B- Yarı solunum desteği veren ventilatör modları
AMV (Asiste Mandotory Ventilation )
-
Yardımcı zorunlu solunum modudur, hastanın spontan solunumu yetersizdir.
-
İnspirasyon fazını hasta başlatır, ventilatör desteği ile inspirasyon devam eder.
-
Tidal volüm ventilatör tarafından, frekans ise hasta tarafından belirlenir.
A/C Ventilasyon (Asiste Control )
-
Ventilatör hastanın solunum eforuna cevap verir. Solunum eforu yoksa daha önceden
belirlenen sayı ve hızda otomatik olarak solunumu devam ettirir.
IMV (İntermittont Mandotory Ventilation )
-
Aralıklı zorlu solunum modudur. Spontan ve kontrollü solunum kombinasyonudur.
-
Ventilasyon arasında hasta soluyabilir.
SIMV (Syncronize İntermittont Mandotory Ventilation )
-
Hastaya uyumlu aralıklı ventilasyon modudur. Spontan ve asiste kontrol (A/C ) solunum kombinasyonudur. Alet ayarlanan solunum sayı ve volümü zorunlu olarak hastaya verir. Bu zorunlu solunumlar arasında hasta spontan solur, frekansı ve tidal volümü hasta kendisi belirler.
PSV (Presure Support Ventilasyon)
-
Basınç destekli ventilasyon modudur. Basınç doktor tarafından belirlenir. Tidal volüm ve frekansı hasta belirler. Solunum eforu olduğunda ventilatör tetiklenir ve solunumu destekler. Basınç belirlenen düzeye çıktığında inspirasyon sona erer, ekspiryum başlar.
SIMV + PS
-
Alet spontan solunuma istenen düzeyde basınç desteğinde bulunur.
C- Özel Destek Modları:
PEEP
-
Ekspirasyon sonu pozitif basınç uygulamasıdır. Ekspirasyon sırasında küçük hava yolları açık tutulur, kollabe olmuş alveoller açılır.
-
İnatçı hipoksi,
-
Tekrarlayan atelektazilerde,
-
Akciğer rezidüel kapasitenin azaldığı durumlarda endikedir.
CPAP
-
Sürekli pozitif basınç uygulamasıdır. Spontan solunumdaki hastalara uygulanır, etkisi PEEP gibidir.
-
Entübasyon sırasında veya öncesinde gerekiyorsa sedatif ajanlar verilerek birey sedatize edilebilir.
-
Entübasyonda kadınlarda 7,5-8F, erkeklerde 8-8,5 F tüpler kullanılmalıdır.
-
Entübasyon sonrası tüpün seviyesi ön dişler hizasından kadınlarda 20-21 cm, erkeklerde 21-23cm olmalıdır.
-
Çocuklarda 1 yaş üstü Kafsız tüp numarası; yaş / 4 + 4, Kaflı tüp numarası; yaş / 4+ 3,5 ile hesaplanmaktadır. Entübasyon tüpünün seviyesi ise iç çap x 3 formülüne göre belirlenir.
-
Akciğer grafisinde endotrakeal tüp seviyesi, karnının 2-3cm üstünde olmalıdır.
-
Solunum devreleri, gözle görülebilir kirlenme veya mekanik fonksiyon bozukluğu olmadıkça rutin değiştirilmemelidir.
-
Solunum devrelerinde biriken sıvı düzenli olarak boşaltılmalıdır.
-
Nemlendirici kaplarında steril su kullanılmalıdır.
-
Nemlendirici kaplar içindeki su azalında üzerine ekleme yapılmamalı, yeni nemlendirici kapla değiştirilmelidir.
-
Nemlendirici filtreler, gözle görülebilir kirlenme mekanik fonksiyon bozukluğu olmadıkça rutin değiştirilmemelidir.
-
Isıtıcı nemlendiricileri (humidifer) yerine, kontrendikasyon yoksa ısı-nem tutucu filtrelerin (HME) kullanımı önerilir.
-
Aspirasyon süresi 15 sn geçmemeli, iki aspirasyon arasında 20-30 sn dinlenmesi sağlanmalı, her uygulamada 3 kereden fazla aspirasyon yapılmamalıdır.
-
Solunum sekresyonları aspirasyonunda endotrekeal tüp içine gerekmedikçe sıvı verilmemelidir.
-
Hastada trakeostomi kanülü varsa stoma bakımında stoma çevresi %0.9 nacl ile silinir, steril gazlı bez ile kurulanır.
-
Stoma bölgesi enfekte olmadığı sürece, pansumanında iyotlu bileşenler kullanılmamalıdır.
-
Trakeostomi kanül çevresine antimikrobiyel topikal pomad kullanılmamalıdır.
-
Endotrakeal tüp ile trakeostomi kanül bağları günde 1 kez ve her kirlenmeden sonra değiştirilmelidir.
-
Trakeostomi bakımında, stoma alanındaki kanama, kızarıklık, ödem, koku ve hassasiyet değişiklikleri değerlendirilmeli ve kaydedilmelidir.
-
Mekanik ventilasyonda izlenen hastanın baş yüksekliği kontrendikasyon (vertebra ve pelvis, yaralanma/ ameliyatları, hipotansiyon, enteral beslenme vb ) yoksa 30-45 derece olmalıdır.
-
ARDS gelişen hastalarda akciğer kapasitesini arttırmak için prone (yüz üstü) pozisyonu verilebilir.
-
Deri bütünlüğü değerlendirilirken; endotrakeal tüpü olan hastaların ağız kenarları non invaziv maske kullanan hastalarda alın, burun, yüz basınç ülseri açısından gözlenmelidir.
-
İletişimi sağlamak için;
- Odadaki gereksiz sesler en aza indirilmeli.
- Hastanın yüzüne bakarak açık ve net konuşulmalı.
- Dudak okuyabiliyorsa yavaş konuşulmalı.
-Göz iletişimi (sorulara göz açıp kapama ile evet /hayır şeklinde cevaplama) kurulmalıdır.
- Alfabe kelime ve resim gösterilen tahtalar ile iletişim kurulabilir.
-
Bireyin uyumasını kolaylaştırmak, için, girişim saatleri düzenlenmeli, rahat pozisyon verilmeli, yüksek sesle konuşulmamalı, alarm ses seviyeleri ve ışık azaltılmalıdır. Yoğun bakım ünite ısı seviyesi(22-24) derece ayarlanmalıdır.
Mekanik Ventilasyonda Görülebilecek Sorunlar ve Komplikasyonlar:
Sorunlar
-
Pozisyon
-
Sekresyon
-
Endotrakeal tüpün trakea’ya dayanması
-
Bronkospazm
-
Öksürük
-
Havayolu veya tüpte tıkanıklık
-
Akciğer kompliansında azalma sebebiyle olabilir.
Girişimler
-
Ventilatör bağlantılarının kıvrılıp kıvrılmadığı kontrol edilir.
-
Hastanın şuur durumu kontrol edilip, şuur açık ise ventilatör moduna ve doktor direktifine göre sedasyon sağlanır.
-
Korku, ağrı ve hipoksi gibi hastanın ajitasyonuna neden olan faktörlerin olup olmadığı belirlenir.
-
Hava yolunda sekresyon varsa hasta aspire edilir.
-
Tüp seviye kontrolü yapılır.
-
Ventilatör bağlantılarında kaçak olması
-
Entübasyon tüpü veya trakeostomi kanülünün yerinde olmaması
-
Cuff basıncının düşük olması
-
Ventilatörde arıza olması gibi nedenlerden olabilir.
Girişimler
-
Ventilatör bağlantıları kontrol edilir, kaçak varsa önlenir.
-
Hastanın toleransına bağlı gelişmiş ise uygun solunum moduna alınır.
-
Tüpün cuffu kontrol edilir, basıncı düşük ise şişirilir.(25-30 mmH2O)
-
Tüp yerinde değilse değiştirilir.
-
Cuff problemleri
-
Ventilatör bağlantılarında kaçak
-
Alarm limitlerinin doğru düzenlenmemiş olması nedeniyle olabilir.
Girişimler
-
Tüpün pozisyonu değerlendirilir, kıvrım varsa düzeltilir.
-
Cuff basıncı değerlendirilir.
-
Ventilatör bağlantıları kontrol edilir.
Komplikasyonlar:
-
Tüp ile ilgili komplikasyonlar
-
Entübasyon tüpünün özefagusa girmesiyle yetersiz ventilasyon ve hipoksemi
-
Uzun süreli entübasyon ile larenks travması
-
Tüpün sağa veya sola kayması ile hiperventilasyon, atelektazi ve pnömotoraks
-
Cuffun aşırı şişirilmesi ile trakeal iskemi, nekroz.
-
Cuff kaçağı ile hava yollarındaki basıncın düşmesi sonucu yetersiz ventilasyon ve hipoksemi.
-
Trakeostomi kanülünün giriş yerinde enfeksiyon
-
Ağız ve burun bölgesinde yara
-
Mekanik ventilasyon ile ilgili komplikasyonlar
-
Barotravma (Pnömotoraks)
-
Su retansiyonu (Venöz dönüş zorlaştığında balans pozitife kayar, hiponatremi sık görülür)
-
Kardiak aritmiler (Atrial taşikardiler sık görülür)
-
Aspirasyon ( Aspirasyon pnömonisi)
-
Gastrointestinal sistem ülserasyon ve kanamalar.
-
Derin ven trombozu
-
Nazokomiyal enfeksiyonlar
-
Asit- baz dengesinde bozulma
-
O2 yoğunluğunun yüksek olmasına bağlı komplikasyonlar (%60’ın üstünde
-
O2, pulmoner epiteli hasara uğratır (ARDS) Kollaps ve atelektazi oluşur, bebeklerde göz retinası zarar görür.)
-
Mekanik ventilatör
-
Ventilatör devresi
-
Ağız Bakım Talimatında kullanılan araç ve gereçler
-
Aspirasyon Uygulama Talimatında kullanılan araç ve gereçler
-
Endotrakeal Tüp Bakım talimatında kullanılan araç ve gereçler
-
Trakeostomi Bakım talimatında kullanılan araç ve gereçler
-
Göz Bakım Talimatında kullanılan araç ve gereçler
-
Hastaya Pozisyon verme Talimatında Kullanılan araç ve gereçler
-
Tam Vücut Silme Banyosu Talimatında gerekli araç ve gereçler
-
Bası Yarası Risk değerlendirme Talimatında kullanılan araç ve gereçler
-
Bası Yarası oluşumunu Önleme talimatında kullanılan araç ve gereçler
-
Enteral Beslenme Talimatında kullanılan araç ve gereçler
-
Parenteral Beslenme Talimatında kullanılan araç ve gereçler.
-
Hemşire mekanik ventilatörün hastaya bağlanmadan önce tüm filtre ve devrelerinin tam ve kontamine olmadan kurulumunu sağlar.
-
Hastanın yaşam bulguları saat başı takip edilerek kaydedilir. Normal dışı değerler hekime bildirilir.
-
Bireyin durumuna göre saatlik veya 8 saatlik aldığı çıkardığı sıvı takibi yapılır. (bkz Aldığı Çıkardığı Sıvı Takip talimatı)
-
Ventilatör modları her saat kontrol edilir ve Hemşire Gözlem Formu’na kayıt edilir.
-
Hastanın Glasgow Koma Skalası değerlendirmesi saatlik olarak yapılır ve kayıt edilir.
-
Hastaya ihtiyacına göre uygun aralıklarda ağız bakımı verilir. (bkz. Ağız Bakımı Talimatı)
-
Hasta, ihtiyacına göre uygun aralıklarda aspire edilir. (bkz. Aspirasyon Uygulama Talimatı) Sekresyonun rengi, miktarı vb. Hemşire Gözlem Formu’na kayıt edilir.
-
Hastaya, ihtiyacına göre uygun aralıklarda göz bakımı yapılır (bkz. Göz Bakım Talimatı)
-
Hastaya 2 saatte bir pozisyon verilir.(bkz. Hastaya Pozisyon Verme Talimatı.)
-
Hastaya günde bir kez ve gerektikçe endotrakeal tüp bakımı yapılır (bkz. Endotrakeal tüp bakım talimatı)
-
Hastaya günde bir kez veya ihtiyacına göre trakeostomi bakımı yapılır (bkz. Trakeostomi Bakım Talimatı).
-
Hastaya günde bir kez tam vücut silme banyosu uygulanır (bkz Tam Vücut Silme Banyosu Talimatı).
-
Yatak çarşafları günlük ve kirlendikçe değiştirilir, gergin ve kuru olması sağlanır.
-
Yapılan tüm işlemlerden sonra atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır.
-
Hastaya takılan kateterlerin takılma tarihi Hemşire Gözlem Formu’na kayıt edilir. Değişim günleri her gün kontrol edilerek gerekli durumlarda ve sürede değişimi sağlanır.
-
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
-
Yapılan işlem “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
-
AMAÇ: Nabzın; sayı ve niteliğinin, periferal veya kalp tepe atımında (apeks) doğru olarak tespit edilmesidir.
-
KAPSAM: Bu talimat periferal nabzın alındığı bölgelerin tanılanması ile periferal ve apeksten nabız sayma işlemini kapsar.
-
SORUMLULAR: Bu protokolün uygulanmasından hemşire sorumludur.
-
TANIMLAR:
Nabzın alındığı yerler
-
Carotis arter
-
Brakial arter
-
Femoral arter
-
Temporal arter
-
Posterior arter
-
Posterior tibial arter
-
Dorsalis pedis arter
-
Radial arter
-
Apeks (Kalp tepe atımı):Kalbin yüzeydeki en alt kısmı için kullanılan terimdir. Apeks normalde orta klavikular hatta 5. ve 6. kostalar arasında (5.interkostal aralık) bulunur. Beş yaş altı çocuklarda 3.- 4. interkostal aralık kullanılır.
Yaş Alt sınır Ortalama Üst sınır
<1 gün 93 123 154
1-2 gün 91 123 159
3-6 gün 91 129 166
1-3 hafta 107 148 182
1-2 ay 121 149 179
3-5 ay 106 141 186
6-11 ay 109 134 169
1-2 yıl 89 119 151
3-4 yıl 73 108 137
5-7 yıl 65 100 133
6-11 yıl 62 91 130
Nabız, dakikadaki sayısı, ritmi, dolgunluğu ve alındığı yer bakımından tanılanır:
-
Nabzın sayı bakımından tanılaması;
-
Bradikardi (Nabzın 60/dk altında olması),
-
Normal nabız (Nabız 60-100 dk),
-
Taşikardi(Nabzın 100/dk üstünde olması),
-
Nabzın ritm açısından tanılaması;
-
Ritmik (düzenli),
-
Aritmik (düzensiz),
-
Nabzın dolgunluk açısından tanılaması;
-
Normal,
-
Zayıf,
-
Dolgun,
-
İpliksi (Filiform nabız),
Ölçüm yerine göre pozisyon:
-
Radial, brakial, temporal, carotis arterden nabız alınacak ise oturur ya da yatar pozisyonda,
-
Apikal arterden ölçüm yapılacaksa semi-fawler pozisyonda,
-
Femoral arterden, dorsalis pedis ve posterior tibial arterden ölçüm yapılacaksa sırtüstü yatar pozisyonda,
-
Popliteal arterden ölçüm yapılacaksa yüzükoyun yatar pozisyonda nabız sayılmalıdır.
-
Nabız, alttan kemikle desteklenen yüzeye yakın bütün arterlerden alınır.
-
Nabız saymadan önce hasta en az 15 dakika dinlendirilir.
-
Nabız düzensiz ise 1 dakika sayılır.
-
Apikal nabız alınırken steteskopla, periferal nabız alınırken parmaklarla palpasyon yapılarak sayım yapılır.
-
Periferal nabız sayımında başparmak kullanılmaz.
-
Atrial fibrilasyonda ve 2-3 yaş altındaki çocuklarda nabız apeksten 1 dakika sayılır.
-
Çocuklarda nabız ölçümü derece alma işleminden önce yapılır.
-
Cilt bütünlüğünün bozulması, ödem, yanık yarası, kırık-çıkık, amputasyon, invaziv girişimler, arterio-venöz fistül, anjio varsa o arter üzerinden nabız sayılmaz.
-
Nabız alınacak bölgeye uygun pozisyon verilir.
-
ARAÇ ve GEREÇLER:
-
UYGULAMA:
-
İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir.
-
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
Periferden nabız alma;
-
Hastayı en az 15 dakika öncesinden dinlendirin,
-
Hastaya nabız alınacak bölgeye uygun pozisyon verin,
-
İşaret, orta ve yüzük parmağınızı arter üzerine kolundan nabız alınıyorsa kolu yanına veya göğsü üzerine, yerleştirin,
-
Hafifçe bastırarak vuruları hissedin,
-
Vuruların dolgunluğunu ve ritmini değerlendirin,
-
Saate bakın ve kalp atım vurumlarını sayın,
-
Nabız ritmik ise 15 sn sayıp 4 ile çarparak dakikadaki kalp atım sayısını bulun,
-
Nabız aritmik ise 1 dk sayın,
-
Hemşire gözlem formuna anormal bir sonuç yoksa sayı/dakika, aksi bir sonuç varsa ritim/dolgunluk ve alınan bölgeyi de ekleyerek kayıt yapın.
-
Çocuklarda ölçüm sırasındaki durumu (uyuduğu, ağladığı vb) kaydedin.
Apeksten nabız sayılması;
-
Hastaya semi fowler veya yatar pozisyon verin,
-
15 dk. öncesinden hastayı dinlendirin,
-
Steteskobu avuç içinde ısıtın,
-
Steteskobun diyaframını/çanını sol 5.interkostal aralığa orta klavikular hat ile kesiştiği yere koyun. 5 yaşın altındaki çocuklarda 3 ve 4 interkostal aralığa koyun,
-
Kalp vurularını hissedin. Kalp vuruları düzenli ise 30 sn, düzensiz ise 1 dk sayın,
-
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkayın.
-
Ölçüm sonucu “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
50- NAZOGASTRİK SONDA BAKIM TALİMATI
|
-
AMAÇ: NG sondanın yerinde olup olmadığını kontrol etmek, nazal kavitenin bütünlüğünü korumak, kateterin gastrointestinal mukozaya yapışmasını önlemek ve aktivasyonu sağlamaya yönelik standart yöntem belirlemektir.
-
KAPSAM: Nazogastrik sonda bakımına yönelik faaliyetleri kapsar.
-
SORUMLULAR: Servis / Ünite hemşiresi
-
ARAÇ ve GEREÇLER:
-
Flaster ( hipoalerjenik 4 cm boyunda, 2,5 cm enindeki flasterin dikey ortasından 2.5 cm kadar kesilir)
-
Makas
-
Alkol
-
Steteskop
-
Non steril eldiven
-
Beslenme enjektörü
-
Spanç
-
Yumuşatıcı krem
-
UYGULAMA
-
İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir.
-
Eller “El Hijyeni Talimatına” uygun yıkanır.
-
Eldiven giyilir.
-
Hastaya rahat pozisyon verilir.
-
NGT nin girdiği burun deliğinde mukus varsa yumuşatıcı sürülür ve spanç ile temizlenir.
-
Burun üstündeki flaster alkollü spanç ile çıkarılır ve flaster kalıntıları alkollü spanç ile temizlenir.
-
Burun bölgesi kızarıklık, tahriş, ödem ve hassasiyet yönünden gözlenir.
-
Sonda seviyesine dikkat ederek sonda dış yüzeyi alkollü spanç ile silinir, kurulanır ve tekrar tespit edilir.
-
Sonda seviyesi ile ilgili şüphe varsa 5-10 cc hava verilerek, steteskop ile mide sesi dinlenir.
-
Hasta ve refakatçisi; sondanın yerinden çıkmaması, tespit flasterin yerinden ayrılmaması konusunda bilgilendirilir.
-
Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır.
-
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
-
Yapılan işlem “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
51- OFTALMİK YOLLA İLAÇ UYGULAMA TALİMATI
|
-
AMAÇ: İlacın, göze doğru/uygun teknikle uygulanarak, etkinliğini arttırmak.
-
KAPSAM: Bu talimat oftalmik damla ve kremin göze uygulanması faaliyetlerini kapsar.
-
SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından hemşire ve hekim sorumludur.
-
TANIMLAR:
-
Rondel: Göze kapatılan steril, emici göz pedi.
-
Hastanın gözünde kontak lens varsa ilaç uygulamadan önce çıkarılmalıdır.
-
İlaçların son kullanma tarihlerine dikkat edilmelidir.
-
Özellikle oftalmik damlaların ambalajı açıldıktan sonra kullanım miadlarına dikkat edilmeli, ilacın açıldığı tarih üzerine yazılmalıdır.
-
Üst üste damlatılacak iki damla arasında 5 dakika ara verilir.
-
Hastaya hem damla hem de pomad uygulanacaksa önce damla sonra pomad uygulanır.
-
Uygulama öncesi göz tanılanır: Kızarıklık, püyü, ödem varlığı, rondelin ıslaklık durumu, enfeksiyon ve alerji belirtileri.
-
Uygulama sonrası göz alerji ve enfeksiyon yönünden takip edilmelidir.
-
Uygun büyüklükteki tepsi
-
İlaç kartı (damla listesi)
-
Damlalıklar, Pomadlar
-
Steril gazlı bez
-
Steril rondel
-
Flaster
-
Böbrek küvet
-
İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir. Soruları varsa yanıtlanır.
-
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
-
Hastanın hangi gözüne damla veya pomad uygulanacağı kontrol edilir.
-
Hastaya uygun pozisyon verilir.
-
Yatar durumda: Sırt üstü yatar, baş ortaya çene yukarıda olacak şekilde tavana bakması söylenir.
-
Oturur durumda: Baş hiperextansiyonda tutulur, yukarıya bakması söylenir.
-
Hastanın gözü rondel ile kapalı ise rondeli açılır ve tanılanır.
-
Steril gazlı bez ile hastanın gözü (çapaklar kurumuş ise damla bolca damlatılarak yumuşatılır) içten dışa doğru temizlenir.
-
İlacın kapağı açılır, açılan kapağın iç kısmı zemine gelmeyecek şekilde tepsinin içine konulur. Diğer elin işaret parmağı ile alt göz kapağı aşağıya doğru çekilip damla veya pomad gözün alt forniksine (kapağın içindeki boşluk) damlatılır/sürülür.
-
Steril gazlı bez ile gözün etrafına gelen damla fazlalığı silinir.
-
Gözün kapalı durması gerekiyor ise steril rondel ile göz kapatılır.
-
Damla/pomatların ağzı kendi kapakları ile kapatılır.
-
Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır.
-
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
Yapılan işlem “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
52- OKSİJEN İNHALASYONU UYGULAMA TALİMATI
| -
AMAÇ: Doğru/uygun teknikle oksijen uygulayarak komplikasyonları önlemeye yönelik standart bir yöntem belirlemektir.
-
KAPSAM: Bu talimat oksijen tedavisinin temel prensipleri (güvenlik önlemleri ve enfeksiyon kontrol önlemleri), endikasyonları ile uygulama yöntemleri (nazal kanül, oksijen maskesi, oksijen çadırı ve katater) faaliyetlerini kapsar.
-
SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından hemşire ve hekim sorumludur.
-
TANIMLAR:
-
UYARILAR ve ÖNERİLER:
|