 
maktablari 
tomonidan 
taʻminlanadi. 
Evropaning 
madaniy 
qadriyatlarining qariyb 60 foizi Italiyada toʻplangan. Rasmiy tili – 
italyan tili boʻlib hisoblanadi. 
 
Italiyaning umumiy oʻrta taʻlim tizimi uch bosqichni oʻz ichiga 
oladi: 
•
Besh yil davom etadigan boshlangʻich taʻlim; 
•
Uch yillik taʻlimning 1-bosqichi; 
•
Besh yil davom etadigan oʻrta taʻlimning ikkinchi bosqichi. 
Boshqa mamlakatlardan kelgan talabalar toʻgʻridan-toʻgʻri xalqaro 
yoki xususiy maktablarda taʻlim olish huquqiga ega boʻlishlari 
mumkin. 
Italiyada oʻqish  6 yoshdan boshlanadi. Ular dastlab boshlangʻich 
maktabda oʻqishni boshlaydilar. Boshlangʻich maktabdagi barcha 
asosiy darslar oʻqish, yozish, rasm chizish, matematika va boshqa 
saboqlar majburiy hisoblanadi. Fuqarolar dinni faqat oʻzlarining 
xohishlariga 
koʻra 
oʻrganadilar. 
Oʻqish 
davrida 
boshqa 
mamlakatlardan kelgan talabalar italyan tilini oʻrganishlari mumkin. 
Italiya maktab oʻquv dasturi koʻpincha bitta chet tilini oʻqitishni oʻz 
ichiga oladi. Oʻquv haftasi besh kundan iborat (taxminan 30 soat). Har 
bir bosqich oxirida oʻquvchilar sinovdan oʻtkaziladi. Bunday holatda, 
biz oʻrgangan raqamli “5”, “4”, “3” baholar oʻrniga, baholash uchun 
(«yaxshi», «aʻlo» va hokazo) baholash tizimi qoʻllaniladi. Taʻlim 
dasturi davlatga mutlaqo oʻxshashdir. Bunday maktablarning 
bitiruvchilari ham sertifikat olish uchun davlat imtihonlaridan 
oʻtishadi. 
Oʻquvchilar 5 yillik oʻqish muddatini tugatgandan soʻng (birinchi 
2 bosqich) imtihonlarni ogʻzaki va yozma shaklda topshiradilar. 
Imtihonlar natijalariga koʻra, oʻquvchilar boshlangʻich maktablarning 
sertifikatlarini olishadi va keyin oʻrta maktabda oʻqishadi va bu oʻquv 
oʻn toʻrt yil davom etadi. Ushbu bosqichda oʻquvchilarga italyan tili, 
tarixi, geografiyasi, arifmetika va tabiiy fanlar, chet tili, sanʻat, musiqa 
oʻqitiladi. Har oʻquv yilining oxirida oʻquvchilar «oʻtgan yoki 
oʻtmagan» deb baholanadigan imtihonlarni topshirishadi. Oʻquvchi 
oʻrta maktabni tugatgandan soʻng, u arifmetikadan va chet tilidan 
yozma, boshqa fanlardan ogʻzaki imtihon topshiradi. 
Sertifikatni olgan holda oʻquvchilar oliy oʻrta maktab tizimiga 
kiruvchi turli xil oʻquv yurtlariga borishlari mumkin. Bu kasb-hunar 

---

46 
oʻquv yurtlari (texnik institutlar, Texnikumlar, sanʻat maktablari) va 
litseylar. Ular u yerda 14 yoshdan 19 yoshgacha oʻqishadi.