Shartli belgilar
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1911-yilgi parlament
islohoti 44 Buyuk Britaniya mehnatkashlari o‘z haq-huquqlari uchun doi- mo kurash olib borganlar. Buyuk Britaniya ishchilar harakatida tred-yunionlar (kasaba uyushmalari) katta rol o‘ynagan. Òred- yunionlarga a’zo bo‘lganlar soni ham yildan yilga oshib borgan. Chunonchi, 1888-yilda ularning soni 750 ming kishi bo‘lgan bo‘lsa, 1892-yilda 1,5 mln. kishiga yetdi. Buyuk Britaniya tred-yunionlari kurashning parlament yo‘lini tanlaganlar. Qonun ish- chilarga ish tashlash huquqini bergan. Biroq, ish tashlash davom etgan kunlarda korxonalar ko‘rgan zarar tred-yunionlar hisobidan undirilar edi. Bu qoida amalda ish tashlashni kurash usuli sifatida yo‘qqa chiqarar edi. Òred-yunionlar o‘z partiyalarini tuzishga qaror qil- dilar. Bu partiya 1900-yilda tuzilgan va u 1906-yildan boshlab Leyboristlar partiyasi deb atala boshlandi. Leyboristlar partiyasi parlament yo‘li bilan ishchilar manfaatini himoya qilishni o‘z maqsadi, deb e’lon qildi. Liberallar hukumati rahbari D. Lloyd-Jorj „Leyboristlar partiyasining tuzilishi Liberallar hukumatining xatosi“, deb afsus bilan qayd etgan edi. Leyboristlar partiyasi tuzilgandan so‘ng o‘tkazilgan birinchi parlament say- lovidayoq, bu partiya 29 ta deputatlik o‘rnini egalladi. Iqtisodiy taraqqiyot sur’atining pasayishi zarur iste’mol mah- sulotlarining narxi ko‘tarilishiga olib keldi. Bu esa ishchilarni ish tashlashga majbur etdi. Eng yirik ish tashlash 1911-yilda yuz berdi. Ko‘mir qazuvchilarning 6 hafta davom etgan ish tashlashi hukumatni zarur choralar ko‘rishga majbur etdi. Chunonchi, „Ish haqi minimumi to‘g‘risida“gi qonun qabul qilindi. Unga ko‘ra, ish tashlashlar vaqtida korxonalar ko‘rgan zararning tred- yunionlardan undirilishi taqiqlandi. Ishlab chiqarish jarayonida baxtsiz hodisa tufayli jabrlanganlarga korxona egalari hisobidan nafaqa to‘lash belgilandi. 70 yoshga to‘lgan kishilarga pensiya tayinlandi. Konchilar uchun 8 soatlik ish kuni belgilandi. Kasallik va ishsizlik sababli sug‘urta to‘lovi joriy etildi. Bir so‘z bilan aytganda, Buyuk Britaniya hukmron doiralari Birinchi jahon urushi arafasida ichki siyosiy muammolarni yum- shatishga va xalqni jiðslashtirishga muvaffaq bo‘ldilar. Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|