T. C. Firat üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ TÜrk diLİ ve edebiyati anabiLİm dali kirgiz tüRKÇESİnde üNSÜzler ve

 
R. 3. 2. 2. Ortada:  
Arapça  ve  Farsça’dan  Kırgız  Türkçesine  girmiş  olan  alıntı  sözcüklerde  iç  ses  “-r-” 
çoğunlukla  korunur:  ard  (un  Far.  ārd),  arzan  (ucuz  Far.  erzān),  arin  (ipek;  ince elbise  Far. 
óarìr), arip ~ arıp (harf Ar. óarf), arız (istek, dilek; dilekçe Ar. èarø), irada (irade Ar. irāde), 
araq  (içki,  rakı  Ar.  èaraqì  ),  araket  (hareket  Ar.  óareket),  aram  (haram  Ar.  óarām),  arapa 
(arefe  Ar.  èarefe),  urmat  (hürmet  Ar.  óurmet),  badırañ  (salatalık  Far.  bādreñ),  barbana 
(kelebek  Far.  pervāne),  berişte  (melek  Far.  firişte),  buqara  (yoksul,  fukara  Ar.  fuqarā), 
buradar  (birader  Far.  birāder),  cazira  (Arap  yarımadası  Ar.  cezìre),  caran  (yaren,  dost  Far. 
yārān),  curaat  (nesil,  zürriyet  Ar.  õurriyyet),  çara  (çare  Far.  çāre),  çatıraş  (satranç  Far. 
ãadrenc),  çirkin  (menfur,  murdar;  pişmanlık  ifadesi  Far.  çirkìn),  çırt  ~  çırım  (uyuyakalma 
Far.  çort),  darbız  (karpuz  Far.  òarbÿz),  daraca  (derece  Ar.  derece),  derbiş  ~  derviş  (derviş 
Far. dervìş), durus (dürüst Far. durust), ġarbi (asker; savaş Ar. óarbì ), keperet (kefâret Ar. 
keffāret),  kerbez  (akıllı,  bilgili  Far.  gürbüz),  qaracat  (masraf,  harcama  Ar.  òarācāt),  qarıp 
(garp, batı Ar. ġarb), maraz ~ meres (hastalık Ar. maraø), medrese (medrese Ar. medrese), 
mürzö ~ mürdö (kabir, mezarlık Far. mürde), parman (ferman Far. fermān), sayran (seyran, 
gezinti  Ar.  seyrān),  sara  (temiz,  katıksız,  seçme,  mümtaz  Far.  sārā),  tarcıma  (tercüme  Ar. 
terceme), taraşa (talaş, ince yonga Far. terāşe), zarp (darp, vurma Ar. êarbe), zirapa (yaraşır, 
güzel Ar. ôarìfe). 
Rusça yoluyla Kırgız Türkçesine girmiş olan alıntı sözcüklerde iç ses “-r-” çoğunlukla 
korunur:  argen  (müzik  aleti  Rus.  argen  <  Yun.),  orden  (devlet  nişanı  Rus.  orden  <  Lat.), 

 
162 
boporos (sigara Rus. papirosa < Pol.), boroz (iz, yol Rus. borozda), brezent (çadır bezi, tente, 
yelken  bezi  Rus.  brezent  <  Hol.),  briġada  (ekip,  grup  Rus.  briġada  <  Frs.),  carköp 
(kavrularak  pişirilen  yemek  Rus.  jarkoe),  baqteriya  (bakteri  Rus.  baqteriya  <  Yun.),  byuro 
(büro  Rus. byuro  <  Frs. bureau),  bardeñke  (tekli  silah Rus. berdanqa),  çervon  (10 rublelik 
Rus parası Rus. çervonets), çigrim (kumlu keçi derisi Rus. şaġren’ ), demoqratiya (demokrasi 
Rus. demoqratiya < Yun.), dücürnay (nöbetçi Rus. dejurnıy), gerb (bayrak, arma Rus. gerb < 
Pol.),  gitara  (gitar  Rus.  gitara  <  İsp.),  gübürnatır  (vali  Rus.  ġubernator),  gürpüröpkö 
(gruplaştırma  Rus.  ġruppirovqa),  greçiha  (kara  buğday,  Arnavut  darısı  Rus.  greçiha), 
ġalereya  (galeri  Rus.  ġalereya  <  İtl.),  ġarnizon  (garnizon  Rus.  ġarnizon  <  Frs.),  ġarnitur 
(eşya takımı Rus. ġarnitur < Frs.), ġvardiya (hassa birlikleri Rus. ġvardiya < Frs.), ġonorar 
(telif hakkı Rus. ġonorar), ġorizont (ufuk Rus. ġorizont < Yun.), ġradus (derece Rus. ġradus 
<  Lat.),  qarantin  (qarantina  Rus.  qarantin  <  Frs.),  qartoşqa  ~  qartöşkö  (patates  Rus. 
qartoşqa),  laboratoriya  (laboratuvar  Rus.  laboratoriya  <  Lat.),  laureat  (ödül  almış  Rus. 
laureat < Lat.), lyustra (avize Rus. lyustra < Frs.), patriot (vatansever Rus. patriot < Yun.), 
port (liman Rus. port < Lat.), soratnik (silah arkadaşı Rus. soratnik), variant (seçenek Rus. 
variant < Frs. variante), verf’ (tersane Rus. verf’ < Hol.), virus (virüs Rus. virus < Frs. virus), 
vratar’ (kaleci Rus. vratar’). 
Diğer dillerden Kırgız Türkçesine girmiş olan alıntı sözcüklerde iç ses “-r-” korunur: 
burqan  (Tanrı,  yaratıcı;  tapılan  put  Moğ.  burhn),  kürögön  (“Moğol  damadı”  anlamında  bir 
özel  ad  Moğ.  ġurġan),  küröö  (kuşatılan,  korunan  Moğ.  huree),  qarik  (hasis;  cimri  Moğ. 
hereg),  qoromsoq  (sadak  Moğ.  horomsoġo),  serepçile  (dikkatle  bakmak  Moğ.  saravçlah), 
taran  (ekin  Moğ.  taran),  törötay  (sabırlı, terbiyeli  Moğ.  töröhtay),  türgön  (tez,  çabuk  Moğ. 
turgen). 
 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  iç  seste  “-r-  >  -ñ-”  değişimi  görülür:  carmañke  (fuar  Rus. 
yarmarqa < Pol.). 
 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  iç  seste  “-r-”  düşmesi  görülür:  batir  (ev  Rus.  qvartira), 
cubarmek ~ cubarimbek (gençken ölen Far. cevān-merg), çertbut (büyük şişe Rus. çetvert’), 
çıstırnay (yünden tokunan kumaş Rus. şerstyanoy), katlöşkö (patates Rus. qartoşqa). 
Alıntı  sözcüklerde  ikiz  ünsüz  “-rr-”nin  tekleştiği  görülür:  curaat  (nesil,  zürriyet  Ar. 
õurriyyet),  huriyat  ~  uruyat  (hürriyet  Ar.  óurriyyet),  ustara  (ustura  Far.  usturre),  zumurut 
(zümrüt Ar. zumurrud). 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  iç  seste  “-r-”  türemesi  görülür:  çertbut  (büyük  şişe  Rus. 
çetvert’
), kecirnay (deri, kösele Rus. qojanıy). 

 
163 
Bazı alıntı sözcüklerde iç seste bulunan “–r-” ünsüzünün konuşma dilinde göçüşmeye 
uğradığı görülür: dayra < darıya (derya, deniz Far.deryā). 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  –rC  durumunda  iki  ünsüz  arasında  ünlü  türemesi  görülür: 
borum (dış görünüş Rus. forma < Lat.), darek (haber, açıklama Far. derk), kürögön (“Moğol 
damadı”  anlamında  bir  özel  ad  Moğ.  ġurġan),  qarız  (borç  Ar.  qarø  ),  qarıp  (garp,  batı  Ar. 
ġ
arb), arız (istek, dilek; dilekçe Ar. èarø), şerik (ortak, şirk Ar. şirk), tariz (çeşit, tür, tarz Ar. 
ùarz). 
 
R. 3. 2. 3. Sonda: 
Arapça  ve  Farsça’dan  Kırgız  Türkçesine  girmiş  olan  alıntı  sözcüklerde  son  ses  “-r” 
çoğunlukla korunur: ur (hür Ar. óÿr), baqçazar (meyve bahçesi Far. baġçe-zār), barabar (eşit 
Far.  berāber),  car  (yar;  dost  Far.  yār),  cesir  (esir;  dul  kadın  Ar.  esìr),  coohar  (cevher  Ar. 
cevher),  çınar  (çınar  Far.  çenār),  dastar  (sarık  Far.  destār),  depkir  (tekbir  Far.  tekbìr), 
diniqayır (başka dinden olan Ar. dìn-ġayr), duuçar (karşılaşan, rastlayan Far. dÿçār), daġar 
(büyük toprak kap Far. taġār), ġasır (asır Ar. èaãr), kesir (çok Ar. keåir), köösör (kevser Ar. 
kevåer), kör (kör; mezar Far. qÿr), qabar (haber Ar. òaber), aqır (ahir, son Ar. āòir), laşker 
(asker Far. leşker), mar (yılan Ar. mār), maşqur ~ maşur (meşhur Ar. meşhÿr), möör (mühür 
Far. muhr), pikir (fikir Ar. fikr), sapar (sefer, yolculuk Ar. sefer), sır (sır Ar. sirr), şayır (şair 
Ar. şāèir), şamşar (kılıç, şimşir Far. şemşìr), taasir (tesir Ar. te’åìr), tekeber (kibir, gurur Ar. 
tekebbur),  zampar  (kara  kış  Ar.  zemherìr),  zor  (büyük,  kocaman,  kuvvetli  Far.  zÿr),  üzür 
(özür Ar. èuõr). 
Rusça  yoluyla  Kırgız  Türkçesine  girmiş  olan  alıntı  sözcüklerde  son  ses  “-r” 
çoğunlukla korunur: orkestr (orkestra Rus. orkestr < Frs.), baletmeyster (balet rejisörü Rus. 
baletmeyster  <  Alm.),  bankir  (banker  Rus.  bankir  <  Frs.  bon  coeur),  besir  ~  bezir  (yazıcı 
Rus.  pisar’),  birgöbör  (hüküm,  karar  Rus.  prigovor),  bul’dozer  (buldozer  Rus.  bul’dozer  < 
Frs.  bulldozer),  direktor  (müdür  Rus.  direktor  <  Lat.),  donor  (kan  veren  kişi  Rus.  donor  < 
Lat.),  venger  (Macar  Rus.  venger),  ġarnitur  (eşya  takımı  Rus.  ġarnitur  <  Frs.),  kilometr 
(kilometre  Rus.  kilometr  <  Frs.  kilométre),  közür  (kağıt  oyununda  koz  Rus.  qozır’  <  Pol.), 
qadr  (sahne;  kadro  Rus.  qadr  <  Frs.),  qonduqtor  (konjonktür  Rus.  qonduqtor  <  Lat.), 
qontrolyör (kontrol eden Rus. qontrolyör < İng.), mayor (subay Rus. mayor < Lat.), montyör 
(monte  eden  Rus.  montyör  <  Frs.),  motor  (motor  Rus.  motor  <  Lat.),  nadzor  (nezaret, 
gözleme Rus. nadzor), separator (sütten kaymağı ayıran makina Rus. separator < Lat.), slesar 
(çilingir Rus. slesar), şopur (şoför Rus. şofyör < Frs. chauffeur), varvar (barbar Rus. varvar < 
Frs. barbare), yaqor (denizcilikte çapa, demir Rus. yaqor), yanvar (ocak ayı Rus. yanvar). 

 
164 
Diğer dillerden Kırgız Türkçesine girmiş olan alıntı sözcüklerde son ses “-r” korunur: 
cuyqur (kurnaz, iki yüzlü Moğ. zuyġar), çider (atın üç ayağına vurulan köstek Moğ. çödör), 
qoñur  (sakin,  yavaş  Moğ.  honġor),  qubaar  (hisse  Moğ.  huvaar),  şumqar  (sungur  Moğ. 
ş
onhor), tañger (bembeyaz bir şeker türü Dung. toñ = şeker + ġuar = unsur, üye). 
 
Bazı  alıntı  kelimelerde  son  ses  “-r”  ünsüzü  “-l”  ünsüzüne  değişir:  dubal  (duvar  Far. 
dìvār), çal-dıbar (harabe, basit bina Far. çār-dìvār). 
Bazı alıntı kelimelerde son ses “-r” ünsüzünün düştüğü görülür: zampar (kara kış Ar. 
zemherìr). 
 
S - s (С-с) 
 
S. 1. Tanım: 
 
Ses değeri Türkiye Türkçesi ile aynı olan bu ünsüz; ton bakımından tonsuz, çıkış yeri 
bakımından diş - diş eti, çıkış şekli bakımından sızıcı bir ünsüzdür. Hava yolu bakımından da 
ağız  ünsüzüdür.  “z”  ünsüzünün  tonsuzudur.    Bu  ünsüz  asıl  sızıcı  kabul  edilen  (“s,  z”)  iki 
sesten biridir. Oluşurken dudaklar açıktır; dil ucu üst sıra kesici diş etlerine değer ve bir aralık 
meydana  getirir.  Soluk,  söz  konusu  değmeyle  meydana  gelen  engeli  sürtünerek  aşar.  “z” 
ünsüzünden  farklı  olarak  oluşum  esnasında  ses  telleri  titreşmediğinden  “z”  ünsüzünün 
titremesiz şekli olarak kabul edilir.
159
 
 
S. 2. Türkçe Sözcüklerde:  
S. 2. 1. Görünüm:  
 
Kırgız  Türkçesindeki  Türkçe  sözcüklerde  başta, ortada  ve  sonda  birincil veya  ikincil 
olarak kullanılan bir ünsüzdür. 
S. 2. 1. 1. Başta:  
Örnek: sööl (siğil), söök (kemik), suu (su), soñ (bitim), sözsüz (elbette), suuq (soğuk), 
sızgıç  (cetvel),  sekirtüü  (sektirmek),  semirtüü  (beslemek),  saluu  (yerleştirmek),  saġınuu 
(özlemek), süyüü (sevmek), sınuu (kırılmak). 
Kullanıldığı Durum: 
sV- durumunda kullanılır: suuq (soğuk), sırt (dış; sırt; arka, geri), sızgıç (cetvel), sööl 
(siğil), söök (kemik), sıyın- (saygıyla eğilmek; sığınmak, güvenmek), saa- (sağmak), saqtan- 
(korunmak), süy- (sevmek; öpmek). 
                                                 
159
 Necip Üçok, 
age., s. 47; Nevin Selen, age., s. 99. 

 
165 
 
S. 2. 1. 2. Ortada: 
Örnek:  teskeri  (aksi,  zıt),  basqıç  (basamak),  tüspöldöş  (benzer),  casalga  (bezek), 
ösümdük (bitki), estelik (hatıra; anıt, abide), basıluu (basılmak), estöö (hatırlamak), elestetüü 
(çağrıştırmak), tüspöldötüü (anımsatmak), oysondoo (cilve yapmak). 
 
Kullanıldığı Durum: 
-VsV-  durumunda  kullanılır:  casalġa  (bezek),  qısır  (kısır,  verimsiz),  küsö-  (istemek, 
şiddetle arzu etmek, özlemini çekmek), basıl- (basılmak). 
VsV-  durumunda  kullanılır:  osol  (kötü,  pis;  kaba;  yaramaz),  ösümdük  (bitki),  esir- 
(sarhoş olmak; taşkınlık etmek, azmak), asıl- (asılmak, asılarak öldürülmek; takılmak). 
-sC- durumunda kullanılır: estelik (hatıra; anıt, abide), eski (eski), cazdıq ( ~ castıq) 
(yastık),  qısqa  (kısa),  qumursqa  (karınca),  teskeri  (aksi,  zıt),  basqıç  (basamak),  tüspöldöş 
(benzer), este- (hatırlamak). 
-sC durumunda kullanılır: üst (üst), ast (aşağı). 
-Cs- durumunda kullanılır: qarsaq (bozkır tilkisi), qursaq (karın), sansız (çok, sayısız), 
aqsaq (aksak, topal), oysonda- (cilve yapmak). 
 
S. 2. 1. 3. Sonda: 
Örnek: alas (tütsü), alıs (uzak), tüs (renk), es (akıl), ösüü (büyümek), kesüü (kesmek), 
tosuu (karşılamak), bars (pars). 
Kullanıldığı Durum: 
-Vs  durumunda  kullanılır:  alas  (tütsü),  alıs  (uzak),  tüs  (renk),  qıs-  (kısmak;  sıkmak, 
sıkıştırmak), bas- (basmak; yürümek), qus- (kusmak), kes- (kesmek). 
Vs durumunda kullanılır: es (akıl), ös- (büyümek). 
-Cs durumunda kullanılır: ters ( ~ teris) (ters), bars (pars; hayvan takviminin üçüncü 
yılı). 
 
S. 2. 2. Özellikler:  
S. 2. 2. 1. Başta:  
Eski Türkçedeki kelime başı “s-” korunur: suuq ( < soġıq ~ soġuq DTS 507) (soğuk), 
san ( < san DTS 483) (sayı), sırt ( < sırt DLT I-342; DTS 505) (dış, dışarı), semiz ( < semiz 
OTG 252; DTS 495) (şişman), sap ( < sap DLT III-145; DTS 485) (sap, tutacak; dize), sıqtoo 
( < sıγta- OTG 252; DTS 503) (acı acı ağlamak), sol ( < sol DTS 508) (sol), saman ( < saman 

 
166 
DTS 483) (saman), soqur ( < soqar DTS 509) (kör), sekirtüü ( < sekirt- DTS 494) (atlatmak, 
sektirmek),  sıyınuu  (  <  sıġın-  DLT  II-152;  DTS  502)  (saygıyla  eğilmek;  sığınmak, 
güvenmek),  süyüü  (  <  seb-  OTG,  252)  (sevmek),  sınuu  (  <  sın-  DLT  II-29;  DTS  503) 
(kırılmak),  saa-  (  <  saġ-  DLT  II-15;  DTS  480)  (sağmak),  saluu  (  <  sal-  DTS  482) 
(yerleştirmek),  sanoo  (  <  sana-  DTS  483)  (hesaplamak),  satuu  (  <  sat-  DTS  490)  (satmak), 
sezüü ( < sez- DTS 498) (hissetmek, sezmek), silküü ( < silk- DTS 500) (çırpmak, silkmek), 
suroo ( < sor- DTS 509) (sormak). 
Eski  Türkçedeki  kelime  başı  “s-”  ünsüzü,  sözcük  içerisindeki  “-ç-”  ünsüzünden 
etkilenerek  gerileyici  ünsüz  benzeşmesine  uğrar  ve  Kırgız  Türkçesinde  “ç-”  ünsüzüne 
dönüşür: çaç (< saç DLT I-14; DTS 479) (saç), çıçqan ( < sıçġan DLT I-75; DTS 502) (fare), 
çıyırçıq ~ çıyçıq ( < sıġırçuq DLT I-505; DTS 502) (sığırcık), çaç- ( < saç- DLT II-4; DTS 
479) (saçmak; harcamak, israf etmek), çançuu ( < sanç- DLT III-420; DTS 483) (sançmak, bir 
yandan öbür yana delmek, saplamak). 
 
S. 2. 2. 2. Ortada:  
Eski  Türkçedeki  iç  ses  “-s-”  korunur:  qumursqa  (  <  qumursġa  DTS  466)  (karınca), 
qısqa ( < qısġa DLT II-11; DTS 447, OTG 247) (kısa), eski ( < eski DLT I-129; DTS 184) 
(eski), eskirüü ( < eskir- DLT I-228; DTS 184) (eskimek), castıq ~ cazdıq ( < yastuq DLT III-
43; DTS 245) (yastık), esen ( < esen DLT I-62; DTS 183) (sağ salim), qısır ( < qısır DLT I-
236) (kısır, verimsiz), ısıq ( < isig DLT I-75; ısıġ ~ isig DTS 220) (sıcak), qarsaq ( < qarsaq 
DLT I-473) (bozkır tilkisi), üst ( < üst DTS 628) (üst), qursaq ( < quruγsaq DLT I-17; DTS 
470; quγursaq DTS 464) (mide, kursak), aqsaq ( < ahsaq DLT I-262; DTS 71; aqsaq DTS 49) 
( aksak, topal), esirüü ( < esür- DTS 184) (sarhoş olmak; taşkınlık etmek, azmak), casoo ( < 
yasa- DTS 245) (yapmak, kurmak), asıluu ( < asıl- DLT I-196) (asılmak, asılarak öldürülmek; 
takılmak).
160
 
 
S. 2. 2. 3. Sonda:  
Eski Türkçedeki son ses “-s” korunur: ters ~ teris ( < ters DLT I-348; DTS 555) (ters), 
bars ( < pars DLT I-344; DTS 84-85) (pars; hayvan takviminin üçüncü yılı), esüü ( < es- DLT 
I-165;  DTS 183)  (esmek),  qusuu  ( <  qus- DLT  II-11)  (kusmak),  kesüü  ( < kes-  DLT  II-11; 
                                                 
160
 Ağızlarda “z > s” değişimi görülür: qı
sıl ( < qızıl) (kızıl), qısı ( < qızı) (kızı). Buna karşılık ağızlarda “s 
> z” değişikliği de görülür: ı
zıq ( < ısıq) (sıcak), kez- ( < kes-) (kesmek), atazı ( < atası) (babası) (Bkz. 
Filiz Kılıç, 
agt., s. 66).  

 
167 
DTS 302) (kesmek), qısuu ( < qıs- DLT II-11; DTS 447) (sıkmak, sıkıştırmak, kısmak), basuu 
( < bas- DLT II-10; DTS 85) (adım atmak; basmak, sıkıştırmak ). 
Bazı  örneklerde  -Cs  durumunda  kullanıldığında  iki  ünsüz  arasında  ünlü  türemesi 
olduğu görülür: teris (~ ters) ( < ters DLT I-348; DTS 555) (ters). 
 
 
S. 3. Alıntı Sözcüklerde:  
S. 3. 1. Görünüm: 
 
Kırgız  Türkçesindeki  alıntı  sözcüklerde  başta,  ortada  ve  sonda  birincil  veya  ikincil 
olarak kullanılan bir ünsüzdür. 
S. 3. 1. 1. Başta:  
Örnek: saaba ~ saba (sabah Ar. ãabāó), saadaq (sadak, okluk Moğ. saadaġ), saġana 
(aile  türbesi  Ar.  ãaóne),  saġır  (çok  küçük  yetim  çocuk  Ar.  saġìr  =  küçük),  sada  (sade  Far. 
sāde
), sadaġa (sadaka Ar. ãadaqa), sacda ~ secde (secde Ar. secde), saz (düzen, sıra; kuvvet; 
ustalık;  çıkar  Far.  sāz),  saza  ~  sazay  (uygun,  münasip,  yaraşır  Far.  sezā),  sayran  (seyran, 
gezinti Ar. seyrān), sayıp (sahip Ar. ãāóib), saq (sağlık Ar. ãıóóat), saqaba ~ saaba (sahabe 
Ar. ãaóābe), saqara (sahra Ar. ãaórā), saqoo (peltek Ar. saqaù), saqun (sakin Ar. sākin), saq’ 
(köpek  Far.  seg),  saqıt  (atmak,  düşürmek,  kurtulmak  Ar.  sāqaù),  salaqa  (güzel  söyleme  ve 
yazma istidadı Far. selìqa), salam (selam Ar. selām), salar (lider, büyük Far. sālār), saltanat 
(saltanat, hâkim kılma Ar. salùanat), samolyot
161
 (uçak Rus. samolyot), samoor (semaver Rus. 
samovar
162
),  sancıra  (şecere  Ar.  şecere),  sancırġa  (süs  Moğ.  sancalġa),  sandıq  (sandıq  Ar. 
ãandÿq
), sanitar (hasta bakıcı Rus. sanitar < Lat.), sañza (bir ekmek türü Dung. syan’tszı). 
Kullanıldığı Durum: 
sV- durumunda kullanılır: saadaq (sadak, okluk Moğ. saadaġ), saat (saat Ar. sāèat), 
sabır (sabır Ar. ãabr), sabotaj (sabotaj Rus. sabotaj), sadaġa (sadaka Ar. ãadaqa), saz (düzen, 
sıra;  kuvvet;  ustalık;  çıkar  Far.  sāz),  saqun  (sakin  Ar.  sākin),  saq’  (köpek  Far.  seg),  saqıt 
(atmak,  düşürmek,  kurtulmak  Ar.  sāqaù),  samolyot  (uçak  Rus.  samolyot),  samoor  (semaver 
Rus. samovar), samıq (süngü Rus. zamoq), sancıra (şecere Ar. şecere), san qazına (zenginlik 
Moğ. – Ar. señ-òazìne), sanitar (hasta bakıcı Rus. sanitar < Lat.).