Söz köNLÜMÜ QƏLƏm etdi (publiSİSTİk düŞÜNCƏLƏR)
Yüklə 1,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Yoxdur haqq-hesabı çəkən, çevirən,
Pəncərə gözlüyü kasıblar üçün… Dünyanın ləzzəti meşələr, dağlar, Çiçəkli ormanlar varlılar üçün. Şeirdə imkanlıların min bir cah-calalla ömür-gün sürdükləri, kasıb bəndələrin isə adi yaşam haqqını ödəyən qəpik-quruş içində əzildikləri misralara köçür, dükan görəndə ağzı sulanan binəva insanların əhvalı şair ürəyini yandırır və qələminin kağız üzərində harayına çevrilir. Müəllif bacısı qızı şairə Pərvanə Nizaməddinə şeirlə yazdığı “Gətirə bilsən, gətir” məktubunda bütöv bir elin adət-ənənəsini ustalıqla, sənətkarlıqla qələmə alır: Anamın nəfəsindən, Atamın ər səsindən, Yaşamaq həvəsindən, Gətirə bilsən gətir. 96 O bu şeirdə Qazax elində bişirilən yeməklərdən, çəmənlərində, dağ- larında, yaylaqlarında bitən çiçəklərdən, bulaqlardan, bütöv bir mahalın adət-ənənələrindən bəhs edir. Bizim tərəflərdə nə qurut hazırlanır, nə də qatlama bişirirlər. Şairə yazdığı bu mənzum məktub vasitəsilə oxucusunu söz qatarına mindirib ustalıqla çəkib öz yerlərinə aparır, adət-ənənələri və mətbəxi ilə onu tanış edir. Bax, poeziyanın uğuru budur. Şairənin “Bir mey- dan istəyirəm” şeri Qarabağ müharibəsinin veteranı şairə Aida Vüsala ithaf olunub. Şeirdə bütünlüklə keçmişimizdə və bugünümüzdə qəhrəmanlıq göstərən qadınlarımızın adı sadalanır. Şeirdə Qarabağ müharibəsində canı odlar görmüş Salatının, Gültəkinin, Məleykənin, Familənin, Aidanın, Rüxsarənin, Gülarənin adları yad edilir, şücaətləri dilə gətirilir: Ey kişi libası geyənlər, Sözlərini hünərlə deyənlər, Çağırın Salatını, Gültəkini, Məleykəni, Familəni, Aidanı, Cavahiri, Rüxsarəni, Gülaranı, Ayağımız altından torpaq qaçmayıbsa, Səmamız haqsızlıqdan uçmayıbsa… Fəridə Ləmanın “Bir meydan istəyirəm” şeri bütöv bir milləti döyüşə, vuruşa, qisasa çağırır. Ona görə “söz xəncərdən itidir” deyirlər, sözün gücü, dizin gücüdür! Bu gücün, bu təpərin alovu adamın ürəyini yandırır, damarlarını cuşa gətirir. Bax, budur vətənpərvər poeziya. Böyük rus şairi Nekrasov demişdir: “Şair olmaya bilərsən, ancaq vətəndaş olmaq bor- cundur”, çünki Vətənin varlığı onun vətəndaşından asılıdır. Müəllifin “Tamahkar”, “Oyaq olmaq istəmirəm”, “Səni mən ağartdım, ay qara saçım”, “Ağladan ağladır”, “Vətən dərdi”, “Görməmiş”, “Sevin Vətəni” kimi şeirləri millətin cəfalarından, üzləşdiyi haqsızlıq və özbaşınalıqlardan bəhs edir. “Sevgi düşüncələri” şerində şair elə bil bir anlıq da olsa əzablar içində çırpınan ruhunu dincəldir: Bir azca yaxın otur, Bir azca mehriban ol, Başını qoy çiynimə. Əllərini ver mənə. 97 Bax gözümün içinə, Bax qəlbimin suçuna, Səni sevirəm axı! Həqiqi məhəbbət ağrı-acılarla cilalansa da onun şirinliyi, sevdalığı in san ruhunda, şüurunda şahanə bir taxt qurub. Şair sözlə məhəbbətini ovudur. Söz əslində gözəgörünməz bir varlıqdır, onun dairəsi genişdir, sonsuzdur. O, bütün dövrləri yerindən silkələməyə qadirdir. Biz bu qa- dirliyin ucalığını Fəridə Ləman yaradıcılığında görürük. Şair iqtidarda olan hakimiyyətin uğurlarına göz yummur. Ölkənin birinci xanımı, millət vəkili Mehriban Əliyevaya həsr etdiyi “Xanım Mehriban” şerinə bəstəkar Zabitə Məmmədova musiqi də bəstələyib. Kitabın üçüncü fəslində mərhum prezident Heydər Əliyev haqqında yazdığı “Onu zaman seçib” poeması da bu qəbildəndir. Bu poema görkəmli bəstəkar Cövdət Hacıyevin 8-ci simfoniyasının şeir mətni kimi də götürülmüşdür. Bu fəsildə həmin poemanın ingiliscə tərcüməsi də yer alıb. Müəllif xalqın işıqlı gələcəyi üçün çalışanların zəhmətini poeziyaya gətirir, öz könül prizmasından baxır və yüksək qiymət verir. Şair kitabın ikinci fəslini nəvəsi Əmirxana həsr edib. Əmirxanın dünyaya gəlişindən təsirlənib yazdıqları şeirlər elə fidan balalarımızın hamısına şamildir: Sən Vətən aşiqi, Torpaq aşiqi, Səman aydın olsun, həyatın nurlu. Sən elə böyü ki, elə yaşa ki, Baxanda hər zaman görüm qürurlu! Onun “Şirin pay verib”, “Sarıl bu bayrağa”, “Əmirxan çağırır”, “Yazıq sərçələr”, “Qızılgülümsən”, “Xurcun əhvalatı”, “Bu ki, ayrandır…” kimi bədii uğurları gül balalarımıza gözəl töhfədir. Üçüncü fəsildə müəllifin Böyük Vətən Müharibəsinin ağrı-acılarından bəhs edən “Abumüslüm dastanı” polkovnik- leytenant Abumüslüm Baxşıyevə həsr olunub. Poema uzaq cəbhələrdə canını güllə qabağına vermiş bir vətən oğlunun keçdiyi həyat yolunun müsibətlərindən bəhs edir. Fəridə Ləmanın “Anama məktub” kitabının üçüncü fəslində bəşəri hisslərlə yoğurulmuş “Fələstin” poeması da yer alır. Bu kiçik poemada müəllif sinəsi dağlı-düyünlü Fələstin xalqının ağrı- acılarını öz başımıza gətirilmiş müsibətlərlə uzlaşdırır: 98 Azadlıq olmayan yerdə çatışmaz hava, Olmaz dərdlərə dəva… Bir zaman əzab köynəyindən doğulmuşuq, Qan içində boğulmuşuq… 1947-ci ildən fəlakətlər tüstüsündə boğulan fələstin anası bu gün də dərd içində çapalayır, balaları gülləbaran edilir, haqqı tapdalanır, əzablardan mütiləşmiş dünya susur. Sonda müəllif Fələstinlə Qarabağın müsibətini eyniləşdirir. Eyni dairədən qaynaqlanan əli qanlı, başı havalı, pulu çox, vicdanı yox zülmkarlar şeytanla ünsiyyətdən yorulmur, bulanıq sular du- rul mur ki, durulmur. Dünyanın hər yerində müsəlman insanın haqqı tapda- lanır, bəxtinə su calanır, varlığı paralanır, ürəyi yaralanır. Fəridə Ləman da məhz bu haqsızlıqlara qarşı qələmini itiləyir, cahanı əyri yola yuvarlayan- larla söz savaşına çıxır. Yazımın əvvəlki səhifələrində qeyd etdiyim kimi Fəridə Ləman icti- maiyyətçi bir xanımdır. Ona görə onun dairəsi çox genişdir. Ziyalı təbəqə ilə daim ünsiyyətdə olan xanım sənətkarın ünvanına çoxlu sayda şeirlər həsr olunub. Həm məktublar yazılıb, həm də Fəridə Ləman yaradıcılıqla məşğul olan qadın və kişi sənətkarlarımıza çoxlu sayda şeirlər həsr edib. Haqq dünyasına qovuşmuş Bəxtiyar Vahabzadə, Mirvarid Dilbazi müəl- lifin yaradıcılığı barədə öz tutarlı fikirlərini bildiriblər. Ədəbiyyat alə- mində tanınmış qələm sahibləri Fəridə Ləman yaradıcılığını yüksək qiymətləndirib. Müxtəlif vaxtlarda, müxtəlif mətbu orqanlarında onun alim, şair, jurnalist-publisist kimi uğurlu fəaliyyətindən könül dolusu söz açı lıb. Elə “Anama məktub” kitabının dördüncü fəsli də müəllif haqqında yazılan saysız məktub və məqalələrdən ibarətdir. Alim, jurnalist, şair Fəridə xanım Ləman nəinki ölkəmizdə, hətta məmləkət xaricində də tanınır. Onun ölkəmizdən kənarda, qonşu İran və Türkiyədə şeirləri çap olunub və Fəridə xanım bu ölkələrdə Azərbaycanın bir şair xanımı kimi tanınır, sevilir, onun qələminə, şəxsiyyətinə hörmət və ehtiramla yanaşılır. Bir sıra ödül və mükafatların daşıyıcısıdır. Fəridə Ləman Allah adamıdır, müqəddəs Həcc ziyarətində olub. Mən də Fəridə xanım Ləmanın sənət uğurlarıyla qürur duyur, ona möhkəm cansağlığı və yaradıcılıq sevincləri diləyirəm. Səsin daima zirvələrdən eşidilsin, Allahın nəzəri üstündən əskik ol- masın, Fəridə Ləman… 26-27.07.2010 |