Shartli belgilar
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mamlakat
siyosiy tuzumi 11-§. 40 Liberallar partiyasidan U.Gladston 4 marta bosh vazirlik lavozimini egallagan. 1864—1874-yillarda bosh vazirligi davrida uning hukumati qator islohotlar o‘tkazdi. Chunonchi, tred-yunionlarga o‘z manfaatlarini sudda himoya qilish huquqi berildi. Shuningdek, ish tashlashlar o‘tkazilishiga ruxsat etildi. Parlamentga saylovlarning yashirin ovoz berish yo‘li bilan o‘tkazilishi joriy etildi. Maktab islohoti o‘tkazildi. B. Dizraeli bosh vazirligi davrida (1874—1880) ham qator muhim tadbirlar amalga oshirildi. Chunonchi, 1875-yilda haftada 54 soatlik ish vaqti belgilandi. 10 yoshdan kichik bolalarni ishga qabul qilish taqiqlandi. 1911-yilda yana bir marta parlament islohoti o‘tkazildi. Bu islohot Buyuk Britaniyada demokratik jamiyat va huquqiy davlatchilik taraqqiyoti yo‘lida muhim bosqich bo‘ldi. XIX asrning so‘nggi choragida Buyuk Britaniya iqtisodiy jihatdan orqada qola boshladi. „Jahon ustaxonasi“ deb nom ol- gan Buyuk Britaniyaning XIX asr oxiri — XX asr boshlarida sanoat ishlab chiqarish hajmi 2 marta, tashqi savdodagi ulushi esa 70 foizga qisqardi. Sanoat ishlab chiqarish hajmi bo‘yicha 3- o‘ringa tushib ketdi. Mamlakatning jahon ustaxonasi maqomi o‘tmishga aylanib qoldi. Buning asosiy sababi – birinchidan, kapitalning asosan chetga chiqarilishi edi. Ingliz sarmoyadorlari mustamlakalarda zavod, fabrika va boshqa korxonalar qurishni afzal ko‘rganlar. Chunki, mustamlakalar xomashyo va arzon ishchi kuchi manbayi edi. Ularni metropoliyaga olib kelish qimmatga tushar edi. Chetga kapital chiqarish juda katta daromad keltirgan. Chunon- chi, uning keltirgan foydasi tashqi savdo keltirgan foydadan 5 marta ko‘p bo‘lgan. Foyda ketidan quvish oqibatida Buyuk Bri- taniyaning o‘zidagi korxonalar o‘z vaqtida zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan qayta jihozlanmay qoldi. Buning natijasida Buyuk Britaniya sanoat mahsulotlarining raqobatbardoshlik quvvati pasaydi. Germaniya va AQSH tovarlari jahonning barcha bozorlarida Buyuk Britaniya tovarlarini ta’qib eta boshladi. Chunki, Germaniya va AQSH tovarlari ham sifatli, ham arzon edi. Shu sababli 20 yil mobaynida, ya’ni 80-yillardan tortib XX asr boshlarigacha Ger- maniyaning Buyuk Britaniyaga eksporti 41 foiz ko‘paygan, AQSH dan eksport qilish esa ikki martadan ziyodroq oshgani holda, bu davlatlarga ingliz eksporti bor-yo‘g‘i 8 foizga ko‘paygan, xolos. Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|