T. C. Firat üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ TÜrk diLİ ve edebiyati anabiLİm dali kirgiz tüRKÇESİnde üNSÜzler ve

age., s. 94. 

 
235 
Alıntı sözcüklerde iç seste “ –b- > -p-” değişimi olmuştur: qapsalañ (koru, bahçe Far. 
ā
bsālān),  qutpa  (hutbe  Ar.  òuùbe),  lampük  (siyah,  parlak  bir  kumaş  Rus.  nanbuq),  iptidai 
(başlangıç, ilk Ar. ibtidā’ì ), opuza (korkutma Far. pābÿsì ), ıspat (ispat Ar. iåbāt), şaqap (ark, 
kanal Far. şāò-abe), tekpir (tekbir Ar. tekbìr). 
Arapça’dan  Kırgız  Türkçesine  giren  alıntı  sözcüklerde  son  seste  yer  alan  “-b”  sesi, 
tonsuzlaşarak “p” sesine döner: soop (sevap Ar. åewāb), canap (yüksek dereceli Ar. cenāb), 
canup (güney Ar. cenÿb), coop (cevap Ar. cevāb), adep (edep Ar. edeb), kebep (kebap Far. 
kebāb), qalp (yalan Ar. qalb), qarap (harap Ar. òarāb), qarıp (garip Ar. ġarìb), qarıp (garp, 
batı Ar. ġarb), qup (tamam, iyi, güzel Far. òÿb), laqap ~ ılaqap (takma ad, lakap Ar. laqab), 
lep  (dudak  Far.  leb),  maġrıp  ~  maġrip  (batı  Ar.  maġrib),  mazap  (mezhep  Ar.  meõheb), 
maynap (çayırlık Far. pāyìn-āb), nasip ~ nasibe (nasip Ar. naãìb), inqılap ~ ınqılap (inkılâp 
Ar. inqilāb). 
Rusça  yoluyla  Kırgız  Türkçesine  giren  alıntı  sözcüklerin  son  sesinde  bulunan  “-b” 
ünsüzü,  konuşma  dilinde tonsuzlaşarak “-p”  şeklinde  telaffuz edilir:  qlup (klüp  Rus.  qlub  < 
İng.), ştap (kurmay Rus. ştab), gerp (bayrak, arma Rus. gerb < Pol.). Bu değişim yazı dilinde 
gösterilmez, yine Rusça imlaya uyularak “qlub, ştab, gerb” şeklinde yazılır. 
 
2. 2. 2. c > ç 
Alıntı Sözcüklerde: 
Alıntı  sözcüklerdeki  ön ses “c-”  ünsüzü bazı  örneklerde “ç-” sesine  dönüşür:  çöcö  ~ 
cöcö (civciv Far. cÿce), çamadan (sandık, dolap Far. cāme-dān). 
Alıntı sözcüklerdeki iç ses “-c-” ünsüzü bazı örneklerde “-ç-” ünsüzüne dönüşür: meçit 
(mescit Ar. mescid), ġunça ~ ġımça ~ ġınça (gonca Far. ġonce). 
Alıntı sözcüklerdeki son ses “-c” ünsüzü bazı örneklerde “-ç” ünsüzüne dönüşür: kenç 
(define Far. genc), umaç (buğday unundan yapılan bir bulamaç türü Far. ommāc). 
 
2. 2. 3. d > t 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski  Türkçedeki  iç  ses  “-d-”  ünsüzü  Kırgız  Türkçesinde  şu  örnekte  “-t-”ye  değişir: 
bıltır ( < bıldır DLT I-456) (geçen yıl). 
Eski  Türkçedeki  bazı  fiillerde  görülen  “d”  ünsüzü  Kırgız  Türkçesinde  “t”  ünsüzüne 
değişir: eşit- (< eşid-) (işitmek), küzöt- (< küzed-) (gözetmek).
206
 
                                                 
206
 Nurgül Moldalieva, 
agt., s. 28. 

 
236 
 
Alıntı Sözcüklerde: 
Bazı alıntı sözcüklerde ön seste “d- > t-” değişimi görülür: tacaal (Deccal Ar. deccāl), 
taq (leke, iz Far. dāġ).  
Alıntı  sözcüklerde  iç  seste  “-d-  >  -t-”  değişimi  görülür:  batınıs  ~  batunus  ~  patınıs 
(yüzeysel  tabak  Rus.  podnos),  çatıraş  (satranç  Far.  ãadrenc),  badıbot  (büyük  kase  Rus. 
podvoda),  nariste  ~  arısta  (masum,  genç  Ar.  na-resìde),  patpiske  (imzalı  makbuz  Rus. 
podpisqa),  iskitke  (tenzilât,  indirim  Rus.  skidqa),  taştit  (şiddetlendirme  Ar.  teşdìd),  tastıq 
(tasdik Ar. taãdìq), taratut (kararsızlık, duraksama, uğraşma Ar. tereddud). 
Alıntı sözcüklerde sonda bulunan tonlu “-d” ünsüzü, Kırgız Türkçesinde tonsuzlaşarak 
“-t” ünsüzüne dönüşmüştür: naamart (namert, korkak Far. nā-merd), nabıt ~ napat (ölme, yok 
olma Far. nā-bÿd), noqot (nohut Far. noòÿd), parzant ~ perzent (çocuk Far. ferzend), pañsat 
(beş yüz insanı yöneten kişiye verilen bir unvan adı Far. pānãad), ırasqot (harcama, masraf 
Rus. rashod), saat (engel Moğ. saad), sabat (okuryazarlık Ar. sevād), şakirt ~ şekit (öğrenci 
Far.  şāgird),  şat  (sevinç,  şen,  şad  olma  Far.  şād),  şeyit  (şehit  Ar.  şehìd),  tacibit  (tecvid  Ar. 
tecvìd),  taştit  (şiddetlendirme  Ar.  teşdìd),  taratut  (kararsızlık,  duraksama,  uğraşma  Ar. 
tereddud), oolat (evlat Ar. evlād), ayt (dini bayram Ar. èıyd), zabircat (kıymetli bir taş türü 
Ar.  zeberced),  zayit  (sofu  Ar.  zāhid),  zit  (ters,  zıt  Ar.  øidd),  zoot  (fabrika  Rus.  zavod), 
zumurut (zümrüt Ar. zumurrud), azat (özgür Far. āzād). 
Alıntı sözcüklerin son sesinde bulunan “-d” ünsüzü, konuşma dilinde tonsuzlaşarak “-
t” şeklinde telaffuz edilir:
207
 velosipet ( bisiklet Rus. velosiped), put (eskiden Ruslarda 16,3 
kiloluk  birim  Rus.  pud).  Bu  değişim  yazı  dilinde  gösterilmez,  yine  Rusça  imlaya  uyularak 
“velosiped, pud” şeklinde yazılır. 
 
2. 2. 4. g > k 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski  Türkçede  kelime  içinde  yer  alan  “-g-”  sesi,  Kırgız  Türkçesinde  “-k-”  ye 
dönüşmüştür:  külkü  (  <  külgü  DTS  325)  (gülünç,  komedi),  kölökö  (<  kölige  DLT  IV-358; 
DTS 314) (gölge), kekirüü ( < kegir- DLT II-84) (geğirmek). 
Eski  Türkçede  kelime  sonunda  yer  alan  “-g”  sesi,  Kırgız  Türkçesinde  “-k”  ye 
dönüşmüştür: beg > bek (bey), tüg > tük (tüy). 
 
                                                 
207
 T. K. Ahmatov – S. Ömüralieva, 
age., s. 61. 

 
237 
Alıntı Sözcüklerde: 
 
Alıntı sözcüklerde ön seste “g- > k-” değişimi görülür: kez (105 cm’lik ölçü Far. gez), 
kezende  (zehirli  hayvanlar  Far.  gezend),  kenç  (define  Far.  genc),  kerbez  (akıllı,  bilgili  Far. 
gürbüz), kerden (boyun Far. gerden), kep (söz Far. gep). 
 
Bazı alıntı sözcüklerin iç sesinde “-g- > -k-” değişimi görülür: şakirt ~ şekit (öğrenci 
Far. şāgird). 
Bazı  alıntı  sözcüklerin  son  sesinde  “-g  >  -k”  değişimi  görülür:  cubarmek  ~ 
cubarimbek (gençken ölen Far. cevān-merg), qarik (hasis; cimri Moğ. hereg), leylek ~ legilek 
(leylek Far. legleg). 
 
2. 2. 5. g > q 
Alıntı Sözcüklerde: 
Bazı alıntı sözcüklerde ön seste “g- > q-” değişimi görülür: qıya (ot, bitki Far. giyāh). 
Bazı alıntı sözcüklerin son sesinde “-g > -q” değişimi görülür: saq’ (köpek Far. seg). 
 
2. 2. 6. ġ > k 
Alıntı Sözcüklerde: 
Alıntı  sözcüklerin  ön  sesindeki  “ġ-”  ünsüzü  Kırgız  Türkçesinde  “k-”  ünsüzüne 
dönmüştür:  kübö  (şahit  Far.  ġuvāh),  kümböz  (kümbet  Far.  ġunbed),  keremapam  (gramofon 
Rus. ġrammofon < Frs. ġramophone), kölöş ~ kölöç (galoş Rus. ġaloşi < Alm.), künadır (vali 
Rus.  ġubernator  <  Lat.),  künö  ~  künöö  (günah  Far.  ġunāh),  kürögön  (“Moğol  damadı” 
anlamında  bir  özel  ad  Moğ.  ġurġan),  keleñker  (nakışlı,  süslü  bir  kumaş  türü  Far. 
ġ
alemkār
).
208
  
Bazı alıntı sözcüklerde son seste “-ġ > -k” değişimi görülür: nölök (vergi Rus. naloġ). 
 
2. 2. 7. ġ > q 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski Türkçede sözcük içerisinde bulunan “-ġ-” ünsüzü Kırgız Türkçesinde “-q-” sesine 
dönüşür: qumursqa ( < qumursġa DTS 466) (karınca), qısqa (< qısġa DLT II-11; DTS 447, 
OTG 247) (kısa), çıçqan ( < sıçġan DLT I-75; DTS 502) (fare), qutqaruu ( < qutġar- DLT II-
192;  DTS  473)  (kurtarmak),  ıçqınuu  (  <  ıçġın-  DLT  I-254;  DTS  216)  (kendini  zorlamak, 
çabalamak; bir yerini kırmak). 
                                                 
208
 Aynı ses değişimi kuzey ağızlarında bazı sözcüklerde de görülür: 
kezit ( < ġazeta) (gazete) (Bkz. 
Filiz Kılıç, 
agt., s. 66). 

 
238 
Eski Türkçedeki son ses “-ġ” ünsüzü Kırgız Türkçesinde bazı örneklerde “-q” sesine 
değişmiştir: qıq ( < qıġ DLT III-129) (kuru koyun tezeği, gübre). 
 
Alıntı Sözcüklerde: 
Alıntı sözcüklerde ön seste “ġ- > q-” değişimi görülür: dini-qayır (başka dinden olan 
Ar. dìn-ġayr), qazal ~ qazel (gazel Far. ġazel), qazat (sefer, savaş Ar. ġazā’), qazı (gazi Ar. 
ġā
zì 
),  qaybat  (gıybet  Ar.  ġiybet),  qayırdin  ~  qayrıdin  (başka  dinden  olan  Ar.  ġayr-dìn), 
qayrat (gayret Ar. ġayret), qayri (gayrı, başka Ar. ġayr), qaqay (domuz Moğ. ġahay), qalaba 
(galebe, zafer Ar. ġalebe), qalbır (kalbur Ar. ġirbāl), qalbır (kalın Rus. ġorbıl), qalet (yanlış, 
galat Ar. ġalaù), qam (gam, endişe Ar. ġamm), qaniyet (ganimet, fırsat Ar. ġanìmet), qanca 
(pipo Çin. ġantszı). 
Alıntı sözcüklerde iç seste “-ġ- > -q-” değişimi görülür: baqçazar (meyve bahçesi Far. 
baġçe-zār
),  boqono  (kısa  kaburga  Moğ.  boġno  =  kısa),  cuyqur  (kurnaz,  iki  yüzlü  Moğ. 
zuyġar
),  qoromsoq  (sadak Moğ. horomsoġo),  astaqpurulda (estağfurullah  Ar.  estaġfirullah), 
ıstıqpar (istiğfar, tövbe Ar. istiġfār). 
Alıntı sözcüklerde son seste “-ġ > -q” değişimi görülür: çıraq (lamba Far. çerāġ), daq 
(iz, damga, kaygı, dağ Far. dāġ), qıyaq (kurşun geçirmez elbise Moğ. huyaġ), qoq (kir, kepek 
Moğ. hoġ), dımaq (bilinç, zihin Ar. dimāġ), saadaq (sadak, okluk Moğ. saadaġ), taq (leke, iz 
Far. dāġ). 
 
2. 2. 8. z > s 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski  Türkçede  iç  seste  yer  alan  “-z-”  sesinin  bazı  örneklerde  “-s-”ye  dönüştüğü 
görülür: kösöö ( < közegü DLT I-448) (ateş karıştırma odunu).
 209
 
Eski Türkçedeki son ses “-z” ünsüzü bazı örneklerde “-s” ünsüzüne değişmiştir: ilbirs 
( < irbiz DTS 211) (leopar). 
Geniş  zamanın  olumsuzu  –maz/-mez,  Kırgız  Türkçesinde  –Bas/-Bos  şeklinde 
kullanıldığından son seste -z > -s değişimi görülür: cürbös ( < cür + mez) (yürümez), kirbes (< 
                                                 
209
 Ağızlarda iç seste “z > s” değişimi görülür: qı
sıl ( < qızıl) (kızıl), qısı ( < qızı) (kızı). Buna karşılık 
ağızlarda “s > z” değişikliği de görülür: ı
zıq ( < ısıq) (sıcak), kez- ( < kes-) (kesmek), atazı ( < atası) 
(babası) (Bkz. Filiz Kılıç, 
agt., s. 66).  

 
239 
kir  +  mez)  (girmez),  uqtabas  (<  uqta  +  maz)  (uyumaz),  oyġonbos  (<  oyġon  +  maz) 
(uyanmaz).
210
 
 
Alıntı Sözcüklerde: 
Bazı alıntı sözcüklerde ön seste “z- > s-” değişimi görülür: samıq (süngü Rus. zamoq). 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  iç  seste  “-z-  >  -s-”  değişimi  görülür:  dastaniya  (soruşturma 
Rus. doznanie), kemsel (pamuk astarlı palto Rus. qamzol < Alm.), ırıs ~ ırısqı (rızk, nasip Ar. 
rizq). 
Bazı alıntı sözcüklerde son ses “-z” sesi “-s”ye değişir: cekendos (oturmak için serilen 
küçük, dar sergi Far. yek-andāz). 
 
2. 3. Süreklileşme: 
2. 3. 1. Akıcılaşma: 
2. 3. 1. 1. b > m 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski Türkçede bazı sözcük başı “b-”ler, sözcükte bulunan bir burun sesinin (m, n, ñ) 
etkisiyle  Kırgız  Türkçesinde  “m-”  sesine  değişir:  men  (  <  ben  DLT  I-31;  men  DTS  340) 
(ben), moyun ( < boyun DLT IV-105; DTS 110) (boyun), murun ( < burun DLT I-398; DTS 
126) (burun; önce), mıqın ( < bıqın DLTI-399) (yan, böğür). Ancak burun sesleri olmadan da 
ön seste  “m-  <  b-”  değişimi  görülür:  muz  (  <  buz  DLT  I-186;  DTS  130)  (buz),  muzoo (  < 
buzaġu DLT I-59, DTS 130) (buzağı). 
Eski  Türkçe  sözcüklerde  iç  seste  bulunan  “-b-” ünsüzünün  “-m-” ünsüzüne değiştiği 
görülür:  qomuz  (  <  qobuz  EUTS  118;  DTS  451)  (kopuz),  çımın  (  <  çibin  DTS  145) 
(sivrisinek), tamınuu ( < tapın- DLT II-140; DTS 534) (tapınmak, hizmet etmek). 
 
Alıntı Sözcüklerde: 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  sözcük  başındaki  “b-”  sesi  “m-”  sesine  değişir:  mañ 
(uyuşturucu madde Far. beng), mañgi ~ bañgi (uyuşturucu kullanan Far. bengì ). 
Bazı alıntı sözcüklerde iç seste “ –b- > -m-” değişimi olmuştur: qurman (kurban Ar. 
qurbān), samın ( sabun Ar. ãābÿn), qamır (mezar Ar. qabr). 
 
                                                 
210
 Ağızlarda son seste bulunan “-z” ünsüzünün az da olsa “-s” ye değiştiği görülür: küs ( < küz) (güz), 
sas ( < saz) (saz) v.b. Son seste “-z” ünsüzünün en iyi korunduğu ağız, yazı dilinin de temeli oluşturan 
Isık Köl ağzıdır (Bkz. Filiz Kılıç, 
agt., s. 237). 

 
240 
2. 3. 1. 2. b > y 
Türkçe Sözcüklerde:  
Bazı  örneklerde  Eski  Türkçe’deki  –b-  ünsüzü  “-b-  >  -w-  >  -y-”  değişimiyle  “-y-” 
ünsüzüne değişmiştir: üyür- (< ebir-) (evirmek), süyün- (< sebin-) (sevinmek).
211
 
 
2. 3. 1. 3. c > r 
Alıntı Sözcüklerde: 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  sözcük  başı  “c-  >  r-”  değişimi  görülür:  daa-rıñ  (yüksek 
dereceli kişi Çin. da = büyük, cen = kişi). 
 
2. 3. 1. 4. δ > y 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski  Türkçe  iç  seste  bulunan  “-δ-”  sesi  Kırgız  Türkçesi’nde  “-y-”  ünsüzüne 
değişmiştir: ıyıq ( < ıδuq DTS 218) (kutsal), kiyiz ( < kiδiz OTG 247; DTS 306) (keçe), kiyin 
( < keδin DTS 294) (sonra), mayram ( < baδram DLT III-176; DTS 77) (bayram), küyöö ( < 
küδegü DLT III-12; DTS 324) (güvey), quyruq ( < quδruq DLT I-513; DTS 463) (kuyruk), 
ayġır ( < aδġır DLT I-18; DTS 14) (aygır, damızlık at). 
Eski Türkçe son seste bulunan “-δ” sesi düzenli olarak “-y” ünsüzüne değişmiştir: boy 
( < boδ DLT III-121; DTS 108) (boy), oyġonuu ( < oδġur- DTS 362) (uyanmak), toyuu ( < 
toδ- DLT III-244; DTS 570) (doymak), coyuu ( < yoδ- DLT III-434; DTS 269) (yok etmek), 
tıyuu  (  < tıδ-  DLT  II-292;  DTS  566)  (yasaklamak),  cayuu  (  <  yaδ-  DLT  II-314; DTS  223) 
(sermek), qoyuu ( < qoδ- DLT II-295; DTS 452) (koymak), kiyüü ( < keδ- DLT II-296; DTS 
294) (giymek). 
 
2. 3. 1. 5. d > l 
Türkçe Sözcüklerde: 
Tonlu ile biten sözcüklere gelen “-dAş/-dOş” eki (qarın + daş ‘kardeş’ v.b.), ünlü ile 
biten isimlere geldiğinde “-lAş/ -lOş” şeklini alır ve böylece “-d- > -l-” değişimi oluşur: ata + 
laş  (<  ata  +  daş)  (aynı  babadan  olan),  ene  +  leş  (deş)  (aynı  anneden  olan).  Bu  ses 
değişiminin yakıştırma yoluyla oluştuğu düşünülüyor.
212
  
 
 
                                                 
211
 Nurgül Moldalieva, 
agt., s. 32. 
212
 Hülya Kasapoğlu Çengel, 
age., s. 90. 

 
241 
 
Alıntı Sözcüklerde: 
Bazı alıntı sözcüklerde ön seste “d- > l-” değişimi görülür: luñtuñ (askeri vali Çin. du 
= büyük; tun = yönetme). 
 
2. 3. 1. 6. g > y 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski Türkçede kelime içinde görülen “-g-” ünsüzünün Kırgız Türkçesinde “-y-” sesine 
değiştiği de görülür: iyri ( < egri DLT I-127; DTS 166) (eğri), iyne ( < yigne DLT II-3; DTS 
261) (iğne), cıyırma ( < yigirmi OTG 259; yegirmi DTS 253) (yirmi), tüyün ( < tügün DLT I-
400;  DTS  595)  (düğüm),  üyür  (  <  ögür  DLT  I-54;  ügür  DTS  623)  (at  sürüsü,  yılkı,  sürü), 
deyre (< tegre DLT I-360) (etraf, çevre), böyrök ( < bögür DLT I-361) (böbrek), iyin ( < egin 
DLT  I-77)  (omuz),  iyirüü  (  <  egir-  DLT  I-179;  DTS  166)  (eğirmek,  bükmek;  çevirmek, 
gütmek), üyrönüü ( < ögren- DLT I-252; DTS 380) (öğrenmek), iyilüü ( < egil- DLT I-198; 
DTS 165) (eğilmek). 
Eski  Türkçede  kelime  sonunda  yer  alan  “-g”  sesi,  Kırgız  Türkçesinde  “-y”  ye 
dönüşmüştür: biy ( < beg DLT I-22; DTS 91) (halk hakimi, bey; coro oyununu yöneten), böy 
( < bög DLT III-131) (tarantula denilen bir çeşit zehirli örümcek), tiyüü ( < teg- DLT II-19; 
DTS 546) (değmek), tüyüü ( < tüg- DLT II-20; DTS 595) (düğümlemek), iyüü ( < eg- DLT I-
168; DTS 165) (eğmek). 
 
Alıntı Sözcüklerde: 
Bazı alıntı sözcüklerin iç sesinde “-g- > -y-” değişimi görülür: leylek ~ legilek (leylek 
Far. legleg). 
 
2. 3. 1. 7. ġ > y 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski Türkçede sözcük içerisinde bulunan “-ġ-” ünsüzü Kırgız Türkçesinde “-y-” sesine 
dönüşür:  cıyıluu  (  <  yıġıl-  DLT  III-80)  (toplanmak,  birikmek),  sıyır  (  <  sıġır  DLT  I-364) 
(inek,  sığır),  sıyınuu  (  <  sıġın-  DLT  II-152;  DTS  502)  (saygıyla  eğilmek;  sığınmak, 
güvenmek), ıyladı ( < yıġladı DLT III-309) (ağladı). 
Eski Türkçedeki son ses “-ġ” ünsüzü Kırgız Türkçesinde bazı örneklerde “-y” sesine 
değişmiştir: sıyuu ( < sıġ- DLT II-15; DTS 502) (sığmak). 
 

 
242 
 
Alıntı Sözcüklerde: 
Bazı  alıntı  sözcüklerde  iç  seste  “-ġ-  >  -y-”  değişimi  görülür:  çoyuñke  (dökme 
demirden bir yemek aracı Rus. çuġunqa). 
 
2. 3. 1. 8. p > (b) > m 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski  Türkçede  iç  seste  yer  alan  bazı  “-p-”  sesinin  şu  örnekte  “-m-”  ye  değiştiği 
görülür: teminüü ( < tepin- DLT II-140; DTS 552) (tepinmek). 
 
Alıntı Sözcüklerde: 
Alıntı  sözcüklerde  ön  seste  “p-  >  m-”  değişimi  görülür:  mıyaz  (soğan  Far.  piyāz), 
miste  (fıstık  Far.  piste),  mömöştük  (yardımcı  Rus.  pomoşçnik),  qar-müştök  (kirpi  Far.  òār-
püşt), maanek (himaye, sığınma Far. penāh), manca ~ mança (pençe Far. pence). 
 
2. 3. 1. 9. p > (b) > y 
Türkçe Sözcüklerde: 
Eski Türkçe’de iç seste bulunan “-p-” sesi şu örnekte “-y-”ye değişmiştir: çıyqan ( < 
çıpqan ~ çıpıqan DLT I-448) (çıban). 
 
2. 3. 2. Sızıcılaşma: 
2. 3. 2. 1. b > w 
Türkçe Sözcüklerde: 
Konuşma  dilinde  “b-”  ünsüzü,  ünlü  ile  biten  bir  sözcükten  sonra  başlangıç  ünsüzü 
olarak  kullanılınca  daha  da  ötümlüleşerek“w-”  ünsüzüne  değişir.  Ancak  bu,  yazı  dilinde 
gösterilmez: başı baylanġan > başı waylanġan.
213
 
Konuşma  dilinde,  Türkçe  sözcüklerde  iç  seste  bulunan  “-b-”  sesi,  iki  ünlü  arasında 
kaldığında  veya  “-l-,  -r-,  -y-”  ünsüzlerinden  sonra  geldiğinde  çift  dudak  “-w-”ye  dönüşür: 
ketebiz > ketewiz (gideceğiz), barabız > barawız (varacağız), oşondoybu > oşondoywu (öyle 
mi?),  oynoybu  >  oynoywu  (oynayacak  mı?),  oqubayt  >  oquwayt  (okumuyor),  cürüböyt  > 
cürüwöyt (yürümüyor). Bu, Sibirya Tatar Türkçesi’nde de görülen bir özelliktir.
214
 
 
                                                 
213
 Filiz Kılıç, 
agt., s. 65. 
214
 Ercan Alkaya, 
age., s. 73. 

 
243 
 
2. 3. 2. 2. b > v 
Alıntı Sözcüklerde: 
Bazı alıntı sözcüklerde sözcük başı “b-” sesi “v-” sesine değişir: vazvaz (kumaş satan 
kişi; kumaş satılan küçük dükkan Far. bezzāz). 
Bazı alıntı sözcüklerde iç seste “ –b- > -v-” değişimi olmuştur: navat ~ nabat (nöbet 
şekeri; kristalli şeker Far. nebāt), navada ~ nevada (aniden; sakın Far. mebādā).