Şukin adına teatr məktəbində təhsil alan gənc qızın aktrisa kar
Yüklə 2,76 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
du. Ayağını uzatmamışdı, əksinə onları masanın arxasında
yöndəmsizcəsinə bir-birinin üzərinə aşırmışdı. Çıxışına bu sözlərlə başladı: “Seçicilərimlə görüşlərdən birində mənə beş yaşlı balaca qız yaxınlaşdı. Mənə ciddi-ciddi baxdıq- 213 dan sonra, soruşdu: - Sənin neçə yaşın var? - Qırx yeddi, - mən cavab verdim. - Bu ki, lap çoxdur. “Doğrudan da çoxdur”, - ilk dəfə olaraq ağlıma gəldi. Forumun auditoriyası bir qayda olaraq, hətta ən adi zara- fatlara da dərhal reaksiya göstərir – hamı gülür, alqışlayır. Amma bu dəfə insanlar donub qaldılar, sanki sadə həqiqəti dərk etdilər. Prezident Klinton isə çıxışını davam etdirdi, həyatı ərzin- də nələri edə bildiyinə yekun vurmağa çalışırdı. Onun söz- lərində prezidentə uyğun olmayan çox şey vardı. Özünü çox təbii aparan bu adam, bütün dinləyicilərini ələ almışdı. Onun Davosa son səfərlərindən birində, Vladimir Putin də orada olan zaman (Klintondan fərqli olaraq Putin yalnız bir dəfə - 2009-cu ildə Davosda olub), biz ərimlə Rusiya preziden- tinin təşkil etdiyi axşam qəbuluna dəvət olunmuşduq. Mən ərimdən aralıda, tək dayanmışdım, Aleksey bu zaman Ana- toli Çubaysla danışırdı (onların münasibətləri çox mürəkkəb idi, amma Davosda ünsiyyətdə olurdular). Birdən Klinton zala daxil olur və birbaşa mənə tərəf yönəlir. O, tək gəlmişdi, mühafizəsiz. Cangüdənlər girişdə dayan- mışdılar. Gülümsəyərək zala nəzər saldı, məni gördükdə, kreyser arzusunda olduğu sahilə yan alan kimi, inamla mənə doğru yönəldi. Mən hətta ətrafa boylandım ki, arxamda onun yaxşı tanıdığı kiminsə olub-olmadığını dəqiqləşdirim. Amma yox. Arxamda kimsə dayanmamışdı. Və o, cəlbedici təbəssü- mü ilə mənə tərəf gəlirdi. “Səhv salıb, - ikinci versiya ağlı- ma gəldi, - tanış olmayan qadına necə belə gülümsəmək olar, sanki bizi yalnız özümüzə aid olan məlum əhvalat bağlayır”. Bu anda o, əlini mənə uzatdı və dedi: - Axşamınız xeyir! Sizi görməyimə şadam! Bilmirdim ki, özümü necə aparım. O, mənimlə köhnə tanış kimi danışırdı, buna görə də ehtiyatla cavab verdim: - Axşamınız xeyir, cənab prezident. Düşünürsünüz ki, biz əvvəllər görüşmüşük? O, Hollivud aktyoru kimi müəmmalı tərzdə mənə göz vur- 214 du. Bu anda böyrümdə ərimin fiquru peyda oldu. Arvadının Amerikanın bir nömrəli yoldan çıxaranı ilə həvəslə söhbətləş- diyini görüb, Çubaysla söhbətini kəsərək bizə yaxınlaşmışdı. Klinton onu görə bilməzdi, çünki Aleksey arxa tərəfdən gəlmişdi. O, sadəcə olaraq, yüngül hərəkətliliyi hiss etmiş- di. Budur, Klinton geriyə dönür, həyat yoldaşımla görüşərək, onu salmlayır: - İşləriniz necədir? Necəsiniz? - Çox yaxşı, - Aleksey cavab verdi. – Mən Aleksey Puşko- vam. Biz bir neçə il öncə, sizin radiomüraciətiniz zamanı gö- rüşmüşdük. - Əlbəttə, əlbəttə! Mən sizi xatırlayıram! – Onun həqiqəti söyləmədiyinə necə inanmamaq olar. - Bu isə mənim həyat yoldaşımdır, - Aleksey davam etdi. - Bəli-bəli. Biz artıq tanış olmuşuq. Mən yalnız salamlamaq üçün yaxınlaşmışdım. Sizə xoş axşam arzulayıram! O, dərhal döndü və Rusiya prezidentinin dayandığı yerə getdi. - Nədir, Klinton özünü sənə calayırdı? - ərim şən halda za- rafat etdi. - Calayırdı da, - mən baş verən hadisədən sarsılmaya bilməzdim. – Alyoşa, təsəvvür edirsən, bu, necə ola bilər?.. Onun yaşadığı bütün qalmaqallardan sonra! Bütün ifşalar- dan sonra! Axı istənilən başqa bir adamın libidosu nəinki əzi- lib, boğulmalı idi, iltihablı kor bağırsaq kimi kəsilib atılmalı idi də! Onun əvəzinə istənilən başqa biri hicab geyinərdi ki, öz reaksiyasını gizləsin və dünyaya xırda bir dəlikdən baxsın. O, isə Alyoşa, başa düşürsən, yoldan çıxarmaqda davam edir. Elə-belə! Sadəcə olaraq tonusda qalmaq üçün, hər saniyə və hər dəqiqə! Mən sarsılmışam! Bax, bu, instinktdir! - Basic instinct, - daha inandırıcı olmaq üçün əlavə etdim. – Və bu qadınların xoşuna gəlir! Onlar, xüsusilə də ameri- kalı qadınlar, öz hüquq bərabərliklərindən, azadlıqlarından möhkəm yorulublar. Qadınlar əsgər Ceyn ola bilməzlər və olmamalıdırlar. Qadın biləndə ki, onların yanlarında güclü cinsdən adam var, çox sevinirlər. Qadın zəifliyini, zərifliyini və müdafiəsizliyini hiss edəndə bu çox yaxşıdır. Əgər bu, “Bir 215 Xanaan torpağının müdrik siyasətçisi. İsrail Prezidenti Şimon Peres 216 nömrəli kişi” prezidentdirsə, inan ki, belə prezident ancaq si- yasi mətnlər söyləyən hansısa plastik zəhlətökəndən dəfələr- lə yaxşıdır. * * * P.S. Gecənin sonunda biz şəkil çəkdirdik. Hafizəm onun qıyqacı baxışlarını, göz vurmasını və qızlara məhəbbət se- renadası oxuyan şuluq saksofonçu-oğlan uşağını xatırladan görkəmini qoruyub saxlayıb. 217 BÖYÜK PYOTRUN KİÇİK HOLLANDİYASI İnsan həyatı – romandır. Hər kəsin müstəqil olaraq yaz- dığı roman. Bu roman avantüralarla zənginləşdirilə bilər, ya da şit təsir bağışlayar. Macəralı və ya həddindən artıq darıx- dırıcı ola bilər. Roman məhəbbət haqqında, kədərli və qəmli, həyatımızı təşkil edən hər şey barəsində ola bilər. Hər bir ro- manda olduğu kimi, orada da baş personajlar və ikinci dərə- cəlilər, qəhrəmanlar və anti-qəhrəmanlar var. Əgər tale mənə teatr, kino aləmində qalmağı qismət etsə idi, istisna etmirəm ki, həyatım başdan-başa “ekşn”ə çevrilə- cəkdi. Amma evlilik başqa bir mühitin sakini olmağıma gəti- rib çıxardı, ünsiyyət dairəm də tədricən dəyişdi. Bu dairədə qalmaq asan deyil, ora daxil olmaqsa daha çətindir. Mənə bunu özüm üçün kəşf etmək çox maraqlı idi. Bütün bunlar həyat təcrübəmi, belə deyək, həyat ehtiyatımı təşkil etdi. Həm xarici ölkələrdəki təcrübəm, həm ssenari müəllifi olduğum sənədli filmlərin çəkilişi, həm də ərimi müxtəlif ölkələrə səfərləri zamanı müşayiət etməyim sayəsində xeyli təəssürat toplamışdım. Bu təəssüratlar yalnız turist kimi de- yil, həm də sosializm dövründə deyildiyi kimi, başqa dünya- dan olan insanları psixoloji cəhətdən müşahidə nəticəsində əldə edilmişdi. Bu başqa dünya fövqəladə insanlardan və xüsusi müna- sibətlərdən ibarət deyil. Oranın öz problemləri, öz tapmaca- ları və öz parazitləri var. Mənə onların gündəlik həyatını, bir-biri ilə söhbət edərkən ünsiyyət maneralarını, problem və məzəmmətləri- ni anlamaq çətin deyildi. Bütün bunlara müxtəlif qitələrdəki dostlarımızın evlərində və mənzillərində yaşamaq təcrübə- sini də əlavə etsək, diqqətli müşahidəçi həyatı olduğu kimi – bəzək-düzəksiz və parıltısız görə bilir. Yeri gəlmişkən, bu faydalı təcrübə Rusiya həyatında gün- dəlik hadisə və adi hal hesab etdiklərimizi qiymətləndirmə- 218 yi öyrətdi. Sizə sadə bir misal çəkim: “Böyük Pyotrun kiçik Hollandiyası” filmim çəkilərkən, çəkiliş qrupumla Nider- landın yarısını gəzmişdim. Leyden universitetindən olan professor-slavistlə söhbət edəndə, onun Rusiyada insanların necə dostluq etmələri barəsində həsədlə danışmasına çox heyrətləndim. Hərçənd mən bunu xüsusi nailiyyət hesab etmirdim. Lakin Harri Peynenburq gözlərini parıldadaraq üzümə baxır, sanki İsa peyğəmbərdən hansısa vəhy və məs- ləhət gözləyirmiş kimi, təkrarlayırdı: - Bizdə zəng etmədən heç vaxt dostunun yanına proble- minlə bağlı gedə bilməzsən. Bu, mümkün deyil. Hətta sən keflənib ən yaxın dostuna ürəyini açmaq, arvadından, rəi- sindən, pulun yoxluğundan, yaxud sağalmaz xəstəlikdən şikayətlənsən, əmin ola bilərsən ki, o, yuxuya getməzdən öncə daha səninlə dostluq edə bilməyəcəyinə dair qərar verəcək. Sən sadəcə olaraq onun dostluğuna layiq deyilsən! Axı, “okeylik” prinsipi həyatımızın başlıca prinsipidir. Sən- də hər şey yaxşı olmalıdır. Sən məhz bununla insanları cəlb edirsən. Əgər pis hadisə baş veribsə, psixoloqa, ya da psixo- terapevtə müraciət et. Orada psixoloji yardım al. Nə üçün mən sənə peşəkar köməyi pulsuz etməliyəm? Belə deyək, dostcasına? Sən mənim vaxtımı alırsan, şikayətlənirsən. Ümumiyyətlə, bu mənim əhvalımı korlayır. Mən isə bun- dan sonra səninlə dostluq edəcəm? Buna görə də, - Harri Peynenburq yekunlaşdırdı, - əgər mənim problemim var- sa, mən dost hesab etdiklərimin yanına yox, instansiyala- ra getməyə üstünlük verirəm. İnstansiyalara mən həm də ona görə gedirəm ki, orada anonim qalacağam. Öz dostum üçün isə mən şən, həyatsevər olacağam. Mənimlə istirahət etmək, pivə içmək, dəniz sahilində gəzmək və tennis oyna- maq xoşdur. Yaxud başqa bir şey: sizdə dostlardan borc pul götürmək qəbul olunub. Bizdə bu barədə hətta soruşmaq da ədəbsiz- likdir. Bu pula dostun faiz götürə, yaxud onu hansısa işə qoya, özünə nəsə ala bilər. Mən onun büdcəsinə müdaxilə etmək hüququna malik deyiləm. Axı, bizim pullarımız pla- na əsasən bölünüb. 220 Qeyd etmək lazımdır ki, bu məntiqin hardan gəldiyi mənə dər- hal aydın oldu. Hollandiya protestant etikalı protestant ölkəsidir. Protestantlığın əsas postulatı ondan ibarətdir ki, cənnətə yalnız işləyən və zəngin insanlar düşəcəklər. Çünki məhsuldar iş insanı daim zənginləşdirir. Buna görə də sərvət toplamaq, qənaətcillik, ciddilik və səliqəlilik ideologiyası ana südü ilə hopdurulur. Ailə- də böyüməkdə olan körpə öz ovcuna maraqla baxdıqda, ana və yaxud nənə hökmən ona ovucdakı xətlərin “M” hərfini, holland dilində Man-insan sözünü yaratdığını göstərəcəklər. Ovucu tər- sinə çevirdikdə isə “M” hərfi asanlıqla “W” hərfinə çevrilir ki, bu da Work-iş sözünə işarə edir. Yəni insan iş üçün doğulub. Onlar üçün pul əməyin meyarı hesab edilir. Bəzən isə hətta ağır əməyin. Buna görə də hollandiyalının restoranda pul səpələmək, yaxud baha qiymətə paltar və ya maşın almaq heç ağlına da gəlmir. Orada hətta zadəganlar da işləyirlər. Bu, məni baronessa de Vas fon Steynveykin evində təəccüb- ləndirdi. Öz qədim ata-baba malikanəsində o, atlara qulluq edir, şetland yunundan daha yaxşı yun verən qoyunlar yetişdirmək istədiyindən, qoyunların doğuşlarını şəxsən qəbul edirdi. Onların evlərinin divarlarında başlanğıcını XII əsrdən götürən nəsillərinə mənsub şəxslərin - ulu babalarının şəkilləri asılmışdı. Birinci Steynveyk qətiyyən zadəgana oxşamırdı: kürənsaqqallı, az qala quldur görkəmli. Mən bu barədə Klaraya demək fürsəti- ni qaçırmadım: - Sizin əcdadınız bizim “Quldurların Peterburqu” filminə çə- kilə bilərdi. Klara gülümsəyərək, cavab verdi: - O, elə quldur olub. XII əsrdə yollarda soyğunçuluq edib. Həbsxanaya düşəndən sonra işləyib, torpaq alıb və çoxlu pul toplayıb. Ağlı başına gəlib. Klara evi mənə göstərərək, qürurla danışdı: - Bizim əcdadlarımız çox işləyiblər. Və bizdə zadəgan titulu o qədər də əhəmiyyət daşımır. Daha əhəmiyyətlisi odur ki, sən özün kimsən. Bax, deyək ki, mənim atam hələ Stalinin dövründə Ni- derland Krallığının Sovet İttifaqında səfiri vəzifəsində işləyib. Mə- nim ərim də səfirdir, Moskvada işləyir. Qardaşım isə musiqiçidir, musiqi yazır və bu pulla dolanır. Qohumlarımdan biri kəndlilərə 221 icarəyə torpaq vermişdi, onlar isə həmin torpağı qaytarmaq istəmə- diklərindən, uzun müddət məhkəmə çəkişmələrinə girişməli oldu. Xalam oğlu məhkəmədə sübut etməli oldu ki, o, öz torpaqlarında daha çox pul qazanar və fayda gətirər, nəinki icarəçi – kəndlilər. İşə uzun müddət baxdılar, baronu isə məcbur etdilər ki, öz torpaqların- dan istifadə ilə bağlı biznes-planını təqdim etsin. Ümumiyyətlə, Hollandiya maraqlı ölkədir. Deyilənə görə, on- ların Nassau sülaləsinə mənsub kraliçası Beatriksin mağazada alış-veriş üçün kassa önündə növbəyə durduğunu görmək olar. Və heç kim onu irəliyə buraxmır. Ona hörmət edirlər, görüşürlər, amma hollandiyalının hətta kraliçanı özündən irəli buraxmaq ağlı- na da gəlmir: axı, o, daha əvvəl gəlib və növbə tutub. Onlar vaxtları- nı yüksək qiymətləndirirlər, buna görə də hər şeyi bloknotlarına ya- zırlar. Hərənin öz bloknotu var. Bir dəfə dilənçinin bloknotuna nəsə yazdığını gördüm. Bilmirəm, bəlkə də telefon nömrəsini, yaxud gün ərzindəki qazancını yazırdı, amma o, hər halda nəsə qeyd edirdi. Təsadüfən kafedə gördüyüm, beş yaşlı nəvəsini kapuçinoya qo- naq edən mühacir qadınla bloknotlar barəsində danışarkən, maraq- lı bir əhvalatla tanış oldum. O, Ukraynadan olan mühacir idi, səsini qısmırdı və onun qırtlaq “qe”si sakit səslənən musiqini eşitməyə qoymurdu. Kök Qalya şən halda mənə danışırdı: - Onlar öz bloknotları ilə hamını bezdiriblər! Bax, bizdə necədir? Götürək, mənim qızımı. O, birbaşa qapının zəngini çalır: “Ana, Ro- manı götür, gəzməyə apar”. Onu maraqlandırmır, mən nə edirdim, nə etmək istəyirdim, planlarım necədir. Heç nə vacib deyil! Romanı götür – gəzməyə get. Qanundur! Amma onlarda hər şey başqa cürdür. O, bloknotu götürür, zəng edir: - Ana, cərşənbə günü sənin yanına gəlmək olar? - Nə? Nə vaxt? Çərşənbə günü? Saat neçədə? - Beşdə. - Oy, qızım, dayan, bu dəqiqə baxıram. Bloknotu götürür. - Yox, bilirsən, çərşənbə günü olmaz. Mən məşğul olacağam. Yaxşısı budur, bir həftə sonra, bazar ertəsi. - Oy, ana, bazar ertəsi mən gələ bilməyəcəyəm. 222 Onlar razılığa gələnə kimi, xeyli vaxt vaxt keçə bilər. Və blok- notlar, bloknotlar, razılaşdırmalar. Mənimkinə isə pul lazımdırsa, dolabçanı açıb, götürür. “Ana, sonra qaytararam”. Nə vaxt qayta- racaq, və ümumiyytələ qaytaracaqmı, mən ona nə deyəcəm? Qı- zımdır axı. Onlarda isə yox! Onlarda hər şey başqa cürdür... Yenidən təxəyyülündəki hollandiyalı qadını yamsılayır: - Kristina, sən nə vaxt yeddi quldeni mənə qaytaracaqsan? Yadındadır! Hamısını bloknota yazıb. Yaxud başqa misal. Mənim qızım soyuducunu açır: “Ana, necə də dadlıdır”. Özü də yeyir, Romanı da yedirdir, özü ilə də götürür. Nə etsin? Restoran borşu, ya da ki, qutudakı Çin əriştəsi deyil. Özümündür. Necə verməyə bilərsən? Onlarda isə hesabla- yırlar, hesablayırlar və hesablayırlar. Doğrudan da hər şeyi xatırlayırlar, mən özüm də buna əmin oldum. Hər yerdə, hər şeyi yazırlar. Amma biz ruslar üçün ən hey- rətamizi bu deyil. Məni xüsusilə heyrətləndirən odur ki, 18 yaşlı gənc hollandiyalı oğlana və ya qıza ailəsində “Xudahafiz” deyir- lər. Qanuna görə, valideynlər övladlarını 18 yaşına kimi saxlama- lıdırlar. Bu yaşdan sonra uşaq həyatını özü təmin etməli, özü qa- zanmalıdır. Uşağın böyüdüyü ata evi və ya mənzil valideynlərinə məxsusdur. Yalnız onlara. Bu, onların zəhmətinin məhsuludur. Və ondan məhz necə faydalanmağı yalnız özləri müəyyənləşdirirlər. Bir çox hollandiyalılar öz mülkiyyətlərindən belə istifadə edirlər: onu satırlar və əldə etdikləri pulla xospislərə, yəni qoca- lar evinə köçürlər. Mən xospisə baxanda, elə bildim ki, dəbdəbəli sanatoriyaya gəlmişəm. Yay və qış bağçaları, qırmızı balıqlı gölməçələr, lom- ber masaları arxasında oturub bric oynayan qarılar. Onları qarı da adlandırmaq olmaz – sadəcə olaraq Amsterdamdan olan qa- dınlar. Mirvarilərlə, manikürlü və makiyajlı. Bəzi dəstələrdə yaş- lı centlmenlər də olduğundan, makiyaj yerinə düşürdü. Bunlar məhz evlərini və mənzillərini satıb, xospisdə bir neçə otaq tutan, doğma əşyaları ora daşıyanlar idi. Onlar öz pullarından həmçi- nin, xəstə baxıcılarının, tibb bacılarının və həkimlərin haqlarını ödəyirlər. Turist agentlərini yanlarına çağırıb, səyahətə də yolla- na bilərlər. Ölkə içərisində və yaxın ölkələrə səyahət üçün avto- buslar holland təqaüdçülərinin ixtiyarındadır. 223 Baron və baronessa de Vas fon Steynveyk (sağda) bizim qonağımız olarkən 224 O ki, qaldı uşaqlara və nəvələrə, onlar əlbəttə ki, bay- ramlarda görüşməyə gəlirlər. Qarşılıqlı ittihamlar səslənmir. Hər kəsin öz həyatı var – məgər bu normal deyil? Özünüz nəticə çıxarın. Hollandiyalılar gözəl millətdir. Onlar qətiyyən Breygelin əsərlərində olan insanlara bənzəmirlər. Ucaboydurlar, Avro- pada ən ucaboy millət onlardır. Orta boyları – bir metr səksən üç santimetrdir. Kişilər üçün bir metr doxsan santimetr norma sayılır. Mənim bir tanışım, orada görüşdüyüm mühacir yazıçı da- nışırdı ki, o, bura gələndə və bu sayda hündürboy, uzunayaq- lı qızları görəndə, cənnətə düşdüyünü fikirləşib. Onun boyu iki metr bir santimetrdir. Rusiyada özünə qız tapmaqda çə- tinlik çəkirmiş. Onların hamısı ona alçaqboylu görünürmüş. Nəhayət, Hollandiyada özünə uyğun gözəlliyi tapıb. Görüşə çağırıb, restorana dəvət edib. Qız razılaşıb. O, ən yaxşı kost- yumunu geyinib, çiçək alıb və səadətini gözləməyə başlayıb. - Təsəvvür edirsən, o, içəri girəndə, şok keçirdim. Gözlə- rimə inana bilmədim. Mən hətta onu tanımadım. Hər halda restorana gedən adamlar başqa cür geyinir. O isə bel çanta- sı ilə, dizə qədər şalvarda gəldi. Qaməti qətiyyən hiss olun- mur! Ayaqında isə “zibiltapdalayan” var idi. Yadındadır, So- vet İttifaqında üçqat altı olan, palçığı “üzüb” keçmək lazım olan ayaqqabıları belə adlandırırdılar? Hardan tapmışdı bu ayaqqabıları? Başa düşə bilmədim. Amma restorana məhz bu geyimdə gəldi. Şok keçdikdən sonra biz birtəhər yedik, içdik. Hesabı ödəmək üçün pul qabımı çıxaranda, o da məcmeyiyə öz bank kartını atdı. Mənim hesabı bütünlüklə ödəmək istə- yimə o, qəribə cavablar quraşdırdı: - Mənim əvəzimə pul ödəməyini, sənə borclu qalmağımı istəmirəm. Ümumiyyətlə, bizdə belə qəbul edilməyib. Mən qərara gəldim ki, bu, sonrakı münasibətlərdən imtina- dır. Məni yüngül ümidsizlik bürüdü. Amma biz küçəyə çıxan- da şadlıqla soruşdu: - Belə, hara gedirik: sənin evinə, yoxsa mənimkinə? - Gəl, mənim evimə gedək, - inamsızlıqla təklif etdim. Fürsə- ti əldən verməyəcəkdim ki. 225 Biz taksiyə mindik və qəfildən yeni sual: - Səndə prezervativ var? Mən bir anlıq düşündüm ki, bu cür açıq-saçıqlıqdan sonra ona bəlkə də ehtiyac yoxdur. Birdən o, sevincək var gücü ilə çiynimə vuraraq, çığırdı: - Bax, görürsən, yaxşı ki, məndə var imiş. Öz bel çantasında eşələnərək, təcili əmin olmaq istəyirdi ki, problem olmayacaq. Ümumiyyətlə, onlar zərif deyillər. Burada bir az çox yaşasan, geylərə qoşula bilərsən, - Feliks şikayətləndi. Geylər üçün Hollandiyada həyat cənnətdir. Onların hətta öz bayramları var. Adətən, sentyabrda, suyun içində keçirilir. Hə- min vaxt bütün ölkənin geyləri Amsterdama yığışır – kimisi bərədə, kimisi qayıqda, kimisi də motorlu qayıqda gəlir. Ams- terdamın çoxsaylı kanalları ilə demək olar ki, bütün gün ərzində kişi tənasül orqanı ilə bəzədilmiş, müxtəlif şəkillər çəkilmiş, rəqs edən, sevinən, mahnı oxuyanlarla dolu, çılpaq və yarıçılpaq sər- bəst hollandiyalılar qayıq və gəmilərdə gəzirlər. Kanallarla qır- mızı fonarlar məhəlləsindən keçəndə, işsiz və darıxan “məhəbbət pəriləri” onlara təkəbbürlə, mənasız insan materiallarına baxır- mış kimi baxırlar. Çar Pyotr haqqında öz filmimi çəkəndə, mən Hollandiyada uzun müddət qalmalı oldum. Gənc çar bura çox gənc oğlan olan- da gəlibmiş. Onun yaşı hələ heç iyirmiyə çatmayıbmış. Amma o, təcrübəli və zəhmətkeş hollandiyalılardan gəmi düzəltməyi öyrənmək istəyirdi. O, hər yeri gəzə bilmək, dəniz gözəlliklərini görmək və Rusiyaya dəniz bağışlamağı arzulayırdı. Çar Rusiyadan dəbdəbəsiz gəlmişdi, onu şagird kimi Zaan- dam yaşayış məntəqəsində, dəmirçi Qeret Kvistin daxmasında yerləşdirmişdilər. Onun əslində kim olması heç kəsə məlum de- yildi, amma zəhmətsevər hollandiyalılar tez bir zamanda anladı- lar ki, yaliki dörd yüz əlli quldenə alan bu adam sadəcə dülgər deyil. İndi Zaandamda çar Pyotrun, daha doğrusu, dülgər Pyotr Mixayloviçin balaca muzeyi var. Ziyarətçiləri ən çox heyrətlən- dirən isə iki metr boyu olan gənc Romanovun yatdığı çarpayıdır. Əslində bu çarpayı qapaqlı yeşikdir. Uzunluğu bir metr alt- mış beş santimetrdir. Yeşiyin ensiz qapağının üstündə gənc, iki 226 metr boyu olan Pyotr yatmalı və hərarətli, cavan bədəni ilə döşə- yin altında saxlanılan kartofu qızdırmalı idi. Evləri o vaxt yaxşı qızdırmırdılar və kartofu donmaması üçün sandığa oxşar qapaqlı yeşiklərə doldurur və onun üstündə yatırdılar. Hollandlardan öyrəniləsi çox şey vardı. XVI-XVII əsrlərdə on- ların donanması dünyada ən güclü donanma idi. Onlar hamıdan əvvəl gəmilərə topların qoyulmasını düşündülər və dünyanın yarısını fəth etdilər. İndoneziya, Surinam, Seylon, Avstraliya, An- til adaları, Yeni Zelandiya – bütün bunlar keçmiş koloniyalardır. Hətta Nyu-York o vaxt “Yeni Amsterdam” adlandırılırdı. Bütün Avropa Hollandiyanı o vaxt “böyük ağızlı kiçik ölkə” sayırdı. Pyotrdan başlayaraq bütün rus çarları Vətənə yeni dəniz çıxışları, başqa aləmə çıxışlar verməyi öz borcları hesab edir- dilər. Yalnız sonralar, onu “çar Boris” adlandıranda xoşallanan pre- zident Yeltsin rus silahının gücü ilə əldə edilən həmin çıxışları bir saatın içində payladı. Nə qədər apara bilirsinizsə, suverenlik götürün – onun əsas şüarı belə idi. Çəkilişlərdən sonra bəzən hollandiyalı dostlarımın müşa- yiəti ilə, bəzən isə operator və çəkiliş kamerası ilə Amsterdam küçələrini gəzəndə hollandların pəncərələrinin necə təmiz ol- duğunu görməyə bilməzdik. Bir qayda olaraq onları pərdə ilə örtmürdülər. Ev həyatı küçədən görünürdü. Budur, ailə çay içir, indi ailə başçısı qəzet oxuyur, kimsə televizora baxır, hardasa tort və yanan şamlarla ailə bayramını qeyd edirlər. Belə “açıq- lıq” bizi çox təəccübləndirirdi. Mən hətta həmin slavist tanışım Harri Peynenburqdan soruşdum: - Harri, pərdə asılmayan pəncərələr sizdə adətdir? Bir ailə Yüklə 2,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|