Suleyman-m teze qxd

Vüqar 
Vaqifə 
futbol topu bağışladı. Vüqar 
Vaqifə 
futbol topu bağışladı. Vüqar 
Vaqifə 
futbol 
topu bağışladı. 
Natiq cümlədə söz sırasını saxlamaqla məntiqi vurğunu istədiyi 
söz üzərində tətbiq edə bilər. 
Bəzən nitqdə xəbəri də məntiqi vurğu altına salmaq olur. Bu 
zaman cümlənin xəbəri şəxs əvəzlikləri ilə ifadə edilir. Məsələn: 
Respublika yarışlarında birinci yeri tutan 
mənəm. 
Dərslərə müntəzəm 
gələn 
odur.
Yazılı nitqdə deyilənlərdən başqa daha bir sıra hallarda məntiqi 
vurğu özünü göstərir: 
1)
Müqayisə edilən sözlər vurğulu olur: - Güləşçilər şir kimi 
pəncələşirdilər. Valideyn xəstə balasına daha çox qayğı göstərər. 
2)
Qarşılaşdmlan zidd mənalı sözlər: - Biz uşağa da, qocaya da 
hörmətlə yanaşmq. Dünyada kədərlə sevinc, ölümlə həyat ekizdir. 
3)
Cümlədə həmcins üzvlər vurğulu olur: Topla oynayan uşaqlar 
bərkdən çığmşır, sevinir, gülürdülər. Böyük həyətdə toyuqlar, 
ördəklər, qazlar bir-irinə qarışmışdı. 
4)
Ümumiləşdirici sözlər vurğu ilə deyilir: - Mənim arzum budur 
ki, hamı - müəllim də, tələbə də, məşqçi də vətənimizə layiqli 
vətəndaş olsunlar. 
101 

---

5)
Cümlələrdə müəyyən sözlərin şüurlu olaraq müəllif pri- yəmu 
kimi təkrarlanmasr vurğunun yerini müəyyənləşdirir, təkrar əlunan 
sözün birinci tərəfi qüvvətli tələffüz edilir; Məsələn: Günlər 
bircə-bircə keçir, məqsədimizə biz çatınq yavaş-yavaş. Bir 
məqsədimiz əlmuşdur: öyrənmək, öyrənmək, yenə də öyrənmək. 
6)
Kəskin etiraz, təşviq bildirən sözlərə vurğu düşür: Yəx, belə 
əlmayacaq. Xeyr, belə əxumaq olmaz. Haydı, iş başına. 
7)
Hiss, həyəcan bildirən nidaların üzərinə vurğu düşür: 
Məsələn: Aman, əlmasm azar! Əfsus, günlər boş keçir. Heyhat, vaxt 
gözləmir. 
8)
Tərzi-hərəkət zərflərinə məntiqi vurğu düşür; Məsələn; O, 
ətağa yavaşca keçdi. Külək birdən başladığı kimi,