Sport va harakatli

3.2.T o` p n i t o r t i b o l i sh. Agar himoyachi to`pni ushlab 
olishga erishsa, unga, eng avvalo, uni raqibning qo`lidan tortib 
olishga harakat qilish kerak. Buning uchun, iloji boricha, ikki qo`l 
bilan to`pni chuqqurroq (kattaroq) ushlash lozim, so`ng bir 
vaqtning o`zida gavda bilan burilib, keskin o`ziga siltab tortish 
kerak. To`pni raqibning qarshiligini yengishi yengillashtiradigan 
yotiq chiziq o`qi atrofida aylantirish lozim.
T o` p n i u r i b ch i q a r i sh. Hozirgi vaqtda to`pni urib 
chiqarish himoya usullarining maqsadga muvofiqligi va samaradorligi, 
shu usullarni bajarish paytida bir vaqtning o`zida himoyachi qo`lining 
to`p bilan – hujumchining qo`li bilan to`qnashish (tegishi)ga yo`l 
qo`yadigan o`yin qoidalarining ayrim nuqtalarini yangi izohlanishi 
ancha o`sdi. To`p yerga urib yurilayotganda, uni urib chiqarish uchun 
himoyachi hujumchining yonida to`p bilan tengma-teng tezlikda harakat 
qila boshlaydi va so`ngra payt poylab, raqibga nisbatan yaqin joylashgan 
oyog`i bilan u tomonga qadamlaydi. Shu vaqtning o`zida maydon 
yuzasidan sapchiyotgan to`pni urib chiqaradi va uni egallaydi. 
T o` p n i o l i b q o` y i sh. Bu harakatni bajarish uchun o`zaro 

---

49 
to`p uzatayotgan basketbolchilarning harakatlarini diqqat bilan kuzatish, 
to`pning yo`nalish tomonini oldindan aniqlash va to`g`ri joylashish 
holatini tanlash zarur. Himoyadagi basketbolchi to`p uzatish vaqtida uni 
olib qo`yish maqsadida o`zi to`sib turgan hujumchining oldidan to`pga 
qarshi chiqish uchun turgan joydan keskin qo`zg`alishi lozim. Bunda 
oxirgi qadamning katta qo`yilishi, gavda va qo`llar to`pga qaratilgan 
bo`lishi kerak.
T o` p n i t o` s i sh savatga to`p otishga qarshilik ko`rsatishda 
qo`llaniladi. Himoyachi to`pni savatga otayotgan basketbolchining old 
yoki yon tomonidan juda yuqoriga sakrab, qo`lini biroz to`g`rilaydi va 
keng ochilgan panjasini to`p ustiga qo`yadi. Boshqa paytlarda to`p 
uchishning har xil fazalarida, ko`pincha, boshlang`ich fazasida to`siladi. 
Bunda basketbolchi panjasi yoki barmoqlari bilan to`pni urib, uning 
yo`nalishini o`zgartiradi. 
Ch a l g` i t i sh l a r. Himoyachi tomonidan hujumchining ma’lum 
bir harakatlarini bajarishga majbur qilish maqsadida qo`llaniladi. Buning 
davomida himoyachi to`pni egallashga harakat qiladi. Bunday 
chalg`itishlar to`pni egallashga qaratilgan usulning yasama harakat 
yordamida bajariladi.