Söz köNLÜMÜ QƏLƏm etdi (publiSİSTİk düŞÜNCƏLƏR)

XƏYALLA DÖVLƏT YIĞANLARIN fACİƏSİ
Əslində dünyaya gələndən, bir balaca özünü dərk edən gündən həyatın 
çətinliklərlə dolu olduğunun fərqində olursan. O ki ola kasıb, imkansız, 
bir  qarın  çörəyi  güclə-zorla  qazanan  ailədə  doğulasan.  Belə  ailələrin 
uşaqlarının  hansı  ağrı-acılardan  keçdiyi  göz  önündədir.  Bunu  hər  gün 
qonum-qonşumuzda, qohum-əqrəbamızda, yaxın-uzaq olmağımızdan asılı 
olmayaraq eşidirik, görürük, duyuruq, bəzən biz də onlarla birlikdə ağrı-
acılar keçiririk, əsəb sarsıntılarına, sonu bitməz üzüntülərə məruz qalırıq. 
Belə  ailələrin  uşaqları  bəzən  ali  təhsil  də  alırlar,  amma  bu  ali  təhsil  öz 
bəhrəsini  vermir,  çünki  bizim  ölkədə  keyfiyyətsiz  təhsil,  keyfiyyətsiz 
mütəxəssis axınının yaranmasına səbəb olur. İmkansızlar özlərinə iş tapa 
bilmir, tapdıqları iş də çox vaxt aşağı maaşla olur. Hələ uşaq vaxtlarından 
bir-birinin yeməyinə, pal-paltarına göz dikən imkansız ailələrin övladları 

---

209
belə  bir  tale  yaşayır.  Müstəqil  ölkəmizdə  tərəzinin  gözü  kəskin  şəkildə 
əyilməyə başlayıb. Ortabab təbəqə artıq yox dərəcəsindədir. Həddən artıq 
kasıblar və həddən artıq varlılar boy göstərməyə başlayıb.
Varlı  ailələrin  uşaqlarının  həyatı  kasıb  ailələrdə  doğulan  və  çətinliklə 
boya-başa çatan yeniyetmələrdə, gənclərdə nifrət hissi yaradır. Onlar da nəyin 
bahasına  olursa  olsun,  varlanmaq,  ev-eşik,  maşın-bağ,  təmtəraq  sahibi  ol-
maq istəyirlər… Əslində bu hər bir insanın yaşamaq haqqıdır. Hər birimiz bir 
ömür yaşayırıq. Bu yaşadığımız ömrü ürəyimiz istəyən kimi başa vurmağa 
cəhd edirik, amma imkansız ailələrdə doğulan uşaqların bu cəhdləri çox vaxt 
sonugörünməz faciələrə gətirib çıxarır. Kimi varlanmaq, nəyə isə nail olmaq 
üçün oğurluğa əl atır, kimi ən ağır cinayətlərdən belə çəkinmir. Kimi isə…
Elə bu kimi isənin üstündə dayanmaq istəyirəm. İnternet həyatımızda 
peyda olandan, kasıb ailələrin uşaqları evdə kompüter, internet tapmasa-
lar da, hər yerdə tüğyan edən, həyatımızın bir parçasına çevrilən internet-
klublara üz tutdular. Bəs bu internet-klublar bizim uşaqlara, yeniyetmələrə, 
cavanlara  nə  verdi?  Əsəbgətirici  oyunlar,  erotik  filmlər,  bir  də  indi  çox 
imkansız  ailələrin  evini  məzara  çevirən  qumar…  Qumar  saytları  insa-
na hər şey vəd edir. Bir an istər ki, həmin saytlarda qeydiyyatdan keçib 
onların quluna çevriləsən, hətta həmin saytlarda cürbəcür işlər də reklam 
olunur. Bir az bacarığı olan o işlərdən birinə düzəlib bu saytların birinin 
köləsinə çevrilir. Bəli, köləsinə… Maaş alan kimi sonuncu qəpiyini də bu 
saytlarda  gedən  oyuna  uduzan  bədbəxt  adamlar  milyoner  olmaq  eşqilə 
yanıb-yaxılır. Banklardan faizlə pul götürür, aylıq maaşlarını bu banklara 
ödəmək məcburiyyətində qalırlar. Çox vaxt belə adamlar ata-ana qoltuğuna 
sığındıqları  evlərini,  mənzillərini  belə  qumara  qoymaq  fəlakətilə  üz-
üzə dururlar. Onlar qumar saytlarının canlı şikarı olurlar. Udmaq xəyalı 
ilə  dövlətli  olmaq  istəyən  iradəsiz,  aşağı  düşüncəli  insanlar  isti,  kasıb, 
doğma  evlərində  əməlli-başlı  bəlaya  çevrilirlər,  ata-analarından,  varsa 
gənc ailələrindən, körpə uşaqlarından üz döndərirlər. Nəyin bahasına ol-
ursa olsun, uduzduqları pulları heç olmasa geri qaytarmaq istəyilə yenə də, 
yenə də, yenə də tələyə düşürlər. Bəlkə də dünyada milyonda bir adamın 
taleyinə düşən udmaq şansı onlara qismət olmur ki, olmur… Uduzduqca 
doğmaların gözündən düşürlər, yavaş-yavaş bu sirr ailədən çıxıb qohum-
əqrəba, tanış-biliş, qonum-qonşu arasına yayılmağa başlayır. Sirr faş old-
uqca onlarda, yəni bu qumar düşkünlərində ətrafdakılara nifrət qızışmağa 
başlayır. Dünən sevdikləri, yeganə təsəlli tapdıqları ata-ana, bacı-qardaş 

---

210
onlar  üçün  artıq  səddə  çevrilir.  Onlar  bu  səddi  aşmaq  üçün  sonda  hər 
şeyə əl atırlar, yetər ki, içlərində olan istəklərini, qumara girişmək atəşini 
yenidən  söndürsünlər,  bu  “yenidənlər”  isə  bitmir  ki,  bitmir…  Nə  onlar 
qazanıb dövlətli ola bilir, nə də onları tutulduqları bu əzablı, dəhşətgətirici, 
fəlakətverici istək buraxır… 
Ümumiyyətlə, bilmirəm sosial vəziyyətin aşağı olması, ya orta-ali təhsil 
ocaqlarının bizim insanların şüuru üçün yetərli olmaması insanlarımızda 
mənəviyyata marağı nəinki azaldıb, hətta demək olar ki, söndürüb. Əksər 
insanlarımızı  indi  nə  işğal  olunmuş  torpaqlarımızın  xilası,  nə  kitaba, 
mənəvi dünyaya tələbat maraqlandırır. Onları bu saat varlıların təmtəraqlı 
həyatı, min bir rəngli, bahalı maşınları, bütünlükdə yaşayış tərzləri vəcdə 
gətirir. Yazımın əvvəlində qeyd etdiyim kimi, deyəsən bizim ölkədə haqq 
tərəzisi əməlli-başlı əyilib. Haqqın tərəzisi əyilən yerdə isə süfrədən çörək 
göyə çəkilər deyirlər, mənəvi hisslər öləziyər, mənəvi dəyərlər yavaş-yavaş 
yoxa çıxar. Gəlin etiraf edək ki, ciddi xəbər saytlarından, satışda olan ciddi 
qəzetlərdən istifadə edənlərin sayı günbəgün azalır. Yüngül həyat tərzini 
təbliğ edən teleseriallar indi insanlarımızın beyinlərinə elə nüfuz edib ki, 
onlar  bu  həyatı  beyinlərindən  evlərinə  köçürməkdədirlər.  İndi  imkansız 
ailələrin  də  uşaqları  ayrı  mənzil,  çoxlu  pul,  firavan  həyat  istəyirlər.  Bu 
firavanlığa çatmayanda isə hər şeyə əl atırlar. İnsan beynini zəhərləyən, 
şəraba-spirtli içkilərə, narkotik müsibətə, pozğunluğa, fahişəliyə, oğurluğa, 
ən  ağır  cinayətlərə,  qumara…  Bu  da  kütləvi  şəkildə  gənc  ailələrin  bo-
şanmasına,  doğulan  uşaqların  atasız  və  yaxud  anasız  böyüməsinə,  sonu 
görünməz  ailə  faciələrinə  gətirib  çıxarır.  İndi  xəyalla  dövlət  yığanların 
faciəsinə bizlər seyrçi qaldıqca, bu addımımız sosial bəlaların artmasına 
zəmin yaradır. Bu gün 28-30 yaşlı cavan qumar saytlarının quluna çevrilib 
ondan asılı vəziyyətə düşürsə, ondan nə ailə başçısı, nə ləyaqətli ata, nə də 
cəmiyyətə layiq insan çıxar. Layiqli insan yetişdirən ölkələrin vətəndaşları 
bəxtəvərdir, vallah, billah. Biz isə hələ də xəyalla dövlət yığmaq faciəsi 
içindəyik. Allah belə günlərin sabahından qorusun bizləri… 
 
 28.01.2013

---