Siyasi. İDeolojiler
Yüklə 11,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Eko-Sosyalizm
Yeşil hareket içinde belirgin sosyalist bir tutum vardır; bu, özellikle de liderlerinin çoğunun eski uç sol grup üyeleri olan Alman Yeşilleri arasında görülür. Eko-sosyalizm, genelde Marksist analize başvurur ve diğer çevrecilik hareketlerinde görülen etkin sözde dinî fikirlerden uzak durmaya çalı şır. Örneğin önde gelen bir Alman eko-sosyalisti Rudolph Bahro, kapitalizmin çevre sorunlarının kaynağı olduğunu iddia eder. Doğal dünya sanayileşme ile zarar görmüştür, nedeni ise kapitalizmin kâr arayışıdır. Böylece kapitalizmin niteliği sadece sınıf çatışması değil doğal çevrenin bozulması dır. Hem insan emeği hem de doğal dünya istismar edilmektedir, çünkü her ikisine de ekonomik kaynak gözüyle bakılır. Dolayısıyla çevreyi geliştirmek amacıyla yapılan her türlü girişim sosyal değişim sürecini, belki de sosyal devrimi içermek durumundadır. Ancak doğal dünya konusunda Marx’ın kendi konumu bazı tezatlıklar içerir. Marx’ın, üretim güçlerinin gelişimine inancını ba zıları klasik bir sanayileşme ifadesi olarak algılarken; başkaları, ilk yazılarındaki emeğin doğanın “insanlaştırılması” ve insanın “doğalaştırılması” olarak emek tasvir etmesinin ekolojik bir özelliğe sahip olduğunu ileri sürerler. Eko-sosyalizmin temel konusu, kapitalizmin çevre düşmanı, sosyalizmin ise çevre dostu ol duğu fikridir. Ancak sosyal feminizm de olduğu gibi böyle bir formül iki unsur arasında, bu kez “ kırmızı” ve “Yeşil” öncelikler arasındaki gerginlikleri içine alır. Çevre felâketi kapitalizmin bir yan ürünü olmaktan başka bir şey değilse çevre sorunlarıyla, en iyi, kapitalizmi ortadan kaldırarak veya sınırlandırarak baş edilebilir. Dolayısıyla ekolojistler, ayrı Yeşil partiler oluşturmamalı veya dar çev reci örgütler kurmamalı, aksine daha geniş sosyalist hareket içinde çalışmalı ve dikkatleri gerçek meseleye, yani İktisadî sisteme çekmelidirler. Diğer taraftan sosyalizm, bir başka “üretim yanlışı” bir siyasî inanç olarak görülmüştür: Sadece kapitalist sınıf adına değil insanlığın iyiliği için geze genin zenginliğini sömürme taraftarıdır. Sosyalist partiler çevre politikalarını benimsemekte yavaş kalmıştır, çünkü diğer “gri” partiler gibi seçimler nedeniyle ekonomik büyüme vaadine dayanma ya devam etmektedirler. Sonuç olarak ekolojistler yeşili kırmızının altına yerleştirmekte tereddüt etmişler ve Alman Yeşilleri kendilerini “ne sağ ne de sol” olarak ilân etmiştir. Gerçekten de Bahro (1984) gibi eko-sosyalistler ekolojik krizin aciliyetinden dolayı, sınıf çatışmasından önce gelmesi gerektiği sonucuna varmıştır. Eko-sosyalistler, sosyalizmin doğal olarak çevreci olduğunu iddia ederler. Refah, genele ait ise herkesin çıkarına uygun biçimde kullanılacaktır ve bu, uzun vadede insanlığın çıkarına demektir. Ancak ekolojik sorunların sadece refah sahipliğinde bir değişiklikle çözülmesi imkânsızdır. Söz konusu durum Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupadaki devlet sosyalizmi ile açığa çıkmıştı, buralarda dünyanın en kontrol edilemez çevre sorunlarına sebep olundu. 1960’larda örneğin Sovyet İç A s ya’daki Aral D enizini besleyen iki ana nehrin, pamuk ve pirinç tarlalarını sulamak için yönleri de ğiştirilmişti. Bunun sonucunda dünyanın dördüncü büyük gölü olan Aral Denizi, eski boyutunun yarısına inmiş ve bazı bölgelerde kıyısı tuzlu ve kirlenmiş bir çölü gerisinde bırakarak 100 km ka dar geri çekilmiştir. Doğu Avrupa’daki en iyi bilinen çevre felâketi, 1986’da Ukrayna’daki Çernobil nükleer patlamasıydı, bu olayın boyutu Sovyetler i genel olarak çevre sorunları konusunda daha açık olmaya itti. Komünizm sonrası dönem de çevreci protesto grupları, Sovyetler Birliğinden d o ğan devletlerde yaygın biçimde ortaya çıkmıştır. Ancak Batı’daki Yeşil hareketin aksine bu grupla rın nadiren eko-sosyalizmi benimsedikleri ve daha çok muhafazakâr ve tepkisel siyasî doktrinlerle bağlantılı bulundukları kayda değer bir durumdur. |