Söz köNLÜMÜ QƏLƏm etdi (publiSİSTİk düŞÜNCƏLƏR)

ON QƏpİK ƏHVALATI
Dəyərli oxucular, mənim qələmə alacağım bu yazının qətiyyən şəxsi 
maşını  olanlara  dəxli  yoxdur.  Onlar  yollarda  saatlarla  tıxac  əzabıyla 
üzbəüz qalsalar da, öz şəxsi maşınlarının sükanı arxasında otururlar və ic-
timai nəqliyyatdan istifadə edən şəhər əhalisinin hali-vəziyyətinin fərqində 
olmaya  bilirlər,  çünki  onlar,  bizlər  kimi  ictimai  nəqliyyatdan  istifadə 
etmirlər. Necə deyərlər, sürdükləri maşınlar sağlıqlarına qismət olsun, yol-

---

216
larda öz təhlükəsizliklərinin qeydinə qalsınlar və onları gözləyən ailələrinə, 
doğmalarına sağ-salamat qovuşsunlar.
Mənim yazacağım bu yazı başqa bir mətləbi sizlərin nəzər-diqqətinə 
yetirmək  istəyir.  Əvvəlcə  qeyd  etmək  yerinə  düşər  ki, Azərbaycan  tele-
viziya  kanallarında,  habelə  digər  yayım  mərkəzlərində  gedən  bəzi-bəzi 
xəbərlər ölkənin aztəminatlı, kasıb əhalisinin büdcəsinə əməlli-başlı zərbə 
vurur.  Bu  xoşagəlməz  bəd  xəbərləri  sizlər  üçün  sadalamaq  istəyirəm. 
Pensiyaların artımı ilə bağlı xəbər. Elə ki bu xəbər yayılan kimi tez bir za-
manda dükanlara, bazarlara səs düşür. İşbazlar bahalaşmaya rəvac verirlər, 
yazıq təqaüdçülər artım xəbərinə kor-peşman olurlar. Yanvar ayında pen-
siyalarda  1-2  manat  artım  olmuşdursa,  qarın  doyduran  ərzaq  bahalaşdı. 
Bu yaxınlarda Nəqliyyat Nazirliyinin avtobuslarda gediş haqqına yenidən 
baxılması ilə bağlı Tarif Şurasına sorğu yollayacağı barədə xəbər yayıldı, 
amma sonradan dedilər ki, Tarif Şurası bu işə ilin axırında baxacaq və ic-
timai nəqliyyatda hələlik heç bir bahalaşma olmayacaq, ancaq nə gördük, 
bir-iki gündən sonra şəhərkənarı qəsəbələrə gedən marşrutlarda bahalaşma. 
Bu bahalaşmanın da ən böyük zərbəsi şəhərdən 60 km uzaqlıqda yerləşən. 
Bu yaxınlarda rayon statusu qazanmış Pirallahı adasına dəydi. 70 qəpiklik 
yol haqqı 80 qəpik oldu… Bu 80 qəpiklik marşrut ölüm-zülmlə, düz saat 
yarıma  axırıncı  dayanacağı  olan  metronun  “Ulduz”  stansiyasına  gəlib 
yetişir. Qəsəbələrarası demək olar ki, hər addımda dayanan bu marşrutdan 
mənzil başına çatan adam özünü tam yorğun, əzgin hiss edir. Oturacaqları 
həddindən artıq çirk içində olan bu 150 saylı marşrutlar deyəsən 150 il də 
keçsə düzələn deyil. Axı biz adada yaşayırıq, ada da mərkəzdən 60 km 
aralıdır. Yeri gəlmişkən, onu da sizlərin nəzərinə ərz edim ki, Avtovağzaldan 
Siyəzənə “Qazel” tipli marşrutlarla 40 dəqiqəyə, uzaq başı 50 dəqiqəyə 
getmək olur. Yol  isə  110  km-dir.  Pirallahıya da  “Qazel” tipli marşrutlar 
işləyirdi, yolu 35-40 dəqiqəyə qət edirdilər, onları guya yaxşı xidmət üçün 
ləğv etdilər. Bu necə yaxşı xidmətdir ki, insanlar saat yarıma, ayaq üstə 
yolu qət etməli olurlar? Hamı bilir ki, oturacaqların dolmağı ilə sürücülər 
qane olmurlar, çox vaxt yol boyu planı verə bilməmək barədə uzun-uzadı 
giley-güzar edirlər. Maşınlar səhər və axşam saatlarında dəhşətli basa-bas-
la müşayiət olunur.
Deyilənlərə görə, Pirallahı adasına sovet zamanı, quru yol çəkiləndən 
sonra avtobus düz Dəmiryol Vağzalına qədər gedərmiş, özü də 50 qəpiyə. 
Hələ, üstəlik, elektrik qatarları da bir çox Bakı kəndlərinin bəzəyi idi. Bakı 

---

217
bağlarına  gedən  insanlar  bu  sürət  qatarlarından  məmnuniyyətlə  istifadə 
edərdi.  İndi  o  qatarlar  da  ekoloji  cəhətdən  təmiz,  qiymət  baxımından 
sərfəli olan trolleybus və tramvaylar təki tarixə çevrildi. Niyə? Niyəsini 
başda oturanlarımız, qanun, hökm xiridarları, yəqin ki, gözəl bilir. Havaya 
bacardığı qədər çox karbon qazı buraxıb oksigeni, yəni bizim udduğumuz 
havanı məhv edən avto-maşınlar bəzəkli paytaxtı hava baxımından təzəyə 
çevirib. Bu saat xəstəliklərin başında həkimlərin “ani ölüm” adı qoyduğu 
qəfil ürək dayanmaları gəlir. Artıq vəziyyət o həddə çatıb ki, bu adı batmış 
mərəz 30 yaşlı cavan insanlarımızın arasında da müşayiət olunmaqdadır. 
Yəqin ki, bu xəstəliyin başlıca amillərindən biri paytaxtda havanı zəhərə 
döndərən saysız-hesabsız maşın axınının havanı çirkləndirməsidir. Əksər 
Bakı kəndləri üçün xəttə buraxılan avtobuslarda gediş haqqı bahadır. 
Nəzərə alsaq ki, bu bahalaşma büdcədən maliyyələşən mənəviyyatımızın 
keşikçisi müəllimlərə, tibb işçilərinə, az maaş alan dəmiryolçulara, ürəyi 
dolu, cibi boş qələm əhlinə, valideyn cibinə göz dikən tələbələrə, bütünlükdə 
aztəminatlı ailələrə zərbədir, yəqin ki, dəyərli oxucular, sizlər də mənimlə 
razılaşarsınız, çünki Pirallahıya gedib-gəlmək adambaşı hazırda 1 manat 
60 qəpikdir, çox vaxt avtobusların ürəkağrıdıcı əzabından bezən insanlar 
ciblərində olan axırıncı manatları 2-3 manata mənzil başına tez çatdıran 
taksilərə ödəməli olurlar.
Düzdür, bəziləri deyəcək ki, bu özəl xidmətdir, bazar iqtisadiyyatıdır. 
Əgər bu özəl xidmətdirsə, niyə camaat basabasla, uzun yolu ayaq üstə qət 
etməlidir?  Habelə,  təmiz  geyimlərlə  oturacaqlara  əyləşən  sərnişinlərin 
niyə üst-başları çirklənməlidir? Bu necə özəl xidmətdir?
Mən  bilirəm,  mənim  qələmə  aldığım  bu  yazı  nəqliyyatla  bağlı  nə 
işgüzar adamların, nə də aidiyyəti qurumların ürəyincə olmayacaq, amma, 
ey bu işlə məşğul olub, bundan mənfəət götürənlər, şəhərə 200-300 manat 
maaş  üçün  hər  gün  gedib-gələn  kasıb  zümrənin  hali-vəziyyətini  nəzər-
diqqətinizdən qaçırmayın, bilin ki, bu həm sizin büdcənizi halal edər, həm 
də aztəminatlı insanların gündəlik dolanışığına zərbə vurmaz. Çalışın haqq 
tərəzisi əyilməsin, çünki haqq tərəzisinin əyilməsi nə Böyük Yaradana, nə 
də onun halallıqla yaşayan bəndələrinə xoş gələr! Xoşagəlməz işlərin tozu 
isə qopanda çox bərk qopur! Tanrı hər birimizə nicat versin, ey bu yazını 
oxuyub məni haqlı sayanlar və saymayanlar… Hər birimizin işləri rəvan 
getsin. Gələn görüşlərədək.
 18.05.2013 

---