Söz köNLÜMÜ QƏLƏm etdi (publiSİSTİk düŞÜNCƏLƏR)

211
RUHUMUN İÇİNDƏN BOYLANAN 
NOVRUZ
Ruhumun  içindən  boylanan  Novruz…  Sən  canımda  özünə  yuva  sa-
lan  qan  yaddaşımsan!  Ocağıma  şadlıqlar,  uğurlar  gətirən  yurddaşımsan, 
sirdaşımsan! Bəlkə hələ mənim özümsən, ürəyimdə alışıb-yanan közümsən! 
Bilmirəm niyə bu qədər mənə doğmasan?! Təzəliyim, təmizliyim, saflığım! 
Daşan çaylarının, əsən yellərinin açılan çiçəklərinin ətri gəzir ruhumda! 
Sənin qədər heç bir bayram məni riqqətə gətirmir, ruhumun içində dərin-
dərin köks ötürmür… Yaddaşım sənin məhəbbətini itirmir ki, itirmir…
Hər  dəfə  sənin  gəlişin  məni  uşaqlıq  çağlarıma  qaytarır.  Rəhmətlik 
anam ev-eşiyi yığışdırardı, hər tərəf par-par parıldayardı. Evdə lazımsız, 
işlənməyən köhnə nə var idisə evdən çıxarılardı. Hər şeydə, hər yerdə bir 
təzəlik, ürəyə fərəh gətirən bir istiqanlılıq görünərdi. Atam əynimizə təzə 
paltarlar alardı. Oğlanlar damların üstünə taxmaq üçün şamlar, ocaqlar qa-
lamaq üçün odun tədarükü görərdilər, bu işlərini yoluna qoyduqdan sonra 
yumurta döyüşünə çıxardılar. Biz qızlar anamıza ev-eşiyi səliqəyə salmaq-
da  yardımçı  olardıq.  Bizi  sovet  qadağaları  qətiyyən  maraqlandırmazdı. 
İnsanlar  sevinc  içində  çərşənbələri  yola  salırdı.  Bayram  axşamını  səbir-
sizliklə gözləyərdi. Bizim kənddə Novruza-Yenigün də deyilirdi. Heç bir 
bayram biz uşaqları Novruz qədər riqqətə gətirmirdi. Bilirdik ki, bay ramqabağı 
üst-başımız təzələnəcək, evdən bişiriləcək səməni halvasının iyi aləmi başına 
götürəcək, qonşu qadınlar, bibilər, xalalar anama köməyə gələcək, şəkərbura, 
paxlava,  çayçörəyi,  qoğal  bişiriləcək.  Sonra  bayram  axşamı  plov  dəmə 
qoyulacaq. Qapımıza torbalar atılacaq, bu torbalara rəh mətlik anam demişkən 
“qulpumuzdan  nə  çıxır  onu  qoyacağıq”.  Sonra  tonqal  qalanacaq,  tonqalın 
üstündən atılanda “Ağırlığım-uğurluğum” de yəcəyik.
Bu bayramın bir özəlliyi də onda idi ki, adamlar bayram axşamı qə-
biristanlığı ziyarət edərdilər, dünyadan köçmüş doğmalarının məzarı üstə 
şam  yandırardılar,  kənd  evləri  kimi  qəbiristanlıq  da  şam  işıqlarına  qərq 
olardı…
Bayram  axşamı  analar  öz  balalarını  güclə-zorla  tonqallardan  ayırıb 
süfrə  ətrafına  toplayardı.  Hamı  bir-birini  öpüb-qucaqlayardı,  küsülülər 
barışardı, hətta qan düşmənçilikləri bu bayramda yenilərdi, insanları bir-
birilə barışdırardılar. Biz uşaqların sevincinin həddi-hüdudu olmazdı, axın-
axın  evlərə  qonaq-qara  gələrdi.  Kəndin  yaşlı  adamlarına  baş  çəkərdilər, 

---

212
xəstələrinə  təsəlli  verərdilər.  Bir  il  içində  olan  umu-küsülər  baharın  na-
zə nin gəlişinə qurban verilərdi. Dünən bir-birinə acıqlı-acıqlı baxan, gör-
mək  istəməyənlər  bayram  günü  barış-görüş  olardılar. Adamlar  evlərdən 
acıqlı  söz-söhbətləri  yığışdırardılar,  “gəlib  eşitsələr  bizə  nə  deyərlər” 
düşünərdilər. Qışın soyuqluğu, acıqlığı, küləklərin – xəzri-gilavarın ərkö-
yünlüyü, hirsi-hikkəsi baharın gəlişilə elə bil təntiyərdi. 
Biz  evimizin  qənşərindən  boylanan  bağçamıza  qaçardıq.  Bir  sırada 
əkilmiş heyva ağaclarına baxardıq, çünki onlar daha tez tumurcuqlayardı. 
Təbiətin  canlanması  elə  bil  bizim  ürəyimizdə  sevinc  duyğularını  artı-
rardı.  Saçlarımıza  vurulmuş  qırmızı  lentlərdən  kəsib  heyva  ağaclarına 
bağlayardıq, çünki el arasında deyərdilər ki, heyva ağacları nəzəri qaytarır. 
Sonra  rəhmətlik  anam  heyva  ağaclarının  budaqlarından  kəsdiyi  kiçik 
çubuqları cibimizə qoyardı ki, bədnəzəri qaytarsın və buna çox inanardı 
bizim kəndin qadınları…
Çərşənbələrdə,  bayram  axşamı  və  sonrakı  günlər  uşaqlara  bərk-bərk 
tapşırardılar ki, bir-birimizlə dava-dalaş etməyək, evdən çölə xoşagəlməz 
sözlər çıxmasın, bu günahdır və bu günlər həmişə belə gəlir, və adamların 
hərəkətlərinə  kənardan  göz  qoyur,  kim  özünü  düz  aparmasa,  ona  dey-
ir  həmişə  belə  olasan  və  o  adam  da  bütün  il  boyu  xoşagəlməz  hallarla 
qarşılaşır. Rəhmətlik anam xüsusən qızlara deyərdi ki, dilinizin altına bir 
parça qənd qoyun, diliniz şirinliyə öyrəşsin, sonra ər evində dil şirinliyi 
sizə  lazım  olacaq.  Bayramda  şirin  danışsanız,  il  boyu  həyatınız  şipşirin 
olacaq. Rəhmətlik “Dil acılığı ev yıxar, dil şirinliyi evə baxar” deyərdi. 
Bayram günləri həyətlərin iti, pişiyi də sevinərdi, yemək-içmək çoxalardı, 
onlar da qarnıdolusu yeyərdilər, bir-iki gün yeməyə yaxın düşməzdilər… 
Evə gəlib-gedən adamlara itlər də mehribanlıqla quyruq bulayardılar, sanki 
heyvanlar da bu günlərin qeyri-adi gün olduğunu anlayardılar. 
Novruzun  gəlişi  xüsusən  uşaqları  çox  sevindirərdi.  Təzə  paltarlar, 
cürbəcür yeməklər, şirniyyat, qonaq getmək, qonaq gəlmək…
Biz  Novruzu  bizə  əziz  olan  yaşamımızın  çırağı  olan  atamız,  anamız 
qədər  sevirdik.  Atamız,  anamızla  necə  qürur  duyurduqsa,  Novruzla  da 
eynən qürurlanırdıq. Bu bayram içimizə elə möhtəşəmlik gətirirdi ki, hətta  
həyatımıza da sirayət edirdi və il boyu bizi izləyirdi…
Şükürlər  olsun  ki,  müstəqillik  qazandıq,  bu  gün  Novruz  ölkəmizdə 
yüksək  səviyyədə  keçirilir.  Deməli,  min  illərin  qan  yaddaşına  hopmuş 
Novruzu, Yenigünü heç bir qadağalar, imperiyalar, haqsızlıqlar yuyub apa-
ra bilmədi.

---

213
Bu gün yeniləşmə-sivilləşmə havasıyla öz kökünə, soyuna ruhunun ona 
diktə etdiyi inamlara xor baxanlara yazıqlar olsun!!!
İnsan öz kökünün, soyunun üstündən boylananda daha əzəmətli, daha 
təmtəraqlı, başqa xalqların gözündə də daha maraqlı olur. Necə ki, ağaclar 
öz kökünün üstündən boylananda daha valehedicidir.
Ey kökündən-soyundan boylanan ellərimiz, obalarımız, Novruz adına 
süfrə açan yurdlarımız, ocaqlarımız, Novruzun ayağı sayalı olsun! Ev lə-
rinizə sevinclər, fərəhlər gətirsin… Hər il məni uşaqlıq günlərimin xati-
rələrilə yaşadan, Novruzum, ocaqlarımız gur yansın! 
İŞĞAL ALTINDA QALAN TORPAQLARIMIZA 
GEDƏN YOLLARIMIZI OT BASMASIN…
Yaddaşımıza köklənən vüqarımız yenməsin, yenənlərdən yox, yendi-
rənlərdən olaq… 
Ey  Novruzum,  mənim  ruhum  sənin  ruhundan  keçir,  ruhumu  ruhuna 
bağlayan min illərə salamlar olsun! Yaşa bəşəriyyətin ən qədim bayramı!..