T. C. Sağlik bakanliği temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sayı : B100tsh0110005 Konu

Türkiye artık importasyon riski altında, d

aha da önemlisi importasyon sonrası yayılım riski altındadır. Çalışmalar ilgili Daimi Genelge ve saha rehberlerine göre yürütülmelidir.


KIZAMIK ELİMİNASYON PROGRAMI

Kızamık hastalık yükünü küresel düzeyde azaltmak amacı ile 1989 yılında Dünya Sağlık Asamblesi’nde ve 1990 yılında Dünya Çocuk Zirvesi’nde bazı hedefler belirlenmiş ve aşılama öncesi döneme göre kızamık mortalitesinin % 95 ve morbiditesinin %90 azaltılması hedeflenmiştir. Daha sonra Dünya Sağlık Örgütü Amerika Bölgesi’nde (AMRO, PAHO) 2000, Avrupa Bölgesi’nde (EURO) 2010 ve Doğu Akdeniz Bölgesi’nde (EMRO) 2010 yılına kadar kızamık eliminasyonu hedeflenmiştir.

Türkiye’de Kızamık Eliminasyonu Ulusal Faaliyet Planı (2002 – 2010)
Planın amacı Türkiye’de Kızamık hastalığını elimine etmek ve bu düzeyi sürdürmektir. Bu amaca ulaşma yolunda belirlenen hedefler:

• 
  2010 yılına kadar Türkiye’de yerli virüs geçişini durdurmak.
  
• 
  Ülkemize kızamık importasyonu sonucu gelen virüslerin yerleşmesini engellemek.
  
• 
  Kızamığa bağlı ölümleri engellemektir.
  

Eliminasyon Programı Stratejileri:
1. Bağışıklama

• 
  Rutin: tüm bölgelerde her iki dozda da >%95’e ulaşmak
  

• 
  9 ay – 14 yaş grubuna ek bir doz kızamık aşısı uygulaması, Kızamık Aşı Günleri (KAG), 2003-2005 yılları arasında gerçekleştirilmiştir.
  
• 
  KAG sırasında tespit edilen 0-59 ay (5 yaş altı) eksik aşılı çocukların diğer rutin aşılarının tamamlanması (DBT, OPV, Hepatit-B, BCG)
  
• 
  Sağlık Ocağı düzeyinde aşılama hızı %95’e ulaşmamış yerlerde kapı kapı dolaşarak eksik aşılıları aşılamak (Mop-up)
  

2. Politik kararlılık

3. Sürveyans

4. Sosyal mobilizasyon

MATERNAL VE NEONATAL TETANOZ (MNT) ELİMİNASYON PROGRAMI
Bu programda amaç Türkiye’de 2007 yılı sonuna kadar Maternal Tetanoz (MT) ve Neonatal Tetanozun (NT) ve bunlara bağlı ölümlerin elimine edilmesi ve bu düzeyin sürdürülmesidir. Hedef, her bölgede 1000 canlı doğumda 1’in altında NT vakasının görülmesi ve MT’un hiç görülmemesi ve bu durumun devamlılığının sağlanmasıdır. Hedefler aşılama, temiz doğum, izlem ve sürveyans olmak üzere 4 ana başlık altında ele alınmıştır.

1. Aşılama

1. 
   Aşama–1: Eliminasyonun Sağlanması (2006–2007)
   
   1. 
      Tüm gebelerin en az %80’ini takvime uygun olarak aşılı hale getirmek ve bebeklerin korunmasını sağlamak.
      
   2. 
      2007 yılı sonuna kadar MNT açısından yüksek riskli bölgelerde destek aşılama aktiviteleri ile MNT’nin hızla elimine edilmesi için doğurganlık yaş grubu (15–49 yaş) kadınların en az %80’inin primer immünizasyonunu sağlamak (Tetanoz Aşı Günleri). 2006-2007 yıllarında gerçekleştirilmiştir.
      
   3. 
      Okul döneminde yapılan Td aşılamasında en az %90 aşılama hızına ulaşmak.
      

B. Aşama–2: Eliminasyonun Sürdürülmesi (2007- )

1. 
   Tüm bölgelerde gebe aşılamaları hızını en az %80 olacak şekilde sürdürmek
   
2. 
   Yüksek Riskli Bölge (YRB) değerlendirmesi güncel tutularak, bölgedeki 15–49 yaş grubu kadınların primer immünizasyonunu sağlamak.
   
3. 
   YRB tanımlaması alan bölgelerde nüfusa yeni eklenen 15–49 yaş grubu kadınları primer immünizasyona almak.
   
4. 
   Tüm bölgelerde, 1 yaş altı çocukların en az %90’ının üç doz Tetanoz içeren aşı ile primer immünizasyonunu ve ayrıca aşıya devamsızlık hızının %10’un altında olmasını sağlamak.
   
5. 
   Okul Td aşılamalarını en az %90 hızında sürdürmek.
   

Sağlık Ocağı Düzeyinde Yüksek Riskli Bölge Değerlendirme Şeması



2. Temiz Doğum

Temiz doğum aktivitelerini yaygınlaştırmak.

3. İzlem

Gebe izlemleri ile gebe tespit hızının %80’e ve gebe başına izlem sayısının 4’e ulaşmasını sağlamak.

4. Sürveyans

1. 
   Neonatal Bebek Ölümlerinin en az %80’ini tespit ederek tamamının NT açısından incelenmesini sağlamak,
   
2. 
   Belirlenen merkezlere MNT aktif sürveyans ziyaret yüzdesinin en az %80 olmasını sağlamak,
   
3. 
   “Sıfır vaka bildirimi” yapan sağlık kuruluşlarının yüzdesini en az %80 düzeyine çıkarmak,
   
4. 
   Bildirilen tüm MNT vakaları için vaka incelemesi yapmak,
   
5. 
   Hastane kayıtlarının yılda bir kez MNT vakaları açısından taranmasını sağlamak.
   

Program yayınlanan rehber doğrultusunda yürütülmektedir.

HEPATİT B KONTROL PROGRAMI

Hepatit B virüs enfeksiyonunun en ciddi sonuçları (örn: siroz, karaciğer kanseri) kronik Hepatit B virüs enfeksiyonu olan kişilerde görülür. Aynı zamanda bu kişiler yeni enfeksiyonların oluşmasında rezervuar görevi görürler. Bu nedenlerle Hepatit B Kontrol Programının temel amacı; kronik hepatit B virüs enfeksiyonunun önlenerek, Hepatit B virüs enfeksiyonu ile ilişkili kronik karaciğer hastalığı, siroz ve hepatosellüler kanser insidansını azaltmaktır.

HEDEF

2010 yılına kadar 5 yaş altı çocuklarda Hepatit B hastalığı insidansını en az yüz binde 1’in altına düşürmektir.

STRATEJİLER

1. 
   Rutin bebek aşılaması; Tüm bölgelerde, 0 yaş grubu Hep B aşısı 3. dozda %95 aşılama hızına ulaşmak.
   

Kronik Hepatit B enfeksiyonu özellikle bebek ve erken çocukluk döneminde gelişir. Bu nedenle rutin infant aşılaması yüksek öncelikli stratejilerdendir. Ayrıca rutin aşılama adolesan ve yetişkin dönemde enfeksiyonun oluşmasını önlemek için de gereklidir.

2. 
   Perinatal Hepatit B virus bulaşının engellenmesi;
   

- Doğumda uygulanan Hep B aşısı 1. dozunu takip etmek

- Doğumdan sonra ilk 72 saatte, tercihen ilk 24 saatte uygulanan Hep B aşısı 1. dozda %90 aşılama hızına ulaşmak

Perinatal Hepatit B virus bulaşının engellenmesi için Hep B aşısının ilk dozu doğumdan sonra en yakın zamanda, tercihen ilk 24 saat içinde yapılmalıdır.

3. 
   Büyük yaş gruplarının catch-up (yakalama) aşılaması;
   

- İlköğretime devam eden adolesan yaş grubu aşılamalarında Hep B aşısı 3. dozu için %95 hızına ulaşmak

- Risk grubu aşılamaları: Sağlık kurumlarına başvuruları durumunda aşağıda belirtilen risk gruplarına aşı uygulaması yapılır.

• 
  Hasta ve hasta çıkartıları ile teması bulunan tüm sağlık personeli,
  
• 
  Sağlık çalışanlarının yetiştirildiği tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, sağlık meslek yüksekokulları vs. öğrencileri,
  
• 
  Hemodiyaliz hastaları,
  
• 
  Sık kan ve kan ürünü kullanmak zorunda kalanlar,
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  

• 
  Damar yoluyla uyuşturucu kullananlar,
  
• 
  
  
• 
  Hepatit B taşıyıcısı ile aile içi temaslılardan aşısız olanlar,
  
• 
  Çok sayıda cinsel eşi olanlar ve para karşılığı cinsel ilişkide bulunanlar,
  
• 
  
  
• 
  Homoseksüeller,
  

• 
  Hepatit B dışında kronik karaciğer hastalığı olanlar,
  
• 
  
  
• 
  Cezaevleri ve ıslahevlerinde olanlar,
  
• 
  Endemik bölgelere seyahat edenler,
  
• 
  Berberler-kuaförler, manikür-pedikürcüler
  
• 
  
  
• 
  Zihinsel özürlü bakımevlerinde bulunanlar,
  
• 
  Yetiştirme yurtlarında bulunan kişiler,
  
• 
  İtfaiye personeli,
  
• 
  Askerler (yüksek risk altındakiler),
  
• 
  Polis memurları (yüksek risk altındakiler),
  
• 
  Kazalarda ve afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler,
  

• 
  Bu risk gruplarının dışında, hekimin yüksek risk nedeniyle aşı yapılmasını uygun bulduğu kişilere sağlık kuruluşlarında aşı uygulaması yapılmalıdır.
  
• 
  
  

Ekler:
1. GBP kapsamında kullanılan formlar

2. Aşı uygulama teknikleri

3. Aşı ihtiyacı belirlemeye yönelik örnekler, buzdolabı ısısının takibi

4. ASİE İnceleme ve Bildirim Formu

5. İzleme sistemine dahil olan ASİE’ler

F
Ek 1
orm 012A

Form 012B

Form 013

Form 013B

Bölge Dışı Aşı Bildirim Formu

Aşı kartı

Bebek/Çocuk aşı kartı

Erişkin Difteri Tetanoz Aşı Kartı

Okul Aşı Kartı

Aylık GBP Sürveyans Formu

Aşı İzlem Çizelgeleri

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Form no: 013

AŞI SONUÇLARI ÇİZELGESİ

YIL:______________

AY:______________

İL:__________________________

TOPLAM NÜFUS:___________________________

İLÇE/TSM:____________________

0-11 AY BEBEK NÜFUSU:_____________________

KURUM/AH:__________________

AYLIK 0-11 AY BEBEK NÜFUSU:_______________

AŞI

YAŞ GRUPLARINA GÖRE YAPILAN AŞI DOZLARI

Uygu-lama

0 YAŞ (0-11 ay)

1 YAŞ (12-23 ay)

2-4 YAŞ (24-59 ay)

5-9 YAŞ

10-14 YAŞ

15 YAŞ ve Üzeri

TOPLAM

DaBT-İPA-Hib AŞISI

I

II

III

R

TOPLAM DaBT-İPA-Hib

Hib AŞISI

I

TOPLAM Hib

KONJUGE PNÖMOKOK AŞISI

I

II

III

R

TOPLAM KPA

ORAL POLİO AŞISI

I

II

III

R

TOPLAM POLİO

KIZAMIK KIZAMIKÇIK KABAKULAK AŞISI

I

R

TOPLAM KKK

PPD

BCG AŞISI

HEPATİT B AŞISI

I

BD

Bİ

T

II

III

TOPLAM Hep B

KIZAMIKÇIK AŞISI

Okul Td AŞISI

DİĞER Td

15-49 YAŞ KADIN Td AŞISI

GEBE

GEBE DEĞİL

Td1

Td2

Td3

Td4

Td5

TOPLAM Td