T. C. Firat üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ TÜrk diLİ ve edebiyati anabiLİm dali kirgiz tüRKÇESİnde üNSÜzler ve

Kullanıldığı Durum: 
-Vñ durumunda kullanılır: cañ (savaş, kavga Çin.), cıñ (560 gramlık ölçü birimi Çin.), 
daarıñ (yüksek dereceli kişi Çin. da = büyük, cen = kişi), ġañġuñ (kahraman, yiğit Çin. ġuan 
=  ünlü,  ġun  =  külhanbeyi;  avare),  qoşañ  (bir  yemek  türü  Çin.),  olpoñ  (vergi,  haraç  Kırg.  - 
Moğ.),  ılañ  (aksak,  çolak  Far.  leng),  palañ  (bir  eyer  takımı,  palan  Far.  pālān),  popoloñ 
(boydan  yarılmış  kalasın  yarısı;  içinden  çıkılmaz  durum  Rus.  popolam),  opoñ  (değirmen 
Moğ. mofan = değirmen), vañ (prens Çin.), zañ (örf, adet; kanun Moğ.). 
 
ñ. 3. 2. Özellikler:  
ñ. 3. 2. 1. Ortada: 
 
Arapça, Farsça ve Rusça’dan alıntı sözcüklerde birincil olarak iç seste “-ñ-” kullanımı 
yoktur. 
Bazı  alıntı  sözcüklerde iç  seste  “-ñ-” türemesi  görülür:  luñtuñ (askeri  vali  Çin.  du  = 
büyük + tun = yönetme), üñkür-nañkir (Münker-Nekir Ar. münker nākir). 

 
142 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  iç  sesteki  “-ñ-”  ünsüzünün  “-z-”  sesine  değiştiği  görülür:  aş-
puzul (yemek satılan dükkan Kırg. – Çin. puñi = dükkan). 
 
ñ. 3. 2. 2. Sonda: 
Farsça’dan  Kırgız  Türkçesine  girmiş  olan  alıntı  sözcüklerde  son  ses  “-ñ”  korunur: 
badırañ  (salatalık  Far.  bādreñ),  çañ  (bir  müzik  aleti  Far.  çeng),  ılañ  (aksak,  çolak  Far. 
leng),mañ  (uyuşturucu  madde  Far.  beng),  ireñ  ~  ırañ  ~  rañ  (renk,  görünüm  Far.  reng),  tañ 
(zor durum, darlık Far. teng). 
Arapça ve Rusça’da “ñ” ünsüzü olmadığından bu dillerden Kırgız Türkçesine girmiş 
olan alıntı sözcüklerde birincil olarak “ñ” ünsüzü yoktur. 
Diğer  dillerden  Kırgız  Türkçesine  girmiş  olan  bazı  alıntı  sözcüklerde  son  ses  “-ñ” 
korunur: buduñ-çañ (boy savaşı Kırg. – Çin. çañ = savaş, kavga), qañ (birleştirme, lehim yeri 
Çin. – Moğ. ġañ = delik, yarık), mampañ (bölge yöneticisi derecesindeki bir unvan Çin. min 
= el, halk; vañ = devlet memuru), zuñtuñ (devlet yöneticisi Çin. tszun = lider, tuñ = yönetme). 
Bazı alıntı birleşik sözcüklerde ilk sözcüğün son sesinde “-ñ > -n” değişimi görülür: 
ban-duulu (büyük davul Çin. – Ar. bañ-ùabl), san-qazına (zenginlik Moğ. – Ar. señ-òazìne). 
 
P - p (П-п) 
 
P. 1. Tanım: 
 
Ses değeri Türkiye Türkçesi ile aynı olan bu ünsüz; ton bakımından tonsuz, çıkış yeri 
bakımından çift dudak, çıkış şekli bakımından süreksiz bir ünsüzdür. Hava yolu bakımından 
da  ağız  ünsüzüdür.  Sesin  oluşumu  şöyle  açıklanır:  “Ötümsüz  ‘p’  sesinin  çıkarılmasında 
kapanma iki dudak arasında olur, alt çene biraz aşağıya doğru sarkar, dil ses çıkarma işlemine 
katılmaz ve ses telleri titreşime geçmez.”
145
 
 
“p” ünsüzü  sözcük ve  hece sonlarında  daha  baskılı,  soluklu  bir  şekilde çıkar. Bunun 
sebebi  şöyle  açıklanır:  “Bunun  niçin  böyle  olduğunun  sebebini  kapanma  fonemlerinin 
oynaklanma biçiminde aramak gerekir. Gerçekten bu fonemlerin oynaklanmasında, yukarıda 
da  bahsettiğimiz gibi,  kapanmanın  açılması  ile  birlikte,  kapanma  yerinin arkasında toplanan 
ve sıkışan nefes anî olarak dışarıya itilir. İşte, ardından başka fonem gelmeyen veya bir kesinti 
ile biten kelime veya hece sonlarında bu fonemin soluklu olduğu hissini uyandıran bu keyfiyet 
olsa gerek.”
146
  
                                                 
145
 Nevin Selen, 
age., s. 77. 
146
 Necip Üçok, 
age., s. 41. 

 
143 
 
P. 2. Türkçe Sözcüklerde: 
P. 2. 1. Görünüm:  
 
Kırgız Türkçesindeki Türkçe sözcüklerde ortada ve sonda birincil veya ikincil olarak 
kullanılan bir ünsüzdür.  
P. 2. 1. 1. Başta: Kullanılmaz. 
 
S.G.Clauson, P.Aalto gibi bazı dilcilere göre Altay dillerinde olduğu gibi Türkçede de 
birincil olarak “p” yoktur, Türkçedeki sözcük başındaki “p-”, “b-”den gelişen ikincil bir sestir. 
A.V.Gabain,  beş farklı  ağız  tespit ettiği  Eski  Türkçede  Brahmi ağzında ön  seste çoğunlukla 
‘p-’nin  hakim  olduğunu  belirtmektedir.  W.Bang  da  Eski  Türkçede  bazı  ağızların  kelime 
başında ‘b-’ yerine ‘p-’ ye sahip bulunduğunu ve dolayısıyla bunun bir ağız özelliği olduğunu 
belirtmektedir.
147
 A.M.Şçerbak ise, Ana Türkçede söz başında “b-” ünsüzünün bulunmadığını 
kabul ettiğinden ön ses “b-” yerine “p-” ünsüzünü tercih etmiş ve birincil olan “p-” nin Ana 
Türkçenin geç devirlerinde cümle vurgusu etkisiyle ötümlüleşerek “b-” olduğunu, “p- > b- > 
m-” değişiminin yerleşerek Türk dillerinde “b- ~ m-” nin ortaya çıktığını düşünür. Kuzeydoğu 
Türk lehçelerinde bu “b-” nin yeniden ötümsüzleşerek “p-” ye döndüğünü, bu sebeple bugün 
Hakas,  Şor  ve  Çuvaş  Türkçeleri  dışındaki  lehçelerde  “p-”  ünsüzü  ile  başlayan  kelimelerin 
alıntı olduğunu ifade eder.
148
  
Türkçede  sözcük  başında  “p-”  ünsüzünün  birincil  olarak  bulunup  bulunmadığı 
hakkında farklı görüşlerin olduğu görülür. Ancak Kök Türkçede olduğu gibi Kırgız Türkçesi 
yazı dilinde de Türkçe sözcüklerde ön ses “p-” kullanımı yoktur. 
 
P. 2. 1. 2. Ortada: 
Örnek:  öpkö  (akciğer), capayı  (yabani),  çılpaq (çapak),  kirpik  (kirpik), çıpçañ  (tam 
olarak),  çapan  (ceket,  elbise),  elpek  (hızlı,  çevik),  qaptoo  (kaplamak),  çapçuu  (eşinmek), 
qapalanuu (üzülmek), çılpaqtoo (çapaklamak), tüptöö (çapalamak), tapşıruu (yapmak; emanet 
etmek). 
Kullanıldığı Durum: 
-VpV- durumunda kullanılır: cıpar (misk), çapan (ceket, elbise), capıraq ( ∼ calbırak) 
(yaprak), topuraq (toprak), köpürö (köprü), capayı (yabani). 
-VpV durumunda kullanılır: töpö (tepe). 
VpV durumunda kullanılır: apa (anne). 
                                                 
147
 Ercan Alkaya, 
age., s. 85. 
148
 Filiz Kılıç, 
agt., s. 144. 

 
144 
-pC-  durumunda  kullanılır:  çıpçañ  (tam  olarak),  öpkö  (akciğer),  topta-  (toplamak), 
qapta- (kaplamak), çapça- (eşinmek), tüptö- (çapalamak), tapşır- (yapmak; emanet etmek). 
-Cp-  durumunda  kullanılır:  elpek  (hızlı,  çevik),  arpa  (arpa),  kirpi  (kirpi),  kirpik 
(kirpik),  körpö  (kuzu  derisi;  küçük  dar  yorgan),  çolpon  (çolpan,  Zühre  yıldızı),  çılpaq 
(çapak). 
 
P. 2. 1. 3. Sonda: 
Örnek: çalap (ayran), ep (yetenek), köp (çok), sap (sap, tutacak; dize), tüp (kök, dip), 
cip (ip), çöp (ot). 
 
Kullanıldığı Durum: 
-Vp  durumunda  kullanılır:  cip  (ip),  sap  (sap,  tutacak;  dize),  köp  (çok),  cap- 
(kapatmak, örtmek), qap- (kapmak; ısırmak, dişlemek). 
-Cp durumunda kullanılır: alp (kahraman). 
Vp durumunda kullanılır: ep (yetenek). 
 
P. 2. 2. Özellikler:  
P. 2. 2. 1. Ortada:  
 
Eski Türkçede iç seste yer alan bazı “-p-” seslerinin korunduğu görülür: arpa ( < arpa 
DLT I-123; DTS 53), kirpiç ( < kerpiç DTS 301) (kerpiç), kirpi ( < kirpi DLT I-415; DTS 
309) (kirpi), kirpik ( < kirpik DLT I-478; DTS 309) (kirpik), köpürö ( < köprüg EUTS 78; 
köprük DTS 317) (köprü), topuraq ( < topraq DLT I-15; DTS 575) (toprak), apa ( < apa DTS 
47 ‘büyük kız kardeş’) (anne), cıpar ( < yıpar DLT I-327; DTS 267) (misk, güzel koku), öpkö 
(  <  öpke  DLT  I-128;  DTS  387)  (akciğer;  dargınlık),  şıpıruu  (  <  sipir-  EUTS,  136) 
(süpürmek), tapşıruu ( < tapçur- DLT II-175) (teslim etmek, emanet etmek). 
Eski  Türkçede  iç  seste  yer  alan  bazı“-p-”  seslerinin  “-b-”  sesine  değiştiği  görülür: 
tebüü ( < tepik DLT I-27; DTS 552) (tekme; tepme), kebek ( < kepek DLT I-390) (kepek), 
töbö ( < töpö OTG 255; töpü DTS 580) (tepe), cibek ( < yipek KTS, 324) (ipek), köbük ( < 
köpük OTG 248; köpük ~ köpik DTS 317) (köpük), cabışuu ( < yapış- DLT III-70; DTS 236) 
(yapışmak), tabınuu ( < tapın- DLT II-240; DTS 534) (tapınmak; hizmet etmek). 
Eski  Türkçede  iç  seste  yer  alan  bazı  “-p-”  seslerinin  “-m-”  ye  değiştiği  görülür: 
teminüü ( < tepin- DLT II-140; DTS 552) (tepinmek). 
Eski Türkçede iç seste yer alan bazı “-p-” seslerinin düştüğü görülür: cuqa ( < yupqa 
DLT II-294; DTS 281) (ince). 

 
145 
“p”  ünsüzü,  ünlü  ile  başlayan  bir  ek  aldığında  iki  ünlü  arasında  kalan  “–p-”  ünsüzü 
tonlulaşarak  “-b-”  sesine  dönüşür:  çabuul  (  <  çap-uul)  (baskın),  tabışmaq  (  <  tap-ışmaq) 
(bilmece), köböytüü ( < köp-öytüü) (çoğaltmak; çarpmak), tebelöö ( < tep-ele-öö). Özellikle 
“p”  ünsüzü  ile  biten  bir  sözcüğün  mastar  eki  aldığında  tonlulaşarak  “b”  sesine  dönüşümü 
sıkça görülen bir değişimdir: qol çabuu ( < çap-uu) (alkışlamak), tabuu ( < tap-uu) (bulmak), 
sebüü ( < sep-üü) (serpmek). 
-pC- durumunda diğer ünsüzlerle birlikte aynen korunan “-p-” ünsüzü (öpkö, topta-), 
“-r-”  ünsüzü  ile  kullanıldığında  (-pr-)  iki  ünsüz  arasında  ünlü türemesinin  oluştuğu  (-pVr-) 
görülür: topuraq (toprak), köpürö (köprü). 
 
P. 2. 2. 2. Sonda:  
 
Eski Türkçede son seste yer alan bazı “-p” seslerinin korunduğu görülür: köp ( < köp 
DLT I-319; DTS 317) (çok, bol), alp ( < alp DLT I-41; DTS 36) (kahraman, yürekli, yiğit; iri 
ve çok uzun boylu kişi), tüp ( < tüp DLT III-119; DTS 598) (kök, dip), cip ( < yıp I-158; DTS 
267) (ip), sap ( < sap DLT III-145; DTS 485) (sap, tutacak; dize), cap- ( < yap- DTS 235) 
(kapattı, örttü), qaptı ( < qap- DTS 420) (kaptı).  
 “-p”  ile  biten  zarf  fiil  eki  ünlü  ile  başlayan  yardımcı  fiil  ile  beraber  telaffuz 
edildiğinde “-p > -b > -w” değişimi oluşur. Bu, yazı diline yansımaz: kütüw atat (< kütüp atat 
< kütüp catat) (bekliyor), süylöw atat (< süylöp atat < süylöp catat) (söylüyor), cazıw aldı (< 
cazıp aldı) (yazdı).
149
 
 “-p” ile biten sözcükler “-p” zarf fiilini alırken sözcüğün sonundaki “-p” ünsüzü önce 
“b” ye, daha sonra “-w” ünsüzüne dönüşür ve ardından düşerek uzun ünlü oluşturur:
150
 çaap 
(< çawıp < çap + ıp) (vurup), taap (< tawıp < tap + ıp) (bulup). 
 
P. 3. Alıntı Sözcüklerde: 
P. 3. 1. Görünüm:  
 
Kırgız  Türkçesindeki  alıntı  sözcüklerde  başta,  ortada  ve  sonda  birincil  veya  ikincil 
olarak kullanılan bir ünsüzdür. 
P. 3. 1. 1. Başta:  
Örnek: paana ~ maana (bahane, sığıntı Far. bahāne), payda (belli, açık Far. peydā), 
payiz (faiz Ar. fā’iż ), pal (fal Ar. fāl), palaz (palas, küçük dokuma kilim Far. pelās), palan 
                                                 
149
  “Güney  ağızlarında  uzun  ünlülerin  bulunduğu  kelimelerin  yerine  diftonglu  şekillerin  kullanıldığı 
görülür: tirüw ~ tirüü, sow ~ soo, elüw ~ elüü (Filiz Kılıç, 
agt., s. 66). 
150
 Ahmet Buran, 
agm., s. 292. 

 
146 
(falan  Ar.  fulān),  palañ  (bir  eyer  takımı,  palan  Far.  pālān),  palata  (kamara  Rus.  palata), 
palvan (pehlivan Far. pehlevān), palitsey (polis Rus. palitsey < Alm.), paloo (pilav Far. pelāv, 
pilāv
), pan (fen Ar. fenn), panar (fener Rus. fonar’ ), panetike (fonetik Rus. fonetiqa), pandi ~ 
pant  (öğüt  Far.  pend),  panca  ~  manca  (beş  parmak,  pençe  Far.  pence),  parbana  ~  parvana 
(lamba  etrafında  dönen  kelebek,  pervane  Far.  pervāne),  paranda  (kuş  Far.  perende),  parz  ~ 
parız (farz Ar. farø), parzant ~ perzent (çocuk Far. ferzend), parq (fark Ar. farq), parq (park 
Rus.  parq  <  İng.),  parlament  (parlamento  Rus.  parlament  <  Alm.),  parman  (ferman  Far. 
fermān
),  pars  (Fars  Far.  fārs),  pasılke  (posta  kolisi  Rus.  posılqa),  patpiske  (imzalı  makbuz 
Rus.  podpisqa),  pende  (kul  Far.  bende),  pitir  (fitir  Ar.  fiùra),  popoloñ  (boydan  yarılmış 
kalasın yarısı; içinden çıkılmaz durum Rus. popolam), poroşoq (toz deterjan Rus. poroşoq), 
pööş  (kurnaz,  şeytan  Ar.  fāóiş),  profsoyuz
151
  (sendika  Rus.  profsoyuz),  pahta  (pamuk  Far. 
paòte
), pañsat (beş yüz insanı yöneten kişiye verilen bir unvan adı Far. pānãad), paysa (50 
grama yakın bir ağırlık ölçüsü Far. payse). 
Kullanıldığı Durum: 
pV- durumunda yaygın olarak kullanılır: padışa (padişah Far. pādşāh), pay (ayak Far. 
pāy
), payġambar (peygamber Far. peyġām-ber), payda (fayda Ar. fā’ide), payda (belli, açık 
Far. peydā), panar (fener Rus. fonar’ ), panetike (fonetik Rus. fonetiqa), pandi ~ pant (öğüt 
Far.  pend),  panca  (beş  parmak,  pençe  Far.  pence),  pintuza  ~  puntozı (nohut  unundan  erişte 
Dung.  fıntozı;  fın  =  nişasta,  tozı  =  çubuk),  pir  (yaşlı  Far.  pìr),  pitir  (fitir  Ar.  fiùra),  piyada 
(piyade  Far.  piyāde),  poroşoq  (toz  deterjan  Rus.  poroşoq),  pööş  (kurnaz,  şeytan  Ar.  fāóiş), 
pañsat (beş yüz insanı yöneten kişiye verilen bir unvan adı Far. pānãad). 
pC-  durumunda  nadiren  kullanılır:  plyus  (artı  Rus.  plyus  <  Lat.),  priġovor  (karar, 
hüküm,  sözleşme  Rus.  priġovor),  problema  (problem  Rus.  problema  <  Yun.),  profsoyuz 
(sendika Rus. profsoyuz). 
 
P. 3. 1. 2. Ortada: 
Örnek:  alippe  (alfabe  Ar.  elif-bā),  apaz  (söz,  ifade  Ar.  lafô),  apat  (afet  Ar.  āfet), 
apendi  (efendi;  Nasrettin  Hoca  Yun.),  apiyim  (afyon  Ar.  āfyÿn),  apız  (hafız  Ar.  óāfiô), 
aşlampu  (nohut  unundan  yapılan  bir  yemek  Kırg.  –  Çin.  lañfu  =  nohut  unu),  çapar  (örme 
duvar Far. çeper), dapa (defa, kez Ar. defèa), depkir (tekbir Far. tekbìr), depter (defter Far. 
defter
), mampar (hamurlu ve bol etli bir yemek Dung.), moysoput (ak saçlı, ihtiyar Far. safìd-
muy
),  naapa  (iki  tekerlekli  araba  Çin.  mapı,  maapa),  napat  (ölme,  yok  olma  Far.  nā-bÿd), 
                                                 
151
 Bu sözcük Rusça “professional’nıe soyuzı (mesleki birlik)” nın kısaltmasıdır. 

 
147 
nampay  (arkadaş,  dost,  yakın  Far.  hem-pāy),  napaqa  (nafaka  Ar.  nafaqa),  sapsañke  (yulaf 
Rus.  ovsyanqa),  sarpay  (erkek  kaftanı  Far.  ser-pāy),  sarpeñke  (iyi  cins  renkli  bez  Rus. 
sarpinqa
), serepçile (dikkatle bakmak Moğ. saravçlah), sopu (sofu Ar. ãÿfì ), ıspat (ispat Ar. 
iåbāt
),  ıstıqpar  (istiğfar,  tövbe  Ar.  istiġfār),  şalpar  (şalvar  Far.  şelvār),  şapaat  (şefaat  Ar. 
ş
efāèat
), şapke (şapka Rus. şapqa), şapqat (şefkat Ar. şefqat), şopur (şoför Rus. şofyör < Frs. 
chauffeur
), şıypañ (pamuk tarlasındaki bir yanı açık örtme Çin.), şıpa ~ şıpaa (şifa Ar. şifā’), 
taypa  ~  taypı  (tayfa,  zümre  Ar.  ùā’ife),  topon  (tufan  Ar.  ùÿfān),  taşpiş  (telaş,  endişe  Ar. 
teşviş
),  ozuypa  (vazife  Ar.  vaôìfe),  zampar  (kara  kış  Ar.  zemherìr),  zıyapat  (ziyafet  Ar. 
øiyāfet
), zirapa (yaraşır, güzel Ar. ôarìfe), zulpuqor (Zülfikar Ar. õu-fiqār). 
 
Kullanıldığı Durum: 
-VpV-  durumunda  yaygın  olarak  kullanılır:  boporos  (sigara  Rus.  papirosa  <  Pol.), 
caarapiya  ~  cuġrapiya  (coğrafya  Ar.  cuġrāfiya),  capaa  (cefa  Ar.  cefā),  çapar  (örme  duvar 
Far.  çeper),  deputat  (milletvekili  Rus.  deputat  <  Lat.),  keperet  (kefâret  Ar.  keffāret),  kepil 
(kefil  Ar.  kefìl),  kepin  ~  kemin  (kefen  Ar.  kefen),  kepiç  (kışlık  bot  Far.  kefş),  keremapam 
(gramofon Rus. ġrammofon < Frs. ġramophone), köpös ~ köpöş (satıcı Rus. qupets), qapas 
(kafes  Far.  qafes),  qapilet  (gaflet  Ar.  ġaflet),  qapital  (sermaye,  para  Rus.  qapital  <  Frs.  – 
İng.), qapitan (kaptan; yüzbaşı Rus. qapitan < Frs.), qapız (hafız Ar. óāfiô), qapır (kâfir Ar. 
qāfir
), qlapan (supap Rus. qlapan < Alm.), qıyapat (kıyafet Ar. qiyāfet), oqqupatsiya (işgal 
Rus.  oqqupatsiya  <  Lat.),  munapıq  (münafık,  iki  yüzlü  Ar.  munāfiq),  musapır  (misafir  Ar. 
musāfir
),  napat (ölme,  yok  olma Far.  nā-bÿd),  ırapıs (reps  kumaşı Rus. reps),  sapar  (sefer, 
yolculuk Ar. sefer),  sapat  ~ sıpat  ~  supat  (sıfat,  vasıf  Ar. ãifat),  separator  (sütten kaymağı 
ayıran makina Rus. separator < Lat.), tanapis (tenefüs, dinlenme Ar. teneffus), zapas (tedbir; 
yedek Rus. zapas), zıyapat (ziyafet Ar. øiyāfet). 
-VpV  durumunda  nadiren  kullanılır:  dapa  (defa,  kez  Ar.  defèa),  lupa  (mercek  Rus. 
lupa 
<  Frs.),  naapa  (iki  tekerlekli  araba  Çin.  mapı,  maapa),  arapa  (arefe  Ar.  èarefe),  şıpa 
(şifa Ar. şifā’). 
VpV-  durumunda  yaygın  olarak  kullanılır:  apaz  (söz,  ifade  Ar.  lafô),  apat  (afet  Ar. 
ā
fet
),  apendi  (efendi;  Nasrettin  Hoca  Yun.),  aport  (yanağı  kırmızı  elma  çeşidi  Rus.  aport), 
apiyim (afyon Ar. āfyÿn), apız (hafız Ar. óāfiô), opaa (vefa, iyilik Ar. vefā’), opat ~ opot ~ 
apat ~ upat (vefat, ölüm Ar. vefāt), opera (opera Rus. opera < Lat.), opoñ (değirmen Moğ. 
mofan
  =  değirmen),  opuz  ~  opus  (icra,  haciz  Rus.  opis’),  opuza  (korkutma  Far.  pābÿsì  ), 
üpükö (buzağı derisinden bot Rus. opoyqa), ıpılas (iflas; pis; murdar Ar. iflās), epos (destan 
Rus. epos < Yun.). 

 
148 
VpV durumunda kullanılır: üpü (bağışlama, af Ar. èafv). 
-Cp- durumunda yaygın olarak kullanılır: aşlampu (nohut unundan yapılan bir yemek 
Kırg.  –  Çin.  lañfu  =  nohut  unu),  cımpañ  (hapis,  hücre  Çin.  tszyan’  =  hapis,  fan’  =  suçlu), 
ġospital’  (hastane  Rus.  ġospital’  <  Frs.),  ġospodin  (bey  Rus.  ġospodin),  kempir  (yaşlı  Far. 
kem-pìr
),  kempiske  (değiştirme  Rus.  qonfiskatsiya),  kemput  (bonbon  şekeri  Rus.  qonfetı), 
qalempir (kırmızı toz biber Yun. – Far.), qorpus (gövde Rus. qorpus), qulpu (kilit Far. qufl), 
lampa  (lamba  Rus.  lampa),  lampük  (siyah,  parlak  bir  kumaş  Rus.  nanbuq),  olpoñ  (vergi, 
haraç  Kırg.  -  Moğ.),  ülpöt  (ülfet,  dostluk  Ar.  ulfet),  mampazi  ~  mompoziy  (bir  çeşit  akide 
şekeri Rus. monpans’e < Frs.), mampañ (bölge yöneticisi derecesindeki bir unvan Çin. min = 
el, halk; vañ = devlet memuru), mampar (hamurlu ve bol etli bir yemek Dung.), imperializm 
(emperyalizm Rus. imperializm < Lat.), nampay (arkadaş, dost, yakın Far. hem-pāy), raspiske 
(imzalı makbuz Rus. raspisqa), sarpay (erkek kaftanı Far. ser-pāy), sarpeñke (iyi cins renkli 
bez Rus. sarpinqa). 
-pC-  durumunda  kullanılır:  apsala  ~  apsana  (efsane  Far.  efsāne),  apsun  (efsun  Far. 
efsÿn
), apta (hafta Far. hefte), apteqa (eczane Rus. apteqa < Yun.), aptiek ~ apteek (Kuran’ın 
yedide biri; devrim öncesi mekteplerde bir okuma yöntemi Far. heft-yek), iptidai (başlangıç, 
ilk Ar. ibtidā’ì ), ıptar (iftar Ar. ifùār), gipnoz (hipnoz Rus. gipnoz < Yun.), qapqan (kapan 
Moğ.  havhan),  qapsalañ  (koru,  bahçe  Far.  ābsālān),  qaptaġay  (yabani  deve Moğ. havtġay), 
şapke (şapka Rus. şapqa), şapqat (şefkat Ar. şefqat), tapsir (tefsir Ar. tefsìr), taptiş (teftiş Ar. 
teftìş
). 
-pC durumunda kullanılır: gips (alçı Rus. gips < Yun.).