Siyasi. İDeolojiler

21. YÜ ZY IL D A EKOLOJİK D Ü ŞÜ N C E
21. Yüzyılda ekolojinin beklentileri, çevre krizi durumu ile ve de çevre meseleleri ve sorunları hak­
kında genel bir anlayış düzeyi ile bağlantılı gibi görünüyor. Doğanın bozulmasının kanıtı arttıkça 
(küresel ısınmadan doğan değişen havalar, kirliliğin neden olduğu erkek kısırlığının artması, hay­
van ve bitki türlerinin yok olması vs.) bir büyüme-saplantılı sanayileşmeye alternatif arayışları da 
kesinlikle artacaktır. Yeşil partilerin ve tek konulu çevreci grupların iniş çıkış gösteren talihleri, 
ekolojik fikir ve değerlerin gücünün güvenilir bir göstergesini sağlamıyor. Yeşil partilerin yüzleştiği 
sorunlardan biri, rakiplerinin bir zamanlar sadece kendilerine ait olan “çevre dostu” duruşlarını be­
nimsemiş olmalarıdır. Benzer şekilde tek-konulu çevreci grupların üyelikleri ve eylemci temelleri, 
genel toplum içindeki destekleyicilerin rakamını ve geri dönüşüm ve organik gıda kullanımı gibi 
ekolojik uygulamaların benimsenmesini yansıtmaz. Ayrıca çevreci grupların ve ekolojik eylem­
cilerin gelişmekte olan küreselleşme karşıtı hareket içinde göze çarpmaları önemlidir. Bu açıdan 
insanoğlunun 21. Yüzyıl’da, hem insan türünü hem de doğal dünyayı yok olmanın eşiğine getiren 
politika ve uygulamaları geri çevirmekten başka seçeneği kalmayacaktır.
Ancak ekolojik teoriyi bir dizi problem bekliyor. İlk olarak, ekolojinin küresel bir ideolojiye 
nasıl dönüşeceğini anlamak zordur. Gelişmekte olan dünya ülkeleri söz konusu olduğunda ekolo­
jik düşünce eleştirmenleri, Batı’yı yakalama fırsatını reddettiği görülür. Büyük ölçekli sanayileşme 
ile gelişmiş, sınırlı kaynakları suiistimal eden ve doğal dünyayı kirletme hevesi olan Batılı dün­
yadaki uygulamalar, gelişmekte olan dünyaya verilmez. Ancak sanayileşmiş Batı, gelişmekte olan 
ülkeler kadar ekolojik öncelikleri tamamen benimsemeye meyilli değildir, çünkü bu, Batının ana 
enerji ve kaynak tüketicileri olarak şu anda tadını çıkardığı zenginlikten vazgeçmeleri anlamına 
gelecektir. İkincisi, sanayileşme ve onu rekabetçi bireycilik ve tüketicilik gibi alttan destekleyen de­
ğerler ekonomik küreselleşmenin sonucunda daha yerleşik hâle gelmiştir. Bu açıdan küreselleşme,

---

bir tür hiper-sanayileşme biçimi olarak görülebilir. Başka bir ifadeyle ekoloji ve küreselleşme karşıtı 
hareket arasındaki bağlantı tesadüf değildir. Üçüncüsü, ekolojik düşüncenin büyüme karşıtı mesajı 
bazı zorluklar içermektedir. Sürdürülebilir veya sıfır büyüme politikasının topluluklar için câzibesi 
o kadar az olabilir ki Bramwell’in The Fading o f the Greens’ te ( Yeşillerin Sesinin Kısılması, 1994) ileri 
sürdüğü gibi seçim açısından imkânsız olabilir veya yanlış anlaşılabilir, çünkü çevre krizi sadece 
gelişmiş ve maddî bakımdan zengin topluluklar tarafından halledilebilir. Dördüncüsü, Yeşilcilik 
basitçe bir kentsel geçici heves, sanayileşme sonrası romantizm biçimi olabilir. Bu, çevreciliğin, 
sanayileşmeye karşı geçici bir tepki şeklinde bir çevre bilincini yansıtabilir ve gençler ile zenginlerle 
sınırlı kalma ihtimâli vardır.
Ekolojinin karşılaştığı en yıldırıcı zorluk belki de getirdiği değişimlerin ölçeğidir. Ekolojik dü­
şünce, en azından derin ekoloji kisvesinde, sosyalizm, faşizm, feminizm veya bu kitapta ele alman 
siyasî inançlardan daha radikaldir. Sadece ekonomik sistemin veya siyasî sistem içinde güç ilişki­
lerinin dönüşümünü gerektirmekle kalmaz, aynı zamanda yeni bir varlık şeklini, varlığı farklı ha­
yata ve anlama şeklini yerleştirmeye çalışır. Dahası, ekolojinin teorileri, değerleri ve hassasiyetleri, 
geleneksel açıdan sanayi toplumlarına hâkim olanlardan tamamen farklıdır. Dolayısıyla ekolojinin 
sorunu, başarılı olmak istiyorsa etkilemek istediği kültüre tamamen yabancı bir felsefeye dayanıyor 
olmasıdır. Ancak bu cezbedici yanı da olabilir.