Siyasi. İDeolojiler

Post-Modernite
Siyasal ideolojilerin izleri, modern devleti ortaya çıkaran sürece kadar götürülebilir. Modernleşme 
süreci, hem sosyal hem siyasal hem de kültürel boyutlara sahipti. Sosyal açıdan modernleşme, yeni 
sosyal sınıfların, orta sınıf ve işçi sınıfının yer aldığı, piyasa yönelimli ve kapitalist bir iktisat anlayışı 
ile bağlantılıdır. Siyasal olarak ise modernleşme, mutlakî monarşilerin yerini, anayasal, zamanla da 
demokratik yönetimlerin almasını gerektirmiştir. Kültürel açıdan da modernleşme, Aydınlanma 
fikir ve görüşlerinin yayılması biçim inde karşımıza çıkmaktadır. Bu fikirler, geleneksel dinî ve si­
yasal fikirlere meydan okumuş ve genel olarak ilim, irfan, akıl ve ilerleme ilkelerine teslimiyet ile 
temellendirilmişti. Daha sonraki ideolojilerin doğduğu veya liberalizm, muhafazakârlık ve sosya­
lizme muhalif olarak geliştirilen “merkez” ideolojiler, modernleşme sürecine yönelik birbirine zıt 
tepkiler yansıtmışlardır.
Eğer ana siyasî ideolojiler çeşitli şekillerde modernleşmenin ürünü idiyseler, modern toplum­
dan post-modern olana geçişin, ideolojilerin rolleri ve nitelikleri üzerinde çok güçlü bir anlamının 
olması kaçınılmazdır. Modern toplumlar sanayileşme ve sınıf dayanışması üzerine inşa edilmişti. 
Post-modern toplumlar ise insanların üreticiden tüketiciye dönüştüğü; bireycilikle sınıfsal, dinî ve 
etnik sadakâtin yer değiştirdiği, gittikçe parçalı bir özellik arz eden, çoğulcu “bilgi toplumlarıdır.” 
Post-Modernite bazen, hem gelişigüzel birtakım ideolojik hareketleri gündeme getiren, hem de 
yerleşik olanları dönüştüren geç modernlik olarak resmedilir. Post-modernitenin bünyesindeki b i­
rinci eğilim, önem i gittikçe artan “hayat tarzı” ve “kimlik” meseleleriyle ilgili tartışmalara yansır. Bu 
meselelerin ortaya çıkmasıyla, post-materyal duyarlılıkların gündeme gelmesinin ve sınıfın sosyal 
bir kimlik duygusu yaratma becerisinin zayıflamasının yakından ilgisi vardır. Bu durum, yeni sosyal

---

hareket -b arış hareketi, kadın hareketi, gay hareketi, Yeşil hareketi v s.- ve ideolojik geleneklerin 
-özellikle radikal feminizm ve çevrecilik- ortaya çıkmaya başladığı 19 6 0 ’lardan beri açıkça orta­
dadır. Yeni ideolojik düşünceyi tahrik eden bir diğer unsur da post-modernizmin (bkz. s. 3 0 6 ) 
fikirleri ile yerleşik ideolojik gelenekleri harmanlamaya yönelik teşebbüslerdir (bkz. “Sonuç” bölü­
mü, “İdeoloji Olarak Post-Modernizm” alt başlığı). Bu durum, “post-liberalizm”, “post-Marksizm” 
ve “post-feminizm” gibi çeşitli “post-izmler”in ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bunların her biri ilgili 
bölümlerde tartışılmıştır. Post-modernizmin muhtemel sonuçlarıyla beraber geleneksel ideolojik 
düşüncenin yerini alma ihtimâli On Birinci Bölüm’de ele alınmıştır.