tushadi (buyrakning limfogematogen yo‘l bilan infeksiyalanishi). Buyrakdan limfa
oqishining
buzilishida
(masalan,
pedinkulitda)
buyrak
parenximasida
mikroorganizmlar to‘xtab qoladi va ko‘payadi, ya’ni pielonefrit rivojlanishi uchun
sharoit to‘g‘iladi.
Birlamchi yallig‘lanish o‘choqi siydik yo‘llaridan tashqarida (otit, tonzillit,
sinusit, karies, bronxit, pnevmoniya, furunkul, osteomielit, mastit, infeksiyalangan
jaroxat va b.), hamda siydik yo‘llarida (sistit, uretrit) yoki jinsiy a’zolarda (prostatit,
vezikulit, orxit, epididimit, adneksit, vulvovaginit)
joylashganda ham buyrakka
infeksiya gematogen yo‘l bilan tushadi.
Tajribadagi xayvonning qoniga ichak tayoqchasi, proteya va ko‘k yiring
tayoqchalari yuborilgandan keyin sog‘lom buyrakda yallig‘lanish jarayoni paydo
bo‘lmaydi, ya’ni bakteriemiyadan tashqari moyillik omillari zarur.
Ulardan eng
muhimi buyrakdan siydik oqimi va unda qon hamda limfa aylanishi buzilishidir.
Plazmani koagulyasiya qiluvchi yuqori patogenli stafilokokklar bundan mustasno,
ular o‘tkir gematogen pielonefritni sog‘lom buyraklarda ham paydo qila oladi.
Agar bakteriemiya bo‘lsa, sog‘lom buyrak siydik bilan bakteriyalarni
ajratishi mumkin (fiziologik bakteriuriya) degan fikr avval mavjud edi. Zamonaviy
tekshirishlar bilan bunday dalillar tasdiqlanmadi, chunki sog‘lom buyrak
bakteriyalarni siydikka o‘tkazmaydi.
Buyrak
kalavalarining
qon
tomir
halqalariga
cho‘kib
qolgan
mikroorganizmlar endoteliyda degenerativ o‘zgarishlarni paydo qilib, uning
o‘tkazuvchanligini butunlay ishdan chiqqunga qadar buzadi va kanalchalar
bo‘shlig‘iga kiradi, keyin esa siydik bilan chiqariladi.
Xuddi shuning uchun
pielonefrit kasalligining birinchi ikki sutkasidagi ko‘pgina bakteriuriya uning
yagona simptomi bo‘lishi mumkin.
Keyingi kunlarda bakterial tromblar atrofida yallig‘lanish jarayoni oraliq
to‘qimada leykotsitar infiltratlar hosil bo‘lishi va rivojlanishi bilan kuzatiladi. SHu
paytdan boshlab siydikda (anchagina sondagi mikroorganizmlar bilan birga)
ko‘plab leykotsitlar aniqlanadi. Leykotsitar infiltratsiya zonasiga o‘tuvchi
kanalchalar devoridagi degenerativ va destruktiv o‘zgarishlar leykotsituriyaga
sabab bo‘ladi, ular orqali leykotsitlar kanalchalar bo‘shlig‘iga, keyin esa siydikka
tushadi.
O‘tkir pielonefrit yaxshi kechganda o‘tkir yallig‘lanish belgilari kasallikning
7–10 kunlarida pasaya boshlaydi. Odatda, kalavalarda infeksiya bo‘lmaydi.
Leykotsitar infiltratsiyadan keyin buyrakning oraliq to‘qimasida
hujayra
elementlarining asta–sekinlik bilan proliferatsiyasi ro‘y beradi: limfotsitlar,
plazmatik hujayralar, makrofaglar, fibroblastlar paydo bo‘ladi. 3–haftaning oxirida
buyrakning po‘stloq va miya moddasida ko‘proq yangi shakldagi granulyasion
tipidagi biriktiruvchi to‘qima elementlari va kapillyarlarning biriktiruvchi to‘qima
bilan o‘sishi aniqlanadi. 6–haftaning oxirlarida yallig‘lanish o‘rnida chandiq paydo
bo‘ladi (granulyasion to‘qimada hujayra elementlari,
qon tomirlar kamayadi,
qattiqlashish va qisqarish yuz beradi).
Dostları ilə paylaş: