Sitologiya va
quyidagi jadvalda organoidlar tuzilishi berilgan
Yüklə 4,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yadro qobig‘i
- Yadro shirasi.
|
quyidagi jadvalda organoidlar tuzilishi berilgan,
ularni juftlab ko‘rsating 1 hujayra umumiy hajmining 30-50 % ini tashkil etadi. А hujayra markazi 2 Zich joylashgan qopchalar tizimi, vakuolalar va pufak chalardan tashkil topgan. B Lizosoma 3 katta va kichik yassi tana- chalardan iborat. V Golji majmuasi 4 Membranasida gidrolitik fer- mentlar joylashgan S Mitoxondriya 5 I k k i q a v a t m e m b r a n a l a r d a n iborat, ichki qavat membranalari kristalar deb ataladi D Plastida 6 Ichki qavat membranasi stroma deb ataladi G Vakuola 7 Devori to‘qqizta triplet naychalardan tashkil topgan J Ribosoma 8 Tarkibi organik birikmalar va tuzlardan tashkil topgan e endoplazmatik to‘r 1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 14 §. Yadro va uning tuzilishi Yadro – zamburug‘, o‘simlik va hayvonlar hujayrasining mu- him tarkibiy qismi hisoblanadi. Yadroning shakli, o‘lchami hujay- raning shakli va o‘lchami hamda funksiyasiga bog‘liq. Asosan hu- jayralarda bitta yadro bo‘ladi. Ayrim hujayralargina jigar, muskul, suyak ko‘mik hujayralari ko‘p yadroli bo‘ladi. Yadro asosan quyi- dagi vazifalarni bajaradi: 1. Irsiy axborotni saqlash, ko‘paytirish va nasldan-naslga o‘tkazish. 2. hujayrada sodir bo‘ladigan moddalar almashinuvi jarayonini idora qilish. http:eduportal.uz 45 huJAYRA hAQIDAGI TA’LIMoT II Bo‘LIM hujayra hayotining turli davrlarida yadroning tuzilishi va funk- siyalari har xil bo‘ladi. Interfaza holatidagi yadro quyidagi qism- lardan yadro qobig‘i, yadro shirasi, yadrocha va xromosomadan tashkil topadi. Yadro qobig‘i ikki qavat: tashqi va ichki membranadan tashkil topgan. Yadroning tashqi membranasi ribosomalar bilan qoplan- gan, ichki qavat membranasi esa silliq bo‘ladi. Yadroning tashqi qavat membranasi endoplazmatik to‘r kanalchalari bilan tutash- gan. Yadro bilan sitoplazma o‘rtasidagi moddalar almashinuv ja- rayoni ikki yo‘l bilan amalga oshadi. Birinchidan, yadro qobig‘ida juda ko‘plab kanalchalar bo‘lib, bu kanalchalardan sitoplazmadan yadro ichiga va yadrodan sitoplazmaga moddalar o‘tadi. Ikkinchi- dan yadrodagi moddalar yadro qobig‘ini ayrim qismlarining bo‘rti- shi va ajralib chiqishi hisobiga sitoplazmaga o‘tadi. Yadro bilan sitoplazma o‘rtasida faol moddalar almashinuvi amalga oshishi- ga qaramay, yadro qobig‘i yadro shirasi (karioplazma)ni sitoplaz- madan ajratib turadi. Yadro qobig‘i yadro shirasi bilan sitoplaz- maning kimyoviy tarkibidagi farqni saqlab turadi. Bu yadro struk- turalarini normal funksiyasini ta’minlab beradi. Yadro shirasi. Yadro ichidagi turli strukturalarni bog‘lab turuv chi gelsimon suyuqlik bo‘lib, unda xromatin va yadrochalar joylashadi. karioplazma tarkibida turli vazifalarni bajaruvchi oqsil- lar, fermentlar, erkin nukleotidlar, aminokislotalar va boshqa mod- dalar bo‘ladi. Xromosoma (yunoncha “xroma” – bo‘yoq, “soma” – tana so‘zlaridan olingan) shaklan yadrodan farq qiluvchi, ba’zi bir bo‘yoqlar yordamida bo‘yaladigan yadroning eng muhim tarkibiy qismidir. Xromatin DNk va oqsildan iborat bo‘lib, xromosoma- ning spirallashmagan va zichlashmagan qismlari hisoblanadi. ular yaxshi bo‘yalmaydi. Xromosomaning yaxshi bo‘yalmaydigan qismlari – Yüklə 4,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|