Shaxsiy kompyuterlar uchun mikroprotsessorlar

demultipleks magistrali
yoki
 
ayiruvchi manzil va ma’lumotlar shinalariga ega uch shinali magistral
deb 
ataladi. 
4-rasm. 
Ayrim mikroprotsessorlarda magistralning jismoniy enini toraytirish 
maqsadida
manzil-ma’lumotlarning qo‘shma shinasi 
AD (ingl. AddressG’Data 
Bus) joriy etilib, ushbu shina orqali manzillar ham, ma’lumotlar ham uzatiladi. 
Manzilga oid axborot uzatish bosqichi ma’lumotlar uzatish bosqichidan vaqt 
bo‘yicha ajratilgan bo‘lib, SV tarkibiga kiritilgan maxsus ALE (ingl. Address 
Latch Enable) signali vositasida stroblanadi. Ushbu magistral, odatda,
 multipleks 
magistral
yoki
manzillar va ma’lumotlarning qo‘shma shinasi bilan 
birgalikdagi ikki shinali magistral
deb ataladi. 

---

5-rasm. 
Ma’lumotlarning magistral orqali tabiiy almashinishi kanalga so‘zlar yoki 
baytlar vositasida bir-biridan keyin amalga oshiriladigan murojaatlar ko‘rinishida 
kechadi. Magistralga murojaatlarning bitta sikli davomida MP, xotira qurilmasi va 
kiritish-chiqarish tizimi o‘rtasida bitta so‘z yoki bayt uzatiladi. Almashinishning 
bir nechta sikllari mavjud. Ular jumlasiga 
xotirani o‘qish
va
xotiraga yozish 
sikllari
kiradi. 
6-rasm. 

---

7-rasm. 
Kiritish-chiqarish makoni izolyatsiya bo‘lganida
kiritish-chiqarish portini 
o‘qish
va
 kiritish-chiqarish portiga yozish sikllari 
qo‘shiladi. 
8-rasm. 

---

Magistralda, ishlash tezligi MzPning ishlash tezligidan past bo‘lgan 
qurilmalar ishlab turgan ayrim holatlarda RD, WR va shu kabi boshqa stroblar 
davomiyligi chetdagi modul tomonidan almashinish operatsiyasi to‘g‘ri bajarilishi 
uchun yetarli bo‘lmay qolishi mumkin. Magistral operatsiya muvaffaqiyatli kun 
topishini tashkillashtirish uchungina CB tarkibiga maxsus READY signali 
kiritiladi. Kanalga murojaatlarning har bir siklida RD yoki WR strobasi yakuniga 
yetishdan oldin MzP READY signalining holatini tekshiradi. Agar READY ushbu 
fursatda hali uloqtirib yuborilmagan bo‘lsa, MzP tegishli stroba muddatini unga 
WS (ingl. Wait State) deb nomlanadigan kutish taktlarini o‘rnatib, uzaytiradi. 
Mikroprotsessorning ma’lum modeli va ish rejimiga bog‘liq holda WS ning 
maksimal miqdori cheklangan yoki cheklanmagan bo‘lishi mumkin. 
9-rasm. 
Magistralda amalga oshadigan ishning oddiy rejimida faqat bitta faol 
qurilma ishlaydi, u ham bo‘lsa, MzP bo‘lib, magistralda kechadigan ma’lumotlar 
almashinuvining barcha sikllarini qo‘zg‘atadi. 
Biroq, shunday holatlar ham joizki, bunda ayni bitta magistralda bir nechta 
faol qurilma bo‘lib, ular ayni bir xotira va kiritish- chiqarish bloklari bilan ishlashi 
darkor bo‘ladi. Boshqa faol qurilma ma’lumotlarni magistral bo‘ylab uzata olishi 
uchun MzPni vaqtincha dezaktivatsiya qilish zarur bo‘ladi. Bu maqsadda aksariyat 
zamonaviy mikroprotsessorlar "