Sh. Sh. Olimov, Sh. X. Samiyeva

 
4.5.1-jadval. Nutq faoliyatini amalga oshirishda bolalarning yosh 
toifasi 
Bu davrda bolalar tovushlar analizi, nutqning grammatik 
qonuniyatlarini egallaydilar. Bu davrda nutqning yangi turi yozma 

---

114 
nutq yetakchi rol oʻynaydi. Grammatik konstruksiyalar ham 
murakkablashib boradi, 
chunki, agar, qachonki
kabi bogʻlovchilarni 
ishlata boshlaydilar. Bu bolaning tafakkur jarayonlari murakkablashib 
borayotganligini va bu nutqda oʻz ifodasini topayotganligini 
koʻrsatadi. Bola nutqining rivojlanish jarayoni oʻz vaqtida toʻgʻri 
kechishi uchun maxsus sharoitlar zarurdir. Buning uchun: bola ruhiy 
va jismoniy jihatidan sogʻlom boʻlishi, normal aqliy qobiliyatga ega 
boʻlishi, normal eshitish va koʻrishi, yetarli darajada ruhiy faollikka 
ega boʻlishi, gaplashish ehtiyojiga ega boʻlishi, toʻgʻri nutq muhitiga 
ega boʻlishi lozim. Bolada nutqning normal rivojlanishi, unga doimo 
yangi tushunchalarni oʻzlashtirib olishga, atrof- olam haqidagi bilim 
va tasavvurlarini kengaytirishga imkoniyat yaratadi. Shunday qilib, 
nutq, uning rivojlanishi tafakkurning rivojlanishi bilan uzviy 
bogʻliqdir. 
 
4.5.2-rasm. “Rasmga qarab nomla” mashqi 
Bola nutqini boyitish 
boʻyicha 
qoʻllaniladigan 
innovatsion 
texnologiyalar: 
Qoʻgʻirchoqni 
kiyintiramiz”, 
“Nimadan nima boʻladi?”, “Nima boʻladi, agar ...”, Kimda 

---

115 
qanday buyum”, “Tez javob ber” oyinlarini oʻtkazish va 
ishlanmalar tayyorlash 
Taʻlim-tarbiya tizimini takomillashtirish bevosita zamonaviy 
pedagogik texnologiyalarni amaliyotga samarali joriy etish darajasi 
bilan bogʻliqligini inkor etib boʻlmaydi. Pedagogik texnologiyani joriy 
qilishni innovatsiya jarayoni deb qarash mumkin. Zamonaviy axborot 
texnologiyaning bolalar jamoasida muvaffaqiyatli joriy qilinishi va 
yaxshi samara berishi bir qator omillarga bogʻliq.