Sua Astronomiya elmi və onun inkisaf mərhələləri

Dilim vaxtı

1884-cü ildən qərb ölkələrində dilim vaxtından istifadə etməyə başlamışlar (Rusiyada 1 iyul 1919-cu ildən). Dilim vaxtı hesablama sisteminin mahiyyəti belədir: Yer kürəsi meridianlar vasitəsi ilə 24 bərabər hissəyə - dilimə bölünür.Onda belə bölgüyə uyğun hər bir dilimin eni 15º və ya vaxtca 1^h-a uyğun olar. Hər bir dilimin mərkəzi meridianında təyin edilmiş orta Günəş vaxtı dilim vaxtı adlanır. Sıfırıncı meridian Qrinviçdən keçir,birinci mərkəzi meridian ondan 15º şərqdən, ikinci 30º şərqdən,.........., 23-cü meridian 345º şərqdən( və yaxud 15º qərbdən) keçir.Mərkəzi meridianlarda orta vaxtlar fərqi tam saatlar olduğundan dilim vaxtları fərqi də tam saatlara bərabərdir.

Hər bir dilim vaxtı T_n

T_n=T_o+n (1)

olur. T_oorta Qrinviç vaxtı və ya ümumdünyü vaxtı, n dilimin nömrəsidir.(saatlarla). İxtiyari məntəqənin yerli orta vaxtı T_m=T_λ:

T_λ= T_o+λ (2)

olduğundan alırıq:

T_n- T_λ= n- λ (3)

λ - məntəqənin şərq coğrafi uzunluğudur.

Məsələn, Azərbaycan 3-cü dilimdədir, yəni n=3^h-dır. Bakının coğrafi uzunluğu isə λ=3^h19^m24^s-dir. Onda (1)-ə əsasən Azərbaycanda dilim vaxtı T_n=T_o+3^h,(2)- yə əsasən orta yerli vaxt isə T_λ=T_o+3^h19^m24^s olar. T_n və T_λ-nın bu ifadələrini (3)-də nəzərə alsaq Bakı üçün T_λ-T_n=3^h19^m24^s-3^h19^m24^s olar ki, bu da Bakının 3-cü dilimin mərkəzi meridianından 19^m24^s şərqdə yerləşdiyini göstərir.

Dənizlərdə, okeanlarda və əhalisi çox az olan ərazilərdə dilimin sərhədləri əsas meridiandan 7º,5 şərqdən və ya qərbdən keçməklə çəkilir.