Suleyman-m teze qxd

Çalışma 28. 
Qrupunuzda aparılan milli-vətənpərvərlik işləri 
haqqında 
hesabat 
yazın. Əvvəlcə hesabata verilən tələbləri və 
hesabatın formasını qeyd edin. 
MONOlOJİ NİTQ 
Şifahi nitqin özünün də iki forması vardır: monoloji nitq və dialoji 
nitq. 
Danışıq səsi formasında mövcud olan monoloji nitq son dərəcə 
fəal və sərbəst şifahi nitq növüdür. Monoloji nitq özünü iki formada - 
şifahi və yazılı formalarda göstərir. Monoloji nitqin yazılı forması 
həcminə görə geniş, şifahi monoloji nitq isə, əsasən, qısa, yığcam və 
konkret olur. Nitq üçün, ümumiyyətlə, mo 
48 

---

noloji və dialoji fonnalar səciyyəvidir. Bu terminlər mənəloq və 
dialəq sözlərindəndir. 
Mənələq sözü mənşəcə latın dilinə məxsusdur; 
mono-bir, lo- qos 
- nitq, nəzəriyyə, elm sözləri mənasındadır, "bir şəxsin nitqi" 
deməkdir. Nəzm və nəsr əsərlərində müəllifin danışığı, təhkiyə 
dilində söylədiyi nitq mənələq formasındadır. Səhnə əsərlərində 
surətlərdən birinin, adətən, baş qəhrəmanın dilindən verilir, ənun 
öz-özünə, tək danışığı və ya aktyorun tamaşaçılara xitabən təkbaşına 
söylədiyi nitq 
monoloq 
adlanır. 
Dialoq 
sözü isə yunan mənşəli olub, 
dia-iki 
və 
loqos 
hissələrindən yaranmışdır. Dialəq, ümumiyyətlə, iki və daha artıq 
şəxs arasında əlan söhbət deməkdir. Ədəbi əsərdə “iki şəxsin söhbəti 
şəklində yazılmış hissə” mənasındadır. Deməli, dialoqda hadisə iki 
şəxsin danışığı yolu ilə canlandırılır. Dramatik əsərlər - pyes, faciə və 
kəmediyalar dialoq şəklində qurulur. 
Monoloji nitqdə 
bir nəfər danışır, başqaları onu dinləyirlər. 
Monoloji nitq dinləyicilərlə ünsiyyət formasıdır. Bu nitq dinlənilir, 
eşidilir və nəticə çıxarılır. Bu nitq ailədə, məişətdə, elm və təhsil 
ocaqlarında, məhkəmə iclaslannda daha çəx işlədilir. Mə- noloji nitq 
hər hansı müəyyən fikir, ideya, məsələ, xəbər və s. haqqında bir 
nəfərin rabitəli ardıcıl, geniş və ya qısa məlumatıdır. Bu nitqdə fasilə, 
(pauza), ritm, ahəng, temp, sürət, tən danışanın istəyi və bacarığı 
daxilində məzmunla bağlı əlaraq bir-birini əvəzləyir. Bu nitq növü