Strateji TƏHLİL

STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018

339

çatdırılması nəzərdə tutulmuşdu. Bu dərslərin aparılmasına ən təcrübəli 

zabitlər və hissələrin mollaları cəlb edilirdilər [15, 44-45].

Milli ordu quruculuğunda atılan ilk addımlardan biri də yeni hərbi ge-

yim formasına  keçilməsinin qərara alınması oldu. Milli üslubda hazırlan-

mış yeni hərbi geyim  əsgər və zabitlərdə milli ruhun formalaşdırılması-

na müsbət təsir göstərirdi. Bu məqsədlə xüsusi komissiya yaradılmışdı. 

Həmin    komissiyaya  general-leytenant  Əlağa  Şıxlinski  rəhbərlik  edirdi. 

Azərbaycan ordusu 1919-cu il yanvarın 11-dən yeni milli hərbi formaya 

keçdi [8, 50-51]. Ancaq buna qədər artıq hərbi geyim formasında qismən 

dəyişiklik edilmişdi. Həmin dəyişikliyə əsasən, yeni geyim layihələri ha-

zırlanana kimi furajkalar baş geyimi kimi istifadədən çıxarılmış və onun 

yerinə papaq qəbul edilmişdi. Cümhuriyyət ordusunda tətbiq edilən yeni 

geyim formasının maraqlı elementlərindən biri də poqonlar idi. Qərara 

əsasən,  həm  hərbi  qulluqçuların,  həm  də  orduda  qulluq  edən  hərbi 

məmurların poqonları üzərinə “Azərbaycan” sözü yazılmışdı.

Ordu qruculuğu sahəsində izlənilən siyasətin mühüm istiqamətlərindən 

biri də milli hərbçi kadrların hazırlanması məsələsi idi. Bu vəzifənin həllinə 

nail  olmaq  üçün  hələ  1918-ci  il  mart  ayının  1-də  əsası  qoyulmuş  Milli 

Hərbiyyə məktəbinin fəaliyyəti yenidən quruldu və onun statusu artırıla-

raq Praporşiklər məktəbinə çevrildi [1, 15]. Məktəbdə təlim-tərbiyə prosesi 

də yeni statusa uyğun olaraq yenidən quruldu. Bu statusun mahiyyəti on-

dan ibarət idi ki, əgər əvvəlcə məktəbi bitirənlər ilkin zabit rütbəsini yalnız 

hissələrdə bir neçə ay xidmət etdikdən və zabitliyə layiq olduğunu sübut 

etdikdən sonra alırdısa, Praporşiklər məktəbini bitirənlər isə dərhal ilkin 

zabit rütbəsi olan praporşik (kiçik leytenant) rütbəsinə layiq görülürdülər. 

1919-cu  ilin  sonunda  Praporşiklər  məktəbinin  də  statusu  qaldırıldı  və 

onun bazasında Hərbiyyə məktəbi yaradıldı [2, 26]. Bu məktəbdə təlim-

tədris prosesi daha da təkmilləşdirildi və bu məktəbi bitirənlərə leytenant 

rütbəsi verildi. Bu məktəbdən başqa Cümhuriyyət ordusunun tərkibində 

milli  hərbçi  kadrlar  hazırlayan  İstehkam  məktəbi,  Hərbi  dəmiryolçular 

məktəbi və Hərbi feldşer məktəbi də açılmışdı. İstehkam məktəbi zabit 

kadrları hazırlayan məktəb idisə, digər iki məktəb hərbi qulluqçuların ix-

tisasının təkmilləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulmuşdu.

Milli ordunun sürətlə təşkilatlandırılması üçün Hərbi Nazirliyin qarşısın-

da duran mühüm vəzifələrdən biri də çağırış və səfərbərlik işinin yenidən 

qurulması idi. Cümhuriyyətin təşkilindən keçən dövr ərzində bu sahədə 

də dövlət maraqlarına cavab verən lazımi təcrübə hələ formalaşmamışdı. 

Bu sahəyə məsul olan məmurlar, vəzifəli şəxslər arasında müşahidə edilən 

qanunsuzluq  və  rüşvətxorluq  halları,  imkanlı  şəxslərin  müxtəlif  yollarla 

öz övladlarını xidmətdən kənarlaşdırmaq cəhdləri, zabitlər arasında şəxsi 

---