T. C. BÜLent eceviT ÜNİversitesi Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü

T.C.

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ

Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi

Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:

Ocak 2014

Revizyon Tarihi


Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI

AĞIZ BAKIMI TALİMATI

1. 
   AMAÇ: Oral kavitenin bütünlüğünü korumak ve devamını sağlamak için standart bir yöntem belirlemektir.
   
2. 
   KAPSAM: Bu protokol; ağız bakımı gerektiren durumları ve oral kavitenin düzeylerine göre tanılanması ile düzeylere yönelik bakımı kapsar.
   
3. 
   SORUMLULAR: Bu protokolün uygulanmasından hekimler ve hemşireler sorumludur.
   
4. 
   TANIMLAR
   

• 
  Mukozit: Ağız mukoz membran bütünlüğünde bozulma (eritem, ödem, kanama, ülserasyon, psödomembran oluşumu ile karakterize durum).
  
• 
  Halitozis: Ağız kokusu
  
• 
  Stomatitis: Ağız mukozası iltihabı
  
• 
  Gingivitis: Diş eti iltihabı
  
• 
  Glossitis: Dil iltihabı
  

5. 
   UYARILAR ve ÖNERİLER:
   

Tanılama Sıklığı: 12 saatte bir, 8 saatte bir, 2-4 saatte bir, 1-2 saatte bir.

Ağız bakımı gerektiren durumlar;

• 
  Koma ve şoktaki hastalar,
  
• 
  Diyabetik ve üremikler,
  
• 
  Oksijen inhalasyonu,
  
• 
  NG Tüp takılı hastalar
  
• 
  Dehidratasyon,
  
• 
  Yüksek ateş,
  
• 
  Protein, vitamin ve kalori eksikliği,
  
• 
  Ağızdan beslenememe,
  
• 
  İlaç kullanımına (Psikotrop, antibiyotik, antikolinerjik, demir vs) bağlı ağız kuruluğu, lezyon, dişlerde sararma,
  
• 
  Kemoterapi,
  
• 
  Radyoterapi,
  
• 
  Erken post-op dönemdeki hasta,
  
• 
  Sigara ve alkol kullanımı,
  
• 
  Kötü oral hijyen,
  
• 
  Risk faktörleri taşıyan hastalara, özel ağız bakımı verilir.
  
• 
  Ağızda oluşan plaklar uzaklaştırılmalıdır. Bu işlem esnasında hastanın tanısı, trombositopenisi varsa antikoagülan alımı göz önünde bulundurulmalıdır.
  
• 
  Trombositopeni ve kanama eğilimi olan hastalarda diş ipi kullanılmaz.
  
• 
  Fırçalama için yumuşak, naylon kıllı bir diş fırçası kullanılır.
  
• 
  Protezi olan hastada ağız bakımı vermeden önce, protezi çıkarılır.
  
• 
  Bakımının tüm aşamalarında hasta bilgilendirilerek bakıma katılımı sağlanır.
  
• 
  Steroid içeren inhaler tedavi sonrası grade’ine bakmaksızın uygun sıklıkla ağız bakımı yapılmalıdır.
  
• 
  Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar için kullanılacak solüsyon, solüsyonun koyulacağı kap ve gazlı bez steril olmalıdır.
  

Mukozit Sınıflandırma Skalası (WHO)

• 
  Grade 0: Normal,
  
• 
  Grade 1: Ağrısız ülserler ya da hafif acıma hissi ile beraber eritem bulunmaktadır.
  
• 
  Grade 2: Ağrılı eritem, ödem ya da ülserler, ancak katı gıdalar yenebilmektedir.
  
• 
  Grade 3: Ağrılı eritem, ödem ya da ülserler ve yalnızca sıvı gıdalar alınabilmektedir.
  
• 
  Grade 4: Parenteral ya da enteral beslenme desteği gerekmektedir.
  

GRADE DERECESİ	TANILAMA SIKLIĞI	BAKIM PLANI
GRADE 0	24 saatte	8 saatte bir
GRADE 1	12 saatte	6 saatte bir
GRADE 2	8 saatte	4 saatte bir
GRADE 3	2-4 saatte	2 saatte bir
GRADE 4	1-2 saatte	Saat başı

• 
  Ağız İçinin Değerlendirilmesi
  

• 
  Dudaklar; Pürüzsüz, pembe, nemli
  
• 
  Dil; Pembe nemli, papillalar mevcut, rahat hareket edebilir
  
• 
  Tükürük; Akışkan, şeffaf
  
• 
  Mukoza; Pembe ve nemli
  
• 
  Diş etleri; Pembe ve sağlam
  
• 
  Dişler; Parlak ve temiz
  

6. 
   ARAÇ VE GEREÇLER:
   

• 
  Nemlendirici krem, pomad veya vazelin,
  
• 
  Kapalı bir kap içinde kare gazlar ve/veya gaz tamponlar
  
• 
  Abeslang
  
• 
  Antiseptik solüsyon veya gargara (varsa ağız bakım seti)
  
• 
  Böbrek küvet
  
• 
  Atık torbası veya kutusu
  
• 
  Işık kaynağı
  
• 
  Non-steril eldiven
  
• 
  Havlu
  

7. 
   İŞLEM BASAMAKLARI:
   

• 
  İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir. Soruları varsa yanıtlanır.
  
• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
  
• 
  Eldivenler giyilir.
  
• 
  Perde ya da paravan çekilir.
  
• 
  Hastaya uygun pozisyon verilir (Hasta bilinçli ise fowler pozisyon, bilinçli değilse başının altında tek yastık bırakarak başını yana çevirin).
  
• 
  Protezleri varsa çıkarılır.
  
• 
  Çenesinin altına havlu ve böbrek küvet yerleştirilir.
  
• 
  Hastanın ağız içi iyi görülebilecek şekilde aydınlatılır.
  
• 
  Kavite düzeyi belirlenir. Grade düzeyine uygun bakım planlanır.
  
• 
  Gazlı bezin ipleri içeride kalacak şekilde abeslang üzerine sarılır.
  
• 
  Gazlı bez, bakım için hazırladığınız solüsyon ile ıslatılır.
  
• 
  Dikkatli bir şekilde dişler, yanak içleri, dil, dilaltı, diş etleri ve diğer yumuşak dokuların hepsi silinir.
  
• 
  Gazlı bez kirlendikçe yeni spanç ile silme işlemi tekrarlatılır.
  
• 
  Kalan solüsyon ile eğer hasta bilinçli ise ağzı çalkalatılır.
  
• 
  Dudaklara nemlendirici bir krem, pomad veya vazelin sürülür.
  
• 
  Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır.
  
• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  
• 
  Yapılan işlem “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
  

AĞRILI HASTADA AĞRI TAKİP TALİMATI

1. 
   AMAÇ: Hastanın ağrısını en aza indirerek rahatlamasını sağlamaktır.
   
2. 
   KAPSAM: Bu protokol, ağrılı hastada ağrının şiddetini tespit etmeyi ve tanılama kriterlerine göre uygulamayı kapsar.
   
3. 
   SORUMLULAR: Bu protokolün uygulanmasından hekimler, hemşireler ve fizyoterapistler sorumludur.
   
4. 
   TANIMLAR:
   

• 
  Ağrı: Mevcut ya da olası doku harabiyeti ile birlikte olan duyusal bir deneyim ve hoş olmayan bir duygudur.
  
• 
  VAS: Vizuel Analog Skalası. Sayısal olarak ölçülemeyen bazı değerleri sayısal hale çevirmek için kullanılan tablodur.
  

5. 
   UYARILAR ve ÖNERİLER:
   

• 
  VAS değerlendirmesi ağrı öncesi ve uygulama sonrası yapılır.
  
• 
  Ağrılı hastanın ağrısı, “Hasta Tanılama Formu”nda ki ağrı skalasına göre tanılanır.
  

Ağrı Skalası (VAS)





Değerlendirme: Hastalar için elde edilen değerlerin ortalaması alınır.

• 
  1-4 puan hafif ağrı, 4 saatte bir değerlendirilir.
  
• 
  5-6 puan orta şiddette ağrı, 2 saatte bir değerlendirilir.
  
• 
  7 ve üzeri puan şiddetli ağrı, saatte bir değerlendirilir.
  

6. 
   ARAÇ VE GEREÇLER:
   

• 
  Kullanılması öngörülen ilaçlar
  
• 
  İlaç uygulama yöntemine göre, protokolüne uygun malzemeler
  
• 
  Bakım planına göre, uygulanacak talimatlara uygun malzemeler.
  

7. 
   İŞLEM BASAMAKLARI:
   

• 
  İşlem öncesi hasta bilgilendirilir.
  

• 
  VAS’a göre değerlendirme yapılır.
  
• 
  Hastanın vital bulguları protokole uygun alınır.
  
• 
  Ağrıya yönelik Hemşirelik Bakım Planı hazırlanır ve plan doğrultusunda;
  

• 
  Ağrı lokalizasyonuna uygun pozisyon verilir, uyaranlardan uzak durması sağlanır.
  
• 
  “Hasta Bireyle İletişim Kurma ve Sürdürme Talimatı”na uygun iletişim sağlanır.
  
• 
  Doktor direktifine göre seçilen analjezik uygulama protokolüne göre uygulanır.
  
• 
  Ağrısı, hijyenik bakımını yapmasına engel oluyorsa, protokollere uygun bakım verilir.
  
• 
  Ağrının nedenine ve lokalizasyonuna göre sıcak ya da soğuk uygulama talimatı uygulanır.
  

• 
  Uygulamalardan sonra hayati belirtiler protokole uygun alınır VAS değerlendirilir.
  
• 
  Kullanılan malzemeler temizlenip kaldırılır.
  
• 
  Elde edilen tüm gözlem bulguları kayıt edilir.
  

ALDIĞI- ÇIKARDIĞI SIVI TAKİP TALİMATI

1. 
   AMAÇ: Hastanın 24 saat içinde aldığı ve çıkardığı sıvıların doğru ölçümünü yaparak, olası komplikasyonları önlemek.
   
2. 
   KAPSAM: Bu protokol, aldığı- çıkardığı sıvıların tanılanması ile takibini kapsar.
   
3. 
   SORUMLULAR: Bu protokolün uygulanmasından hekimler ve hemşireler sorumludur.
   
4. 
   TANIMLAR:
   

• 
  Parasentez:  İçinde su veya cerahat toplanmış bir vücut boşluğundaki sıvıyı çıkarmak için yapılan delme ameliyatı.
  
• 
  Torasentez: Plevral sıvının bir iğne ya da kateter ile aspirasyonu işlemidir.
  

5. 
   UYARILAR VE ÖNLEMLER
   

Aldığı ve Çıkardığı Sıvı Takibinin Yapıldığı Hastalıklar:

• 
  Konjestif Kalp Yetmezliği,
  
• 
  Böbrek Yetmezliği,
  
• 
  Yoğun sıvı tedavisi olan hastalar,
  
• 
  Ödemli hastalar,
  
• 
  Kemoterapi ve Böbreğe toksik etkisi olan ilaç kullanan hastalar,
  
• 
  Diüretik kullananlar,
  
• 
  Karaciğer sirozu, karaciğer hastalığı,
  
• 
  Cerrahi operasyon geçiren hastalar,
  
• 
  Yüksek ateşli hastalar,
  
• 
  Oral beslenemeyenler (Koma, yutma güçlüğü v.s.),
  
• 
  Diyaresi ve kusması olan hastalar,
  
• 
  Yanık ve hormonal nedenler,
  
• 
  Beslenme bozuklukları.
  

Aldığı Sıvılara;

• 
  Oral alınan tüm sıvılar,
  
• 
  IV sıvılar,
  
• 
  İrrigasyon sıvıları,
  
• 
  İrrigasyon sıvılardan arta kalan miktar (geri alınamayan miktar),
  
• 
  Periton diyalizinden arta kalan sıvı,
  
• 
  Meyveler,
  
• 
  Yemek sıvıları dahil edilir.
  

Çıkardığı Sıvılara;

• 
  İdrar
  
• 
  Kusmuk
  
• 
  Hematemez
  
• 
  Melena
  
• 
  Diyare
  
• 
  Mens Kanaması
  
• 
  Drene olan sıvı
  
• 
  Mide aspirasyonu
  
• 
  Parasentez
  
• 
  Torasentez
  
• 
  Terleme
  
• 
  Ameliyat drenaj kaybı
  
• 
  Periton diyalizinden fazla çıkan sıvı, dahil edilir.
  

Sıvı Bilançosu:

Dengede: Aldığı- çıkardığından 200-400ml fazla

Pozitif Bilanço: Aldığı > çıkardığı (böbrek yetmezliği)

Negatif Bilanço: Çıkardığı > aldığı (diüretik kullanımı)

Dışkı kayıpları; her dışkılama, özel ölçme kabı ile takibi yapılır.

Oral kayıplar; (kusma, hematemez) bardak ve ölçme kabı ile takibi yapılır.

• 
  Alt bezi kullanan hastalarda boş bez tartılır, hasta idrarını yaptıktan sonra bez tartılır.
  
• 
  Aradaki fark çıkardığı sıvı olarak kaydedilir.
  
• 
  Menstrüel kanamalarda her pette 30-50 ml kayıp vardır. 24 saatlik ped kullanım sayısına göre takibi yapılır.
  
• 
  Yara sızıntı ve kanamalarda 24 saatlik ped sayısına göre değerlendirilir.
  

Sıklıkla kullanılan ölçeklerin ml olarak değerleri

• 
  Bir su bardağı sıvı: 200 ml
  
• 
  Bir su bardağı yoğurt: 200 ml
  
• 
  Bir kase çorba: l50 ml
  
• 
  Bir yemek kaşığı: l5 ml
  
• 
  Ölçekler standart olmadığı için bardak ve kase gibi kaplar önceden ölçülüp not alınmalıdır.
  

6. ARAÇ VE GEREÇLER

• 
  Hemşire gözlem formu
  
• 
  Kalem
  

7. 
   İŞLEM BASAMAKLARI
   

• 
  Aldığı - çıkardığı sıvıların toplamının, hasta için önemi anlatılır.
  
• 
  Hastaya her sabah vücut ağırlığı ölçüm protokolü uygulanır.
  
• 
  Aldığı-çıkardığı sıvıların dengesinin tanılama sıklığına göre toplamı yapılır. Dengede olup olmadığı kontrol edilir.
  

Oral alınan sıvılar için,

• 
  Hastaya aynı bardak ölçüsünü kullanması söylenir.
  
• 
  Takibinin yapılabilmesi için içtiği sıvıların kaydının yapılmasının önemi anlatılır. Okuma yazma bilmeyen hastalar için kağıt, kalem kullanmayıp, her bardak için bir çizgi çizmesi söylenir.
  

Çıkarılan sıvılar için,

• 
  Çıkardığı sıvıların toplanması için ölçü kabı verilir.
  
• 
  Ölçü kabının üzerine; Hasta adı soyadı, barkod numarası, oda - yatak numarası ve biriktirilen sıvının cinsi yazılır.
  

• 
  Aldığı-çıkardığı sıvı dengesizliğinde doktor ile işbirliği yapılır.
  
• 
  Aldığı-çıkardığı sıvılar cc (ml) olarak “Hemşire Gözlem Formuna” tanılama sıklığına göre kaydedilir.
  
• 
  Tanılama sıklığına göre ölçüm yapıp kaydedilen sıvı (herhangi bir tetkik için gönderilmeyecek ise) boşaltılır.
  
• 
  24 saatlik idrar toplanıyorsa sabah 08:00’ da hastanın ilk idrarı tuvalete yaptırılır. Ertesi günün sabahı, hastanın son idrarı ölçü kabına olmak üzere saat 08:00’a kadar olan tüm idrarı toplanır.
  
• 
  Sondası olan hastanın sızıntı yönünden takibi yapılır.
  
• 
  Dreni, foley sondası, nazogastrik sondası olan hastanın tanılama sıklığına göre ölçümü yapılır ve kaydedilir.
  
• 
  Kullanılan kaplardaki hastanın çıkardığı sıvılar, ölçüm yapıldıktan sonra uygun elimine edilmelidir.
  
• 
  Kliniğe özel kaplar (ördek, sürgü) kullanılmış ise, kapların temizliği yapılmalı ve yerlerine yerleştirilmelidir.
  

4- AMPUL FORMUNDA İLAÇ HAZIRLAMA TALİMATI

1. 
   AMAÇ: Ampul formundaki ilacı doğru/uygun teknikle hazırlamak için standart bir yöntem belirlemektir.
   
2. 
   KAPSAM: Bu talimat; ampul formundaki ilacı doğru ve uygun teknikle hazırlamayı kapsar.
   
3. 
   SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından hemşireler sorumludur.
   
4. 
   TANIMLAR:
   

Ampul

Boyun

Gövde

Baş

5. 
   UYARILAR ve ÖNERİLER:
   

Tanımlama

• 
  Ampul içindeki ilaç;
  

• 
  Tortu,
  
• 
  Renk,
  
• 
  Miktar,
  
• 
  Son kullanma tarihi açısından tanılanır.
  

• 
  İlacın prospektüsü;
  

• 
  Yan etkiler,
  
• 
  İlaç etkileşimleri yönünden okunur.
  

Temel ilkeler

• 
  İlaç, hemşire bankosunda hazırlanır.
  
• 
  Uygulanan ilacın son kullanma tarihi kontrol edilir.
  
• 
  Ampul formunda ilacın hazırlığı, ilacı uygulayacak hemşire tarafından yapılır.
  
• 
  İlacın hazırlığında steril-disposable enjektör kullanılır.
  
• 
  Her ilaç için ayrı enjektör kullanılır.
  
• 
  Ampul kırılırken elin cam parçalarıyla yaralanmamasına özen gösterilir.
  

6. 
   ARAÇ VE GEREÇLER:
   

• 
  İlaç kartı
  
• 
  Tedavi tepsisi
  
• 
  Ampul formundaki ilaç
  
• 
  Steril gazlı bez
  
• 
  Enjektör (ilacın dozuna uygun)
  
• 
  Yedek iğne ucu
  
• 
  Atık torbası veya kutusu
  

7. 
   İŞLEM BASAMAKLARI:
   

• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  
• 
  İlaç kartı ile ampul karşılaştırılır.
  
• 
  Ampulün baş kısmında kalan ilaç, doz kaybını önlemek amacıyla parmakla vurularak aşağı indirilir.
  
• 
  Ampul baş ve gövde kısmından tutulup boyun kısmındaki çizgiden kırılır. Ampul kırılmıyorsa boyun kısmı ampul testeresi ile inceltilerek kırılır.
  
• 
  İstenen doz, steril bir şekilde (enjektör iğnesi ampulün kenarına değdirilmeden) enjektöre çekilir.
  
• 
  Enjektördeki hava çıkartılır ve koruyucu başlığı takılır.
  
• 
  Hazırlanan ilaç tedavi tepsisine yerleştirilir.
  
• 
  Malzemeler temizlenerek kaldırılır.
  
• 
  Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır.
  
• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  

5- ASPİRASYON UYGULAMA TALİMATI

1. 
   AMAÇ: Aspirasyon uygulamaları ile ilişkili enfeksiyonların gelişimini önlemeye yönelik standart bir yöntem belirlemektir.
   
2. 
   KAPSAM: Solunum yolu sekresyonlarının aspirasyonu ile ilgili faaliyetleri kapsar.
   
3. 
   SORUMLULAR: Bu talimatın uygulamasından aspirasyon uygulamaları yapılan tüm birimlerindeki hekim ve hemşireler sorumludur.
   
4. 
   TANIMLAR:
   

• 
  Orofarengeal / nazofarengeal aspirasyon: Etkili öksürebilmesine rağmen sekresyon atamayan hastalarda, ağızdan ve burundan girilerek farenkste son bulacak şekilde üst solunum yoluna girilerek yapılır.
  
• 
  Orotrakeal/nazotrakeal aspirasyon: Etkili öksüremeyen, pulmoner sekresyonu olan ve yapay hava yolu bulunmayan hastalara ağız ve burundan bronş ve trakeaya girilerek yapılır.
  
• 
  Endotrakeal aspirasyon: Endotrakeal tüp/trakeostomi kanülünden, bronş ve trakeaya girilerek gerçekleştirilir. (Oro, ağız yoluyla aspirasyonu; nazo, burun yoluyla aspirasyonu ifade etmektedir.)
  
• 
  Açık aspirasyon: Ventilatöre bağlı hastanın ventilasyonunu keserek endotrakeal tüpten yapılan aspirasyon işlemidir.
  
• 
  Kapalı aspirasyon: Ventilatöre bağlı hastanın ventilasyonunu kesmeden endotrakeal tüpten yapılan aspirasyon işlemidir.
  

5. 
   UYARILAR ve ÖNERİLER
   

Aspirasyon Uygulanan Durumlar:

• 
  Mekanik ventilatöre bağlı hastalar
  
• 
  Santral sinir sistemi patolojisi olan hastalar
  
• 
  Öksürük ve yutma refleksinin kaybolduğu durumlar
  
• 
  Kas ve sinir hastalıkları
  

Temel İlkeler:

• 
  Aspirasyon aseptik tekniğe uygun olarak yapılmalıdır.
  
• 
  Entübe hastalar sık aralıklarla aspire edilmemeli; endikasyonu olup olmadığı değerlendirilmelidir.
  

Aspirasyon Gerektiren Belirtiler:

• 
  Hastanın ifadesi,
  
• 
  Hırıltılı solunum,
  
• 
  Öksürük ve sekresyon varlığı,
  
• 
  Takipne, hiperventilasyon,
  
• 
  Siyanoz,
  
• 
  Taşikardi, ritim problemleri,
  
• 
  Kan basıncının artması,
  
• 
  Terleme, huzursuzluk,
  
• 
  Ventilatörde yüksek basınç alarmı,
  
• 
  Pulse oksimetrede SPO₂ değerinin düşük seyretmesi,
  
• 
  Aspirasyon işlemi 15-20 sn den fazla sürdürülmez.
  
• 
  İki uygulama arası en az 20-30 sn olmalıdır.
  
• 
  Hastanın genel durumuna göre uygun pozisyon verilmelidir.
  
• 
  Hasta enteral besleniyorsa beslenme durdurulmalıdır.
  
• 
  Aspiratör basıncı yetişkinlerde 80-140 mmhg,
  

• 
  Çocuklarda 80-100 mmhg
  
• 
  Yeni doğanda 60-80 mmhg olmalıdır.
  

• 
  Aspirasyon sondasının çapı entübasyon tüpü / trakeostomi kanülünün çapının 1/3 ü olmalıdır. Yetişkin için 12-18, çocuk için 8-10, yeni doğan için 5-8 nolu sondalar kullanılmalıdır.
  
• 
  Endotrakeal aspirasyonda, aspirasyon sondasının uzunluğu, entübasyon tüpünden uzun olmalıdır.
  
• 
  Aspirasyon sondası tüp içinde ilerletilirken aspiratör kapalı olmalıdır.
  
• 
  Çıkarılan kateter, bir kez daha içeri itilerek aspirasyon yapılmamalıdır.
  
• 
  Aspirasyon sırasında ambu hazır bulundurulmalıdır.
  
• 
  Aspirasyon sondası inspiryumda ilerletilmelidir.
  
• 
  Aspirasyon sırasında hastanın kalp hızı, ritmi, solunumu, cilt rengi gözlenmelidir.
  
• 
  Yüz bölgesinde travma, anomali ve operasyonlar varsa orotrakeal / nazotrakeal aspirasyon uygulanmamalıdır.
  
• 
  Sekresyonları yoğun ve sekresyona bağlı tıkacı olan hastalar dışında, aspirasyon işlemi öncesinde tüp içine sıvı verilmemeli; eğer sıvı verilmesi gerekiyorsa tek kullanımlık steril solüsyonlar (5-15 ml steril sıvı içeren ampuller) kullanılmalıdır.
  
• 
  Aspirasyon işlemi tamamlandıktan sonra, kullanılan 5-15 ml ampul içinde sıvı kalmış ise bekletilmeden atılmalıdır.
  
• 
  Akciğer sekresyonları yeterince temizlendikten sonra yıkama solüsyonunda yıkanan kateter ile ağız sekresyonları aspire edilmeli ve kateter atılmalıdır.
  
• 
  Aspirasyon sondası tek kullanımlıktır. Her aspirasyon için yeni ve steril bir kateter kullanılmalıdır. Aynı kateter sıvı içinde bekletilmemeli, kesinlikle tekrar kullanılmamalıdır.
  
• 
  Yıkama için 500 ml’lik plastik ya da cam şişeler içindeki steril sıvılar (serum fizyolojik ya da steril su) kullanılmalıdır.
  
• 
  Solüsyonlar 8 saatten uzun süre kullanılmamalı, yıkama solüsyonu çok kirlenmiş ise 8 saat beklenilmeden değiştirilmelidir. Hazırlanan solüsyon kabının üzerine kullanılmaya başlandığı tarih ve saat kaydedilmelidir.
  

• 
  Aspirasyon işlemi tamamlandıktan sonra kateter atılmadan önce yıkama solüsyonu kullanılmalıdır.
  
• 
  Kapalı aspirasyon kateterleri 24 saat ara ile fonksiyon bozukluğu gelişmesi, kateterin tıkanması, kateter kılıfının delinmesi durumlarında 24 saat beklenmeden değiştirilmelidir.
  
• 
  Farklı hastalar arası kullanımda aspirasyon setinin tamamı değiştirilmelidir.
  
• 
  Hastane vakum sistemine bağlı aspiratörler aracılığı ile açık veya kapalı aspirasyon uygulanan her hastada aspiratörün içindeki tek kullanımlık torba, işaretli seviyeye kadar dolunca yenisi ile değiştirilmeli, ayrıca her hasta için mutlaka torba, hortum ve çam ucu değişimi yapılmalıdır.
  
• 
  Torbalı sistem olmayan aspiratör kavanozları doldukça, her 24 saatte bir boşaltılıp temizlenmeli ve uygun şekilde dezenfekte edilmelidir.
  
• 
  Taşınabilir aspiratör kullanılması gereken durumda aspiratör kavanozu doldukça, her 24 saatte bir boşaltılıp temizlenmeli ve klor içeren tablet vb ile dezenfekte edilmelidir.
  

6.