Şimali Abşeron sahilləri başdan-başa qaranlığa qərq olub

 

– Əzizim, bilirsən nə var, mən hələ indiyədək elə adam görməmişəm ki, musiqi təhsili almaq, ya 

da solfecio dərsi xoşuna gəlsin. 

 

Nə bilirsən, bəlkə bir vaxt musiqiçi olmaq fikrinə düşəcəksən... 

 

Bax, onda bu məşğələlər sənin köməyinə gələcək. 

 

– İstəmirəm, əmimə də deyəcəyəm. Lap günü bu gün! Qoy nə eləyir-eləsin. 

 

– Nə olub sənə? 

 

Cavab verə bilmədim, qəhər məni boğurdu. Püpitrə baxa-baxa qalmışdım. O mənim başımı 

sığalladı, sonra da köks ötürüb sağ əlilə məni qucaqladı. 

 

– Nə olub sənə? Səndən soruşuram! 

 

Əmidostum qapının astanasından görünən kimi yerindəcə donub qaldı. Elmira ilə yanaşı 

oturmuşuq royalın qarşısında, mən başımı onun çiyninə söykəmişəm, ikimiz də susuruq. 

 

Elmira əmidostuma deyir: 

 

– Bu gün məşğələmiz olmadı. 

 

O, bircə söz deyə bildi: 

 

289

 

– Hə? 

 

Demək, o, möhkəmcə heyrətlənib... 

 

Adilin atası saat beşdə evə gəlib çıxdı. Üzü bomboz bozarmışdı; zarafat deyil, dünəndən 

yuxusuzdu. 

 

O, bayırda baş-başa verib susan qonşuların yanından keçib pillələri qalxdı. Şura dayı Adil 

sarıdan bir şey öyrənib-öyrənmədiyini soruşanda, o, sakitcə başını buladı. 

 

Adillə aramızdakı o söhbətə görə necə peşman olmuşdum!.. İki saat otaqda aramsız var-gəl 

elədim, bir fikir elə hey beynimi döyəclədi: “Axırı necə olacaq?” Birdən barama qurdlarının 

qutusu gözümə dəydi, yaxınlaşan kimi hamısı başını qaldırıb mənə baxdı. 

 

Yazıqlar səhərdən ac idilər. Heç bir çimdik yarpaq da qalmamışdı, tumurcuqların yupyuxa 

çəhrayı qabıqlarını da yemişdilər. Tez-tələsik evdən çıxıb yarpaq dalınca yüyürdüm. Raysovetin 

yanında milisioner məni görən kimi qışqırdı: 

 

– Ehey, itil burdan, sənə dedim axı, bir də görsəm, tutub aparacağam, – o mənim üstümə gələndə 

götürüldüm, tinə qədər qaçıb dayandım. O, həmin yerdəcə dayanıb qalmışdı. Tindən başımı 

çıxarıb başladım, nə başladım: 

 

– Görüm səni o dünyalıq olasan! Nə istəyirsən məndən? Eşşək! 

 

Qanmaz heyvan! Sənin, – qışqırıram, – başın işləmir. – Söyürəm, ürəyim soyumur... 

 

Düz iki tin dalımca qaçdı, amma bir şey çıxmadı; ayağında ağır çəkmələr, əynində şinel... əli də 

koburun üstündə... Mən tramvay xəttini keçib onu yenə də yamanladım. O, acıqlı-acıqlı məni 

yanıdı: 

 

– Onsuz da səni tapacağam, bu rayonda yaşayırsan, baxarıq!.. 

 

Yenə ağzıma gələni deyib 2-ci Paralel küçəsinə sarı götürüldüm. 

 

Gedə-gedə fikirləşirəm, yəqin qurdlar qırılacaq, bütün günü ac qalıblar... sonra da milisioneri 

yamanlamağıma görə özümözümə məəttəl qaldım. Evlər idarəsinə kimi qaçdım, gördüm tutun 

yanında heç kəs yoxdu. Dörd yanıma boylandım, o zəhmli kişi gözümə dəymədi, tez-tez 

dırmaşdım ağaca, başladım tumurcuq yığmağa. 

 

Aşağıdakı budaqlarda əlimə bir şey keçmədi – hamısını Adillə yığmışdıq – yuxarı dırmaşdım. 

Onca dəqiqəyə cibimi doldurdum. 

 

Aşağı düşmək istəyəndə... gördüm, ağacın altında dayanıb mənə baxır. Üz-gözündən zəhrimar 

yağır, qapqara saqqal basıb, gözünü mənə zilləyib hər addımımı izləyir. Ağaca söykənib 

dodaqaltı nə isə deyinir, mənim düşməyimi gözləyir. Baxdım, küçədə heç kəs yox idi. Bir adam 

olsaydı belə, inanmıram köməyə gələ – bizim məhəllədə hamı ondan qorxur. Ayaqlarım 

titrəyirdi. İri budaqların birindən əllərimlə tutub, ayaqlarımla yapışıb üzüaşağı sürüşməklə təkan 

versəydim, aralı düşərdim, onda məni tutsun görüm necə tutur. 

 

Elə də elədim... sürüşə-sürüşə bircə onun üzünü görürdüm. 

 

 

290

Tappıltı ilə nəyəsə dəyib yerə düşdüyümü bildim, vəssalam... 

 

Evimizdə, dəhlizdə gözümü açanda başımın üstündə həmin dəlini gördüm. Qorxudan necə 

qışqırdımsa, özümdən getdim. Asfalta tappıltı ilə düşəndə beynim yerindən oynamışdı... O məni 

yerimdən qaldırıb, birbaşa aparıb evimizə. Xəstəxanadan gəldilər, onun qoluna girib ehmal-

ehmal apardılar. Yolboyu elə hey qışqırırdı. 

 

Ukrayna dilində, nə isə anlaşılmaz sözlər deyirdi. Dediyi nə imiş – uşaqları öldürmək olmaz, 

öldürmək olmaz uşaqları! Sanitarlar gələndə evdə mənim yanımdan aralanmaq istəmirmiş... 

 

Dedilər ki, ağlını itirsə də, ziyansız adamdı. Lvovda, gözünün qabağında bomba partlayışından 

bütün ailəsi məhv olandan sonra bu kökə düşüb. Sən demə, bu günə kimi susurmuş, heç bir söz 

də demirmiş... 

 

İki gün başım hərləndi, azca səndələyirdim, sonra keçib getdi. 

 

Həkim, sonra da əmimin gətirdiyi professor – o, babamın dostu imiş – qətiyyətlə tapşırdılar ki, 

yerindən tərpənmək olmaz, hətta uzananda belə... Oxumağı da qadağan elədilər. Darıxırdım, 

bağrım çatlayırdı. 

 

Yaxşı ki, bir həftədən sonra kreslonu eyvana çıxardılar, əyləşib başladım həyətə tamaşa eləməyə. 

 

Elmira hər gün mənə baş çəkirdi, məktəbdən, sonra da konservatoriyada işlərindən danışırdı. O, 

məndən söz aldı ki, ayağa duranda musiqi pyesi yazım. Bilmirəm, pyes onun nəyinə lazım idi. 

Mən xəstə olanda yarpaq dərməyə əmim gedirdi. Görəsən necə yığırdı, hardan yığırdı, axı o, çıxa 

bilməzdi ağaca! Adildən xəbər-ətər yox idi, amma atası axtarışından qalmırdı, özü də günlərlə 

evə baş çəkmirdi. 

 

Gözlənilmədən Adil gəlib çıxanda anası evdə idi. Validə onu görəndə dəli kimi qışqırdı: “Adil 

gəldi!..” Gündüz, bir də onu gördüm ki, Adil pillələrlə qalxır yuxarı. Anası balkona çıxdı, elə 

baxa-baxa qaldı. Adil ona yaxınlaşdı, anası onu qucaqlayıb ağlaya-ağlaya deyirdi: 

 

“Sən niyə belə elədin, oğul? Niyə belə elədin sən?!” O, sakitcə mızıldandı: “Bağışla məni, 

bağışla...” Yarım saatdan sonra anası mənim yanıma gəldi – anası onsuz da əvvəllər Adili 

gözdən qoymurdu, indi isə addımbaaddım izləyirdi. 

 

Başıma gələnlərin hamısını danışdım ona, elə mən sözümü qurtaranda atası gəlib çıxdı. Adili 

görən kimi çöküb pilləkəndə oturdu, bir kəlmə də demədi ona. Güclə qalxdı yerindən, Adilin 

əlindən tutub apardı, anası da dallarınca... 

 

Onu görəndə çox sevindim. Həm də ona görə sevindim ki, anasına məndən heç nə deməmişdi. 

Elə bilirdim ki, mənimlə dostluğu kəsəcək, heç inciməzdim də; axı mənim üstümdə gör nələr 

olmuşdu, aləm bir-birinə dəymişdi... 

 

Axır ki, ayağa qalxmağa mənə icazə verdilər. Babamın dostu gəldi, dizimə balaca çəkiclə 

döyəclədi, çubuğu gözümün qabağına tutub ora-bura hərlədi... 

 

* * * Qurdlar yeməkdən kəsildilər, hamısı da birdən... Otağa sükut çökdü. 

 

İrilənmiş, çeçələ barmağa dönmüş qurdlar yeşiyin dibində elə bil nə isə axtarırdılar. Axır günlər 

onların rəngi də dəyişmişdi; elə bil üfürülüb doldurulmuşdu onlar, elə bil qonur yağ çəkilmişdi 

bədənlərinə. 

 

291

 

Başlarını ora-bura döndərdikcə son dərəcə zərif qızılı, ağımtıl saplar düzülürdü havaya. Əmim 

məsləhət gördü ki, süpürgədən bir çəngə qoparıb yeşiyə atım. Bir neçə saatdan sonra yeşiyin 

yuxarısı və süpürgə çəngəsi par-par yanan ipək sapla örtülmüşdü. 

 

Qurdlar, ara vermədən, başlarını sağa-sola tərpədə-tərpədə öz dövrəsində zərif bir duvaq 

toxuyurdular... 

 

Elektrik işığında da, gecə qaranlığında da qurdlar öz işində idi; aramsız tərpənən başlar barama 

pərdəsi arxasında yavaş-yavaş görünməz olurdu... 

 

Təkcə bir qurd yeşiyin içində ora-bura veyllənməkdə idi, arxasınca qızılı cığır salıb gedirdi. O da 

başqaları kimi, iri-iri ləkələrlə örtülmüş başını ehmal-ehmal sağa-sola tərpədirdi, o da iplik toxu- 

yurdu, amma bir yerdə dayanmırdı, yoluna çıxan hər nə vardısa, hətta qurdların özünü belə, zərif 

ipliyə qərq eləyirdi. 

 

– Yəqin bunu qəsdən, başlı-başına buraxıblar ki, onlar üçün yeşiyi bəzəyib-düzəsin, – Adil pıçıltı 

ilə dilləndi. Biz yarım saat olardı, beləcə yeşiyin yanını kəsdirib tamaşa eləyirdik. – 

Bəzəyibdüzəsin ki, baramadan çıxan kəpənəklər yeşiyin içində bu zərif tellərin arasında yaşasın. 

 

– Onların beyni var ki, fikirləşələr?.. 

 

– Bəs o birilər kimi, niyə özünə barama toxumur. Bəlkə özünə yaxşı yer axtarır, sonra 

başlayacaq toxumağa? 

 

– Bəlkə bu, qurdların xüsusi növüdü, – dedim, – öz ipəyini hamısının yolunda səpməlidi? 

 

– Görünür, bu qurdun əsəb sistemi pozulub, – başımın üstündə dayanan əmimin səsi gəldi. 

 

Başımız elə qarışmışdı ki, əmimlə Mənzər xanımın nə vaxt yaxınlaşdığını hiss eləməmişdik. 

 

– Bu qurd avaranın biridi, – əmidostum əmimi başa salmaq istədi, – hədər yerə gör nə qədər iplik 

buraxıb, bu başdan o başa çatardı... 

 

– Adamın ona yazığı gəlir, – dedi Adil, – hamısı kəpənəyə dönəcək, amma bu bədbəxt elə qurd 

kimi də öləcək. 

 

Əmidostum özündən razılıqla dilləndi: 

 

– Yaxşı deyiblər: səadət hər kəsin öz əlindədi... 

 

Bilirdim ki, bu sözü bədbəxt qurda demir, mənə deyir, ona yox, mənə baxır... Bezmişdim bu 

atmacalardan! 

 

– Gedək, yeməyin vaxtıdı, – əmim yaxşı yerdə sözünü dedi... 

 

Gecə yuxudan oyanıb mətbəxə getdim. 

 

Elə bil yeşiyə qızılı ipək örtük çəkmişdilər. Onun da üstündən, lampa işığında işım-işım 

işıldayan saplardan rəngbərəng baramalar asılmışdı. Necə gözəl idi, ilahi! Elə bil zala xalça 

döşənmişdi, üstündən də qızıl, gümüş, büllur çilçıraqlar asılmışdı. 

 

 

292

Tək-tənha barama qurdu çilçırağın altında hələ də başını tərpədətərpədə öz işində idi... 

 

Üşüdüm. Odeyalı gətirib büründüm, balaca kətili çəkib yeşiyin yanında oturdum. Gözümü o 

qurddan çəkə bilmirdim; yazıq arıqlayıb, nazilib-üzülmüşdü. Ağlıma qəribə fikirlər gəlirdi... Elə 

o gecə qərara aldım ki, anamın yanına gedim. O zaman mənim oğulluğa götürülməyimə anam 

bəlkə də heç razı olmayıb... 

 

* * * Gözümü açdım, gördüm tamam işıqlanıb, başımın üstündə əmim dayanmışdı. O mənə heç 

nə demədi, təkcə başını buladı. Mənzər xanım əynində xalat yüyürüb gəldi, əlini alnıma qoydu. 

 

– Deyəsən istiliyi yoxdu, – səsində pərtlik vardı əmidostumun. 

 

– Keç yatağına uzan, – dedi əmim. 

 

– Mən yatmaq istəmirəm, – doğrudan da yuxum gəlmirdi. – Burda doyunca yatmışam. 

 

– Mən səninlə necə danışım indi? 

 

Əmim bunu deyib köksünü ötürdü, yanımda əyləşib çiyinlərimi qucaqladı. 

 

Barama qurdu daha yerindən tərpənmirdi. İndi o, qurda oxşamırdı. 

 

Qapqara qaralmışdı, fasol boyda qalmışdı, elə bil üstünə kömür atmışdılar... 

 

– Sən gərək yatıb yuxunu alasan... 

 

– Bəs məktəb? 

 

– Eyibi yox, gecikərsən. Direktora zəng vuraram, icazə verər. 

 

Əlbəttə, icazə verər, məktəb mənim babamın adını, əmimin atasının adını daşıyır. Elə buna görə 

də məktəbdə nəfəsim kəsilir. 

 

Mənə heç bir xeyri yoxdu, amma birinci sinifdən başlamış elə hey beynimə döyəcləyirlər: “Sən 

ona layiq olmalısan! Sən ona layiq olmalısan!” Saat onun yarısında yuxudan oyanan kimi 

əmidostumun “medosmotr” ından keçdim, bir stəkan süd içib qaçdım məktəbə. Gördüm Adil 

tində dayanıb. 

 

– Bir manatın var?.. Gedək kinoya. Məndə üç manatdı, düz iki biletin pulu düzəlir. İki dəfə sənə 

zəng vurdum, əmidostun cavab verəndə dəstəyi asdım. 

 

“Nizami” kinoteatrına çatdıq. 

 

– “Toska”, – dedi Adil. 

 

Mən əvvəlcə başa düşmədim. 

 

– Nə olub ki?.. – Sonra afişanı gördüm. – Qəribə addı: “Toska”!.. 

 

– “Toska” yox, “Toska!”, bu, qadın adıdı, uşaqlar! – Yanımızda dayanan xala izahat verdi, yəqin 

o da bizi kimi bir fikrə gələ bilmirdi – kinoya girsin, yoxsa girməsin... 

 

 

293

– Kassanın qabağında heç bir adam yoxdu, – dedi Adil, – yəqin... o söz... 

 

Hər nə idisə, bilet aldıq. 

 

– Doğrudan da “Toska” yox, “Toska!” imiş, – bir neçə dəqiqədən sonra Adil köksünü ötürüb 

dedi: – Elə hey oxuyurlar. Niyə oxuyurlar? Bəlkə çıxıb gedək? 

 

Mən cavab vermədim, çiyinlərimi çəkdim. İndiyə kimi heç ağlıma gəlməzdi ki, adamlar bu cür 

oxuya bilsinlər... 

 

Adil bir az donquldandı, sonra deyəsən, səsini tamam kəsdi, ya da mən onu eşitmək hayında 

deyildim. Kavardossi ariyanın birinci sözlərini deyəndə tüküm ürpəşdi. Qabaqkı stuldan bərk-

bərk yapışıb oturmuşdum, nə elədiyini heç özü də bilməyən Toskaya qarşı içimdə nifrət 

qaynayırdı. Sonra, bizim gözümüz qabağında, sallaqxananın dalında öldürülən adamın cənazəsi 

qarşısında diz çökəndə, ona yazığım gəldi. 

 

Hiss elədim ki, Toska qaladan özünü atanda, aşağıda, həbsxananın divarları dibincə döşənmiş 

daşların üstündə parça-parça olanda, Adik də qorxudan diksindi. 

 

– Fikir vermə, – dedi Adik, – teatrdı, demək, hamısı yalandı... 

 

Kinoteatrdan çıxıb yekə afişanın yanında ayaq saxladıq. 

 

– Yan Kipura. Gör nə gözəl addı... 

 

– O kimdir? – Soruşdu Adik. 

 

– Kavardossini oynayan... Toskanı oynayan – İvan Kontidi, Milan operasının solisti. 

 

Evə qayıdanda Adilə dedim ki, anamın yanına qayıtmağı qəti qərara almışam. O da mənimlə 

getmək istəyirdi, razılıq vermədim. 

 

Düzü, qorxurdum ki, anam məni tanımaz, elə bilər oğlu mən yox – Adildi; sonuncu dəfə məni 

görəndə cəmi ikicə yaşım vardı... Mən onu şəkillərinə görə əlüstü tanıyardım, axı, böyüklər o 

qədər də dəyişilmir. Amma bu barədə Adilə bir söz demədim. 

 

Barama yeşiyini Mənzər xanım trelyaja qoydu; özü də elə elədi ki, qızılı-gümüşü ipək ipliklər 

trelyajın üz qatında bərq vursun. 

 

Hamıya deyirdi ki, bu yeşiyə baxanda əsəbləri sakitləşir. Amma onun əsəbləri axıra kimi 

sakitləşmədi; bir neçə vaxtdan sonra baramalar uc tərəfdən qaralmağa başladı, sonra da deşildi, o 

deşiklərdən bədənin güclə çəkib aparan qaramtıl həşəratlar çıxdı. Yarım saat keçməmiş onlar 

işım-işım işıldayan ağ kəpənəklərə döndülər. Heç kəsin ağlına gəlməzdi ki, onlar baramaya 

yerləşə bilərdilər, özləri də nə zamansa qurd olublar. Kəpənəklər zərif tozla örtülmüş qanadlarını 

astaca-astaca çırpa-çırpa tək-tənha barama qurdunun toxuduğu ipək tül üstündə atılıb düşdülər, 

sonra, yeşikdə uçmağın qeyrimümkünlüyünü hiss eləyib, hamısı birdən tərpəndilər, qoşalaşıb 

bir-birindən sallaşdılar, qanadlarını aram-aram yellədilər... Bu, Mənzər xanımın heç xoşuna 

gəlmədi; onun yanaqları allandı, elə bil kimsə onu aldatmışdı, təhqir eləmişdi. Karton götürdü, 

yeşiyin ağzını örtüb trelyajdan çıxartdı, Adillə mənə də tapşırdı ki, gedib dərsimizlə məşğul 

olaq... Əmidostum evdə olmayanda biz kartonu qaldırıb baxırdıq. Kəpənəklər bir gün də eləcə, 

bir-birinə sarmaşmış halda qaldılar, sonra tənbəl-tənbəl aralanıb harasa çəkildilər... 

 

 

294

Axşam bütün kəpənəklər ölmüşdü. Yeşiyin dibində, ipək tellərin üstündə onlardan yadigar 

xırdaca ağımtıl toxumcuqlar qalmışdı. 

 

Əmim dedi ki, qurdlar yazda vaxtından əvvəl baş qaldırmasın deyə bunları götürüb qaranlıq 

yerdə gizlətmək lazımdır. 

 

Mən ölü kəpənəklərə, onların qəbrinə oxşar baramalara baxanda, nədənsə, ötən yay Pirşağıya, 

əmimin dostlarıgilə qonaq getməyimiz yadıma düşdü. Axşam təkbaşına sahilə yollandım, sahilə 

çatar-çatmaz qaranlıq düşdü. Gecə qaranlığına bürünmüş dənizin qırağında dayanmışdım, nə ay 

görünürdü, nə ulduz, elə əslində dənizin özü də görünmürdü. Qaranlığın içindən təkcə dalğaların 

səsi eşidilirdi. Onda mənə elə gəldi ki, bu vahiməli qaranlıqdan və məndən başqa sahildə, bu 

ətrafda heç kəs yoxdur, heç vaxt da olmayacaq. Bir az da dayandım, ona görə dayandım ki, 

yerimdən tərpənməyə taqətim yox idi, sonra geri dönüb, yerimdən güllə kimi götürüldüm, bir də 

düz qapıda ayaq saxladım. Yeşiyə baxa-baxa mən o axşamı yox, təkcə qaranlıq sahilin 

vahiməsini xatırladım. Bu anlaşılmaz qorxu elə bil gözəgörünməz bir dəhşətdən xəbər verirdi... 

 

– Sən niyə susursan? – Əmim mənə zəndlə baxıb soruşdu. 

 

– Yazda peyda olacaq qurdlar da kəpənəyə dönüb öləcək, eləmi? 

 

Onda bütün bunlar nəyə gərəkdi?.. 

 

Özüm də hiss elədim ki, istədiyimi soruşa bilmədim, amma istədiyimi soruşmaq üçün lazım olan 

sözlər mənə tanış deyildi... 

 

– Necə nəyə gərəkdi? – Əmim gülümsündü. – Onlar öz işlərini gördülər – nəsil qoyub getdilər. 

Adamlara da xeyir oldu – ipəyi bu yolla alırlar. 

 

– Mən onu demirdim... 

 

Çıxıb getmək istəyirdim, əmimin sorğusu qabağımı kəsdi. 

 

– Bəs nə deyirdin? 

 

– Adamlara xeyrini soruşmuram, – dedim. – Bəs kəpənəklərin nəyinə gərəkdi bu? Bircə günlüyə 

baramanın içindən çıxasan, toxum qoyub əlüstü öləsən... Bunun nə mənası var!.. 

 

– Onlardan soruşan yoxdu – gərəkdi, gərək deyil... Təbiət özü belə qurulub. 

 

– Adamlar da elə? Bilirlər ki, gec-tez, onsuz da öləcəklər, amma yenə yaşayırlar. Niyə? – Yenə 

hiss elədim ki, soruşmaq istədiyim bu deyil, amma başqa söz tapmaqda çətinlik çəkirdim. Elə 

onu demişdim ki, əmidostum mətbəxə gəldi, gözümün içinə zəndlə baxa-baxa dedi: 

 

– Sən əvvəlcə bir insan kimi yaşa... 

 

– Dayan-dayan, – əmim onun sözünü kəsdi. – Sən də söz danışdın, adamları müqayisə eləməyə 

başqa şey tapmadın? – Əmim gülümsündü, amma mənə aydın oldu ki, bu müqayisə onun 

ürəyindən olmadı. – Kim istəyir ki, onu qurdlarla müqayisə eləsinlər – lap kənd təsərrüfatına 

xeyri olsa belə?! 

 

– Mən başqa söz demək istəyirdim, – söhbəti dəyişməyə çalışırdım, – sadəcə, özünə barama 

toxuya bilməyən qurda yazığım gəldi. O fağır yeşiyi necə gözəl bəzəmişdi! 

 

295

 

– Yaxşı, – əmim yenə gülümsündü. – Mən də o qurdun halına acıyıram. Bəsindi? Get bir gəz, 

hava al, necə olsa, bu gün bazardı... 

 

Mən çıxanda Mənzər xanım əmimlə susmuşdular, görməsəm də, hiss eləyirdim ki, fikirli-fikirli 

hələ də bir-birinin üzünə baxabaxa qalıblar, əmidostum isə yenə köksünü ötürür... Bircə şey 

mənə aydın deyildi: əmidostumun kimə daha çox yazığı gəlirdi, belə axmaq və zəhlətökən 

olduğuma görə mənə, yoxsa, bütün bunlara dözdüyünə görə özünə və əmimə? 

 

Evin damına qalxdım, Adil orda məni gözləyirdi. Çərpələng buraxdıq. Özümü saxlaya bilməyib 

ipək qurdlarından ona da dedim. 

 

– Eh... hamısı birdi, – dedi Adil, – qadınlarla kişilər də... 

 

Elə bu vaxt Adilin atası da dama çıxdı. Böyüklərin belə həvəslə çərpələng buraxmasını birinci 

dəfə görürdüm. Biz heç kəsə demirdik ki, “ilanı” – çərpələngi yapışqanlayan odur. Xüsusi qalın, 

suburaxmayan kağızdan hazırlayırdı. Adillə mənə bircə iş qalırdı: kağızı rəngləmək, “quyruq” 

düzəltmək... hamı bizə qibtə eləyirdi; heç kəsin – nə məktəbdə, nə də bizim küçədə belə nəhəng 

çərpələngi olmazdı. 

 

Gözlənilmədən soruşdu: 

 

– Sən niyə mısmırığını sallamısan? 

 

– Yoox... nə danışırsız... Mənim kefim yaxşıdı... 

 

– Dayan, daha da yaxşı olacaq, – o, Adildən “ilanı” aldı, yelləyəyelləyə damın üstü ilə qaçdı və 

küləyin əksinə tərəf buraxdı. 

 

– İpi tez yığ! – Qışqırdı, mən onsuz da ipi bütün gücümlə çarxa yığırdım. Çərpələng getdikcə 

daha yuxarılara qalxırdı, iki çarx ipi çəkib apardı. İp əvvəlcə dalğalana-dalğalana yellənirdi, 

sonra havadaca donub qaldı. Elə bildim çərpələngimiz bulvara kimi süzüb getdi, indi dənizin 

üstündədi, amma, Adilin atası dedi ki, yox, gözün alacalanır, ikiçarxlıq ip bulvara çatmaz. Evin 

damının lap qırağında dayanmışdıq, sanki bütün şəhər ayağımızın altında idi. İpin ucunu əlimdə 

mən tutmuşdum. Kefim yamanca durulmuşdu. Amma nə üçünsə mənə elə gəldi ki, Adil də, onun 

yanında dayanıb çiynindən yapışan atası da daha çox sevinir... 

 

Üçüncü fəsil Biz küləyin altında, aeroporta çıxış nöqtəsində dayanıb ordanburdan, daha çox 

ürəkaçan şeylərdən danışırdıq. Rast gələn tanışlarımızla, dostlarımızla nəzakətlə, mehribanlıqla 

salamlaşır, gözlədiyimiz suallarına – aeroporta nə üçün belə dəstə ilə gəlib çıxmağımıza – 

laqeydliklə, üçaylıq yay tətilinə çıxmağımızın sevincini ört-basdır eləyə-eləyə cavab verirdik. 

 

Bir saatdan sonra söz-söhbətimizə ara verdik, tanışlarımızla da elə belə, dilucu, xalaxətrin 

qalmasın deyə salamlaşdıq ki, sorğusualın arası kəsilsin. 

 

Qalaq-qalağa vurulmuş musiqi alətlərinin və çamadanlarımızın yanında sakitcə dayanmışdıq; 

aeroportdakı gedişatı maraqla, diqqətlə izləyirdik. Burda, bircə bizim qrupdan başqa, hamı, hər 

şey hərəkətdə idi... 

 

Vaxtımız çox olduğundan hər şeyi dönə-dönə, necə lazımdı götür-qoy elədik. Üçüncü piştaxtanın 

yanında, uçuşuna əllicə dəqiqə qalmış “Bakı-Simferopol” reysinə biletlərin və baqajın qeydiy- 

yatdan keçirildiyi yerdə də canlanma vardı; biletlərimiz və pasportlarımız yanımızda 

 

296

olmadığından təkcə biz qeydiyyatdan kənarda qalmışdıq; üç gün əvvəl, konsert proqramının 

məşqindən sonra, Tağıyev yoldaş pasportlarımızı almışdı, dünən axşam da hamımıza bir-bir zəng 

vurub dönə-dönə tapşırmışdı ki, düz vaxtında, bir dəqiqə belə gecikmədən, miniyə iki saat 

qalmış aeroportda olaq... 

 

O, birdən-birə, gözlənilmədən peyda oldu – ana və uşaq otağından çıxıb, narazı bir görkəmlə 

bizə yaxınlaşdı. 

 

– Neyləyirsiniz burda? – Acıqlı səslə soruşdu. 

 

– Bilyard oynayırıq, partiyası üç manatdan, üstəlik – uduzanın hesabına marker pivəsi, – sözlər 

Seymurun ağzından güllə kimi çıxırdı. 

 

Bu yerdə onun cəsarətinə heyran qaldım, hərçənd, o, sözü həmişə “yumora büküb” deyər, fərqi 

yoxdu, amma məncə, bu dəfə yumora ehtiyac da yox idi... 

 

...Seymurdan fərqli olaraq, məndə zarafatlıq hal nə gəzirdi. Elə bil indicə bütün aydınlığı ilə hiss 

elədim ki, mən bu qastrola necə böyük ümid bağlayıram.